تصاویر؛ روش‌های تشخیص نقره اصل از بدل

نقره، فلزی باستانی و پرطرفدار، همواره نمادی از زیبایی، ظرافت و ارزش بوده‌است. از زیورآلات درخشان و چشم‌نواز گرفته تا ظروف نفیس و اشیای دکوری، نقره حضوری پررنگ در زندگی ما همیشه داشته و دارد. جلای خاص و رنگ سفید متالیک آن، نقره را به یکی از محبوب‌ترین فلزات در سراسر جهان تبدیل کرده‌ اما با افزایش تقاضا و ارزش، متاسفانه بازار از نمونه‌های تقلبی و آبکاری‌شده نیز پر شده‌است؛ اشیایی که در نگاه اول شاید تفاوتی با نقره‌ی اصل نداشته باشند، اما در واقعیت، ارزشی به مراتب کمتر دارند و درخشندگی‌شان پایدار نیست. در این مطلب، به سراغ انواع روش‌ تشخیص نقره‌‌ اصل که کاربردی و قابل اعتماد است، می‌رویم تا بتوانید با چشمانی باز و آگاهی کامل، درخشش واقعی را از فریب آبکاری تشخیص دهید.

راه های تشخیص نقره اصل

تشخیص نقره‌ی اصل از بدل، مهارتی ارزشمند است که شما را در برابر خرید کالای بی‌ارزش محافظت می‌کند و اطمینان خاطر از داشتن نقره‌ای اصیل و ماندگار را به شما هدیه می‌دهد. در ادامه 7 روش کاربردی را برای تشخیص نقره‌‌ی اصل از بدل نام برده و به تفصیل شرح می‌دهیم.

1.علائم حک‌شده (Hallmarks)

اولین قدم و شاید آشناترین روش برای تشخیص نقره اصل، جستجو برای علائم و نشانه‌های حک شده روی سطح نقره است که به آن‌ها هال‌مارک می‌گویند. این نشانه‌ها معمولا در قسمت‌های پنهان‌تر جسم نقره‌ای مانند پشت آویز، داخل حلقه‌‌ی انگشتر، زیر ظروف یا روی قفل دستبند حک می‌شوند. هال‌مارک‌ها اطلاعاتی درباره‌ی عیار نقره و گاهی سازنده یا محل ساخت آن ارائه می‌دهند. رایج‌ترین نشانه‌ها برای نقره‌ی اصل به شرح زیر است.

• 925: این عدد نشان‌دهنده‌ی نقره‌ی استرلینگ (Sterling Silver) است. نقره‌ی استرلینگ آلیاژی است که از ۹۲.۵ درصد نقره‌‌ی خالص و ۷.۵ درصد فلزات دیگر (معمولا مس) تشکیل شده‌است. افزودن مس باعث افزایش استحکام و دوام نقره می‌شود، چرا که نقره‌ی خالص بسیار نرم است.
• Sterling: خود کلمه‌ی Sterling نیز به تنهایی نشان‌دهنده‌ی نقره‌ی استرلینگ و اصل است.
• 800 یا 900: این اعداد نشان‌دهنده‌ی عیارهای پایین‌تر نقره هستند که به ترتیب حاوی ۸۰ و ۹۰ درصد نقره خالص‌ بوده و مابقی آن فلزات دیگر است. این عیارها در برخی کشورها بسیار رایج هستند.
• نشانه‌های سازنده یا نهادهای استاندارد: گاهی اوقات نشانه‌هایی به شکل حروف، اشکال هندسی یا نمادهای خاص نیز وجود دارند که مربوط به سازنده، شهر محل تولید یا نهادهای رسمی تاییدکننده‌ی عیار نقره هستند.

نکته: هرچند هال‌مارک‌ها سرنخ‌های مهمی هستند، اما به تنهایی کافی نیستند. متاسفانه، جعل هال‌مارک‌ها نیز امری رایج است. بنابراین، هرگز تنها به وجود یک عدد یا نشان اکتفا نکنید و حتما از روش‌های دیگر نیز برای تایید اصالت نقره استفاده کنید.

2.آزمایش آهنربا

یکی دیگر از روش‌های ساده‌ای که برای تشخیص نقره‌ اصل از بدل وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا گام اول را در شناسایی نقره اصل بردارید، آزمایش آهنربا است. نقره‌ی خالص، خلاف فلزاتی مانند آهن یا فولاد، خاصیت مغناطیسی ندارد. به عبارت دیگر، نقره به آهنربا جذب نمی‌شود. بسیاری از اشیای تقلبی که به جای نقره فروخته می‌شوند، در حقیقت از فلزات پایه‌ی ارزان‌تر و مغناطیسی ساخته شده‌اند و تنها با لایه‌ای نازک از نقره آبکاری شده‌اند که درخشش نقره را شبیه‌سازی می‌کند. برای انجام این آزمایش، تنها به یک آهنربای نسبتا قوی نیاز دارید. آهنرباهای نئودیمیم که کوچک اما پرقدرت هستند، برای این کار گزینه‌ی مناسبی هستند. آهنربا را به آرامی به شی نقره‌ای موردنظر نزدیک کنید.

اگر شی به سرعت و با قدرت به آهنربا جذب شد، این یک نشانه‌ی بسیار قوی است که شی شما از نقره‌ی خالص ساخته نشده‌است. احتمالا فلز اصلی آن دارای خاصیت مغناطیسی قوی است و فقط روکشی از نقره دارد. اگر شی اصلا به آهنربا جذب نشد یا فقط حرکتی بسیار جزئی و نامحسوس داشت: این نتیجه نشان می‌دهد که فلز اصلی شی شما غیرمغناطیسی است. این می‌تواند نشانه‌ای خوب از نقره‌ی اصل یا آلیاژ نقره با عیار بالا باشد (مانند نقره‌ی استرلینگ که مس موجود در آن نیز غیرمغناطیسی است).

3.آزمایش یخ

در کنار نشانه‌های حک‌شده و آزمایش آهنربا، یک روش ساده و جذاب دیگر نیز وجود دارد که بر پایه‌ی یکی از ویژگی‌های فیزیکی منحصربه‌فرد نقره استوار است: رسانایی حرارتی فوق‌العاده‌ی آن. این آزمایش، به آزمایش یخ معروف است. نقره در میان تمام فلزات، یکی از بهترین رساناهای گرما محسوب می‌شود. به این معنی که حرارت را با سرعت بسیار زیادی از خود عبور می‌دهد. این خاصیت، آن را از بسیاری فلزات دیگر که برای ساخت بدل یا آبکاری استفاده می‌شوند، متمایز می‌کند. شما می‌توانید با استفاده از این ویژگی، یک تست ساده و غیرمخرب در خانه انجام دهید. برای اجرای تست یخ، به یک تکه یخ کوچک و شی نقره‌ای که می‌خواهید اصالت آن را بررسی کنید، نیاز دارید. یک تکه یخ کوچک را بردارید و آن را مستقیما روی سطح نقره‌ قرار دهید. سعی کنید سطح شی نسبتا صاف باشد تا یخ به خوبی در تماس قرار گیرد.

اگر نقره اصل باشد، با کمال تعجب خواهید دید که یخ در تماس با آن به سرعت شروع به ذوب شدن می‌کند. این اتفاق به قدری سریع رخ می‌دهد که ممکن است احساس کنید شی گرم است، درحالی‌که صرفا گرمای محیط به سرعت از طریق نقره به یخ منتقل شده و باعث ذوب آن شده‌است. این سرعت ذوب شدن، شاهدی قوی بر رسانایی حرارتی بالای نقره و در نتیجه اصالت آن است. اگر شی از فلز دیگری ساخته شده باشد (مانند استیل، برنج یا فلزات آبکاری شده): در این حالت، ذوب شدن یخ با سرعت بسیار کمتری اتفاق میفتد. این فلزات رسانایی حرارتی به مراتب پایین‌تری نسبت به نقره دارند و بنابراین نمی‌توانند گرما را با همان سرعت به یخ منتقل کنند.

4.آزمایش وایتکس

در کنار روش‌های فیزیکی مانند آزمایش آهنربا یا یخ، برخی آزمایش‌های شیمیایی ساده نیز وجود دارند که می‌توانند به شما در این زمینه کمک کنند. یکی از این روش‌ها که بر پایه‌ی واکنش‌پذیری نقره استوار است، استفاده از ماده‌ای رایج در هر خانه‌ای، یعنی وایتکس (سفیدکننده) است. نقره‌ی خالص، به ویژه در تماس با مواد شیمیایی خاص، تمایل به واکنش و اکسید شدن دارد. وایتکس که حاوی هیپوکلریت سدیم است، یکی از موادی است که می‌تواند این واکنش را تسریع کند. وقتی نقره در معرض وایتکس قرار می‌گیرد، یک واکنش شیمیایی رخ می‌دهد که منجر به کدر شدن یا سیاه شدن سطح نقره در آن نقطه می‌شود. این تغییر رنگ، نشانه‌ای از اصالت فلز است. برای انجام این آزمایش، به مقدار بسیار کمی وایتکس نیاز دارید. بهتر است این آزمایش را روی قسمتی از نقره انجام دهید که کمتر در معرض دید است، مانند پشت آویز، داخل حلقه‌ی انگشتر یا قسمتی پنهان از یک ظرف. یک قطره‌ی کوچک از وایتکس را با استفاده از یک عدد گوش‌پاک‌کن یا قطره‌چکان روی سطح نقره قرار دهید.

اگر نقره اصل باشد، بلافاصله در عرض چند ثانیه، نقطه‌ای که وایتکس روی آن قرار گرفته، شروع به تغییر رنگ داده و به رنگ خاکستری تیره یا سیاه در می‌آید. سرعت و شدت این تغییر رنگ می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عیار نقره نیز باشد (نقره با عیار بالاتر ممکن است سریع‌تر واکنش دهد). اگر شی از فلز دیگری ساخته شده باشد (مانند استیل، برنج یا فلزات آبکاری شده)، هیچ واکنشی رخ نمی‌دهد و رنگ فلز ثابت می‌ماند یا تغییر رنگ بسیار جزئی و متفاوتی نسبت به سیاه شدن نقره اتفاق میفتد. نکات مهم زیر را برای انجام آزمایش وایتکس در نظر داشته باشید:

• از مقدار بسیار کمی وایتکس استفاده کنید.
• حتما تست را در محلی از نقره انجام دهید که در دید نیست، زیرا تغییر رنگ ایجادشده ممکن است دائمی باشد.
• وایتکس ماده‌ای خورنده است؛ هنگام استفاده احتیاط کنید و از تماس آن با پوست و لباس خودداری نمایید.
• پس از انجام آزمایش، محل موردنظر را به سرعت با آب بشویید و خشک کنید.

5.آزمایش صدا (Ping Test)

در کنار روش‌های بصری و شیمیایی، یک آزمایش سنتی و جالب نیز وجود دارد که بر پایه‌ی خصوصیت فیزیکی نقره استوار است؛ آزمایش صدا یا پینگ تست. نقره‌ی خالص، به دلیل چگالی و ساختار مولکولی خاص خود، هنگام ضربه خوردن طنینی منحصربه‌فرد و ماندگار تولید می‌کند. این خاصیت، آن را از بسیاری فلزات ارزان‌تر که معمولا برای ساخت بدل استفاده می‌شوند، متمایز می‌سازد. فلزات پایه مانند برنج یا استیل، طنین کوتاه‌تر، بم‌تر و کم‌جانی دارند. برای انجام تست صدا برای تشخیص نقره اصل، کافی است شی نقره‌ای موردنظر را به آرامی با انگشتان خود نگه دارید، به گونه‌ای که شی آویزان باشد و بتواند آزادانه طنین ایجاد کند. سپس با یک شی فلزی دیگر، مانند یک سکه‌ی کوچک یا حتی ناخن خود، ضربه‌ای آرام و کنترل‌شده به آن وارد کنید. به صدایی که ایجاد می‌شود، با دقت گوش دهید.

اگر نقره‌ اصل باشد، صدایی شفاف، بلند و با طنینی نسبتا طولانی و زنگ‌دار خواهید شنید. این صدا شبیه به طنین یک زنگ کوچک یا ضربه به یک ظرف بلورین است. هرچه عیار نقره بالاتر باشد (مانند نقره‌ی ۹۲۵ استرلینگ)، این طنین معمولا مشخص‌تر و دلنشین‌تر خواهد بود. اما اگر بدل باشد، صدایی کوتاه، بم، گنگ و بدون طنین قابل توجهی خواهید شنید. صدایی شبیه ضربه به یک شی فلزی معمولی یا یک جسم جامد بدون خاصیت تشدید صدا.

6.آزمایش چگالی و وزن

در کنار نشانه‌های حک شده و آزمایش‌های شیمیایی، یکی از مطمئن‌ترین روش‌های علمی برای تشخیص نقره‌ اصل، تکیه بر خواص فیزیکی آن، به ‌ویژه چگالی است. چگالی، نسبت جرم یک ماده به حجم آن است و برای هر ماده‌ی خالص، مقداری ثابت و مشخص دارد. نقره‌ی خالص (با عیار ۹۹۹) چگالی تقریبی 10.49 گرم بر سانتی‌متر مکعب دارد. نقره‌ی استرلینگ (عیار ۹۲۵ که حاوی ۷.۵ درصد مس است) نیز چگالی بسیار نزدیکی به نقره‌ی خالص دارد. این عدد، نقطه‌‌ی کلیدی ما برای تشخیص است. چرا چگالی مهم است؟ زیرا بیشتر فلزاتی که برای ساخت بدل یا آبکاری نقره استفاده می‌شوند، چگالی متفاوتی دارند. برخی سبک‌تر (مانند آلومینیوم یا روی) و برخی سنگین‌تر (مانند سرب) هستند. بنابراین، اندازه‌گیری چگالی شی مورد‌نظر و مقایسه‌ی آن با چگالی نقره‌ی خالص، می‌تواند حقیقت را آشکار کند.

محاسبه‌ی دقیق چگالی در خانه کمی دشوار است و نیاز به ترازوی دقیق (ترجیحا با دقت میلی‌گرم) و ابزاری برای اندازه‌گیری حجم دارد (مانند روش غوطه‌وری در آب برای اندازه‌گیری حجم). با اندازه‌گیری وزن شی و سپس حجم آن (با استفاده از فرمول‌های هندسی برای اشکال منظم یا با اندازه‌گیری میزان آب جابجا شده در یک ظرف مدرج)، می‌توانید چگالی را محاسبه کنید: چگالی مساوی است با وزن تقسم بر حجم. اگر عدد به دست‌ آمده نزدیک به 10.49 بود، احتمالا شی شما نقره‌ی اصل است. در عمل، حتی بدون اندازه‌گیری دقیق چگالی، می‌توانید از حس وزن کمک بگیرید. نقره فلز نسبتا سنگینی است. اگر شی نقره‌ای را در دست می‌گیرید و نسبت به اندازه‌اش به طور غیرعادی سبک به نظر می‌رسد، ممکن است از فلزی سبک‌تر ساخته شده باشد. برعکس، اگر بیش از حد سنگین باشد، شاید حاوی فلزات سنگین‌تری مانند سرب باشد. مقایسه‌ی وزن شی با یک نمونه نقره‌ی اصل مشابه در اندازه و شکل، می‌تواند ایده‌ی اولیه‌ای در رابطه با اصل و بدل بودن نقره به شما بدهد.

7.آزمایش اسید نیتریک

در میان روش‌های مختلف تشخیص نقره‌ اصل از بدل، تست اسید نیتریک یکی از معتبرترین و قطعی‌ترین راه‌ها محسوب می‌شود، هرچند که نیازمند احتیاط فراوان است و می‌تواند اثری جزئی بر جای بگذارد. این تست بر پایه‌ی واکنش شیمیایی اسید نیتریک با فلزات مختلف استوار است. نقره‌ی خالص و آلیاژهای نقره با عیار بالا، در تماس با اسید نیتریک رقیق‌شده، واکنشی مشخص و قابل تشخیص از خود نشان می‌دهند. در مقابل، فلزاتی که معمولا برای ساخت بدل یا آبکاری استفاده می‌شوند، واکنش‌های متفاوتی با این اسید دارند.

برای انجام این تست، ابتدا باید یک خراش کوچک و نامحسوس در قسمتی پنهان از نقره‌ ایجاد کنید تا به لایه‌ی زیرین فلز دسترسی پیدا کنید (زیرا ممکن است شی فقط آبکاری شده باشد). سپس، یک قطره‌ی کوچک از اسید نیتریک رقیق‌شده را با احتیاط فراوان روی این خراش بریزید. اگر شی نقره اصل باشد (به ویژه نقره‌ی استرلینگ ۹۲۵)، در محل تماس اسید، واکنش شیمیایی رخ می‌دهد که منجر به ایجاد رنگی کرمی یا شیری می‌شود. این رنگ ناشی از تشکیل نیترات نقره است و نشانه‌ای قاطع از وجود نقره با عیار بالاست. اگر شی بدل باشد و از فلزاتی مانند برنج یا مس ساخته شده باشد، اسید نیتریک با این فلزات واکنش داده و رنگی سبز ایجاد می‌کند. اگر شی از فلزاتی مانند استیل یا نیکل ساخته شده باشد، ممکن است هیچ واکنشی رخ ندهد یا رنگ‌های دیگری (مانند قهوه‌ای) مشاهده شود.

تست اسید نیتریک روشی مخرب است و می‌تواند لکه‌ای دائمی در محل تست ایجاد کند. همچنین، اسید نیتریک ماده‌ای خورنده و خطرناک است. هنگام استفاده از آن، حتما از دستکش و عینک محافظ استفاده کنید، در محیطی با تهویه مناسب کار کنید و از تماس آن با پوست، چشم و لباس خودداری نمایید.

ترکیب روش‌ها: کلید اطمینان

همان‌طور که اشاره شد، هیچ یک از این روش‌ها به تنهایی 100% قطعی نیستند (به جز تست اسید نیتریک که آن هم خطرات خود را دارد). بهترین راه برای تشخیص نقره اصل، استفاده‌ی ترکیبی از چند روش مختلف است. اگر شیئی هال‌مارک معتبر دارد، به آهنربا جذب نمی‌شود، یخ را سریع ذوب می‌کند و با وایتکس (در صورت انجام تست با احتیاط) سیاه می‌شود، می‌توانید با اطمینان بالایی نتیجه بگیرید که نقره‌ای که دارید اصل است. در مقابل، اگر یکی از این تست‌ها نتیجه‌ای مغایر با انتظار داشت، باید با احتیاط بیشتری عمل کرده و در صورت امکان از یک متخصص کمک بگیرید.

نکات پایانی برای خریدی مطمئن

• از فروشندگان معتبر خرید کنید: خرید از جواهرفروشی‌ها، گالری‌های هنری یا فروشگاه‌های شناخته شده که فاکتور رسمی ارائه می‌دهند، ریسک خرید کالای تقلبی را به شدت کاهش می‌دهد.
• به قیمت‌ها توجه کنید: قیمت‌های بسیار پایین‌تر از قیمت نقره به روز می‌تواند نشانه‌ای از تقلبی بودن یا عیار پایین باشد.
• نظر کارشناس را جویا شوید: اگر در مورد اصالت نقره‌ای تردید دارید، آن را نزد زرگر یا کارشناسی معتبر ببرید تا با ابزار و دانش تخصصی خود آن را بررسی کند. با مسلح شدن به این دانش و بکارگیری این روش‌های کاربردی، می‌توانید با اطمینان بیشتری در دنیای درخشان نقره قدم بگذارید و از زیبایی و ارزش واقعی نقره‌های خود لذت ببرید. تشخیص نقره‌ اصل، نه تنها یک مهارت کاربردی، بلکه گامی در جهت قدردانی از هنر و اصالت است.

منبع: خبرآنلاین