(تصاویر) رازی که دست‌بندهای نقرۀ «دختر خدا» آشکار کرد!

در اکتشافِ قابل‌توجهی که از یک مطالعه اخیر به دست آمده است، مصر باستان بار دیگر خلافِ انتظارات ظاهر شد و نشان داد که حتی در عصر برنز دارای ماهیتی جهانی بوده است.

این مطالعه که با تمرکز بر یک دست‌بندِ نقره‌ای که زینت‌بخشِ مچ دستِ ملکه هتفرس اول از سلسله چهارم مصر بوده انجام شده است، از وجود یک شبکه تجاری بینِ مصر و یونان باستان در 2600سال قبل پرده برمی‌دارد.

این یافته‌ها، مفروضات گذشته را به چالش می‌کشند و وجودِ روابط تجاریِ طولانی‌مدت و گسترده ورای مرزهای مصر باستان را روشن می‌سازند. از جزایر جذابِ کیلادس  Cycladic  تا شهرِ پرتکاپوی لاوریون در یونان، این کشفیات تصویری واضح از جهانی را ترسیم می‌کنند که به واسطه تجارت و گنجینه‌ها به هم متصل شده بودند.

یک ارتباطِ طولانی‌مدت: تجارت و گنج

این مطالعه که نتایج آن در نشریه معروفِ باستان‌شناسی علم منتشر شده است، اشیاء نقره‌ای از مصر باستان را بررسی کرده و از یک شبکه‌ تجاری پرده‌ برداشته که نه‌تنها وسیع‌تر بلکه بسیار قدیمی‌تر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، است. این مطالعه نشان می‌دهد که مصریان باستان در یک شبکه تجاریِ درحالِ شکوفایی که بسیار فراتر از مرزهای‌شان قرار داشت، فعالانه مشارکت داشتند.

این راه تجاری شاملِ راه‌های وسیعی می‌شد که در سراسر  جزایرِ عصر برونزیِ کلادیس، شهرهای هلنیستی آناتولی (ترکیه امروزی)، جزیره چشم‌نواز کرت و شهرِ پرتکاپوی لاوریون در سرزمینِ اصلی یونان گسترده شده بودند.

نویسندگان این مقاله می‌گویند: «مصر معادن سنگ نقره ندارد و نقره به ندرت تا عصر برونز میانه در اکتشافاتِ باستان‌شناسی مصر پیدا شده است. شگفت‌آور است که نسبت‌های ایزوتوپیِ سرب با سنگ‌های معدنِ جزایرِ کلادیس (جزایر دریای اژه در یونان)  و به نسبتِ کم‌تری با سنگ‌های‌ معادنِ لاوریون (آتیکا در یونان) هم‌خوانی دارند و آن‌طور که قبلاً تصور می‌شد از طلا یا الکترون جدا نشده‌اند.»

ملکه هتفرس: دخترِ خدا – یک رازِ پنهان

ملکه هتفرس، معروف به دخترِ خدا، به عنوان تبار مستقیمِ سلسله چهارم مصر که از 2700 تا 2200قبل‌ازمیلاد تداوم داشت، از موقعیتِ مهمی برخوردار بود. او با پادشاه سنفرو ازدواج کرد و پسری به نام خوفو به دنیا آورد که جانشین بعدی بود و برای مادرش مقبره‌ای بزرگ و آرامگاهی ابدی ساخت.

قرن‌ها محل تقریبی دفنِ ملکه هتفرس در هاله‌ای از راز باقی ماند تا اینکه در سال 1925 کاشفان اتفاقی آن را پیدا کردند. کاوش‌گران خیلی اتفاقی راهرویی را که قبلاً از نظرها پنهان مانده بود، به همراه تابوتِ خالیِ هتفرس کشف کردند. قبلاً تصور می‌شد که هتفرس در کنار هرمِ همسرش در دهشور آرمیده است اما بعد از آنکه آرامگاهِ مادرش توسطِ دزدان غارت شد، خوفو دستور داد که او را به جیزه منتقل کنند.  

دکتر کارین سوآدا، از گروه تاریخ و باستان‌شناسی دانشگاه مک‌کوآیر در سیدنی که هدایت این پژوهش را برعهده داشته است، می‌گوید: «هنوز مکانِ دقیقِ دفنِ جسدِ ملکه هتفرس و سایر اشیاء ارزشمندی که با او دفن شده‌اند ناشناس مانده است. اما اشیاء پیدا شده می‌توانند پنجره‌ای به روی زندگی او و اینکه چگونه زیسته‌ است به روی ما بگشایند.»

دستبندهای نقره هتفرس با میناکاری پروانه و لاکپشت

نتایج تحقیقات تازه

گزارشگران برای آنکه بتوانند به رازهای مخفی در این اشیاء باستانی دست پیدا کنند، نمونه‌هایی از مجموعه‌ای که در موزه هنرهای زیبای بوستون قرار داشت را قرض گرفته و آن‌ها را بررسی کردند. آن‌ها با استفاده از تکنیک‌های مدرن مانند میکرو-XRF، SEMI-EDS، پراش‌سنجیِ اشعه ایکس و MC-ICP-MS، توانستند عناصر ضروری و مواد معدنیِ موجود در ترکیبات این اشیائ را استخراج کنند. علاوه‌برآن، آن‌ها از نسبتِ ایزوتوپیِ سرب برای به دست آوردنِ بینش‌های ارزشمندی در مورد طبیعت، عملیاتِ متالورژیکی و شناسایی منابع احتمالی نقره استفاده کردند.

در کمالِ شگفتی تحقیقات آن‌ها وجود نقره، کلریدِ نقره و حتی ردِ احتمالیِ کلرید مس را در داخلِ این مواد معدنی نشان داد. با‌این‌حال، نسبتِ ایزوتوپِ سرب بود که آن‌ها را شگفت‌زده‌تر کرد. این نسبت منحصراً با نسبتِ ایزوتوپیِ نقره‌هایی هم‌خوانی داشت که از اژه، آتیکا و آناتولی ـ مکان‌هایی که در عصر برونز و پیش‌از دورانِ هلنیستی شکوفا شده بودند ـ به دست آمده بود.

بررسیِ بیش‌تر برش مقطعی از یک قطعه دست‌بند متعلق به ملکه هتفرس جزئیات حیرت‌انگیزی در مورد ساختن این گنجینه‌های باستانی ارائه کرد. مشخص شد که فلز مدام در فرایندی پیچیده گداخته‌شده و چکش سرد خورده است.

بی‌گمان شگفت‌آورترین یافته این پژوهش آشکار شدنِ ارتباطِ تجاری و طولانی‌مدتِ یونان و مصر باستان است که به مدت‌ها پیش‌از آنچه قبلاً تصور می‌شد، باز می‌گردد و از ماهیتِ جهانیِ مصر باستان پرده برمی‌دارد.

منبع: راهنماتو