یادگار «ارشک یکم» در ری؛ عکس‌های این میراث تاریخی را ببینید
دژ «رشکان» درجنوب شهر ری بر روی تپه های کوه بی بی شهربانو در همسایگی چشمه علی یکی از آثار مهم و تاریخی محله صفاییه محسوب می شود. زمان ساخت این دژ نظامی و دفاعی به دوره اشکانیان می رسد و به همین دلیل هم نامش برگرفته از «ارشک یکم» بنیانگذار سلسه اشکانیان است.
به گفته «علی اربابی» ری پژوه، این دژ در گذشته نقش دفاعی و نظامی مهمی در منطقه داشته و به عنوان یک نقطه استراتژیک برای حفاظت از سرزمین‌های اطراف عمل می کرده است. همچنین این دژ به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، در طول تاریخ، مرکز تجمع نیروهای نظامی و پناهگاهی برای مردم در زمان‌های بحرانی بوده است. دیوارهای بلند و مستحکم این دژ، که به صورت سنگی و آجری ساخته شده‌اند، به همراه برج‌ها و ورودی‌های مستحکم، امنیت و دفاع در برابر حملات دشمنان را تأمین می‌کردند.
اربابی در بخش دیگر صحبت هایش در باره ویژگی های دژ رشکان می گوید: «دژ رشکان نه تنها به عنوان یک پایگاه نظامی، بلکه به عنوان محلی برای سکونت نیز مورد استفاده بوده است. در دوره‌های مختلف، این دژ محل زندگی و کار مردم بوده و نشانه‌های زندگی اجتماعی و اقتصادی در آن به دست آمده است. آثار باستانی و شواهدی که در این دژ کشف شده، اطلاعات ارزشمندی در باره فرهنگ و زندگی مردم آن زمان ارائه می‌دهد. این دژ به عنوان یکی از نشانه‌های مقاومت و ایستادگی مردم در برابر تهدیدات خارجی در طول تاریخ ایران به شمار می‌آید.»
به گفته این ساکن قدیمی ری دژ رشکان در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع هر طبقه ۱۱ متر است و بخش شرقی آن نیم دایره است. همچنین بر روی دیوارهای آن سوراخ های دایره شکلی برای تیر اندازی ساخته شده است. استحکام و و امنیت این دژ به اندازه ای بود که در دوره ای حتی پادشاهان هم در ساکن می شدند. در قسمت بالای این برج، راهرویی بود که زمینش را با استفاده از یک لایه گچ، محکم یا به قول امروزهای عایق کرده بودند. بخش های زیادی از این قلعه مانند اسلحه‌خانه، سربازخانه و کاخ‌های آن تا زمان قاجار پابرجا بود. اما به مرور این بخش ها از میان رفت.
منبع: همشهری
