همه چیز درباره موشک کروز تاماهاوک مشهور نیروی دریایی آمریکا

فرادید| روز گذشته بود که آمریکا  بیش از ۳۰ موشک تاماهاوک را از زیردریایی‌های کلاس اوهایو (مانند USS Georgia) به سمت تأسیسات نطنز و اصفهان شلیک کرد. موشک‌هایی که برای تخریب ورودی‌های تونل و زیرساخت‌های سطحی استفاده شدند.

به گزارش فرادید،  موشک کروز تاماهاوک، یکی از پرکاربردترین تسلیحات هدایت‌شونده در زرادخانه نیروی دریایی آمریکاست، با نام رسمی Tomahawk Land Attack Missile (TLAM) شناخته می‌شود و برای حمله به اهداف زمینی با دقت بالا طراحی شده است. موشکی که آمریکا از آن در عملیات‌های نظامی متعددی، از جمله جنگ خلیج فارس، درگیری‌های اخیر در خاورمیانه و...   استفاده کرده است. در ادامه، جزئیات فنی، تاریخچه توسعه، قابلیت‌ها، محدودیت‌ها و کاربردهای این موشک به‌طور جامع بررسی می‌شود.

مشخصات فنی و طراحی موشک کروز تاماهاوک

موشک تاماهاوک با طول حدود ۵.۵۶ متر (بدون تقویت‌کننده) و قطر ۵۳ سانتیمتر، وزنی در حدود ۱,۳۱۵ کیلوگرم دارد. با افزودن تقویت‌کننده پرتاب، طول آن به ۶.۲۵ متر و وزن آن به ۱,۶۰۰ کیلوگرم می‌رسد.

این موشک از یک موتور توربوفن ویلیامز F107-WR-402 بهره می‌برد که سرعت زیرصوت حدود ۸۸۰ کیلومتر بر ساعت (ماخ ۰.۷۴) را فراهم می‌کند. برد عملیاتی تاماهاوک بسته به مدل بین ۱,۲۵۰ تا ۲,۵۰۰ کیلومتر است، که امکان حمله به اهداف دوردست را بدون نیاز به ورود به حریم هوایی هدف فراهم می‌کند.

سرجنگی این موشک معمولاً ۴۵۰ کیلوگرم مواد منفجره قوی (مانند PBXN-107 یا ترکیبات مشابه) یا مهمات خوشه‌ای را حمل می‌کند، و در برخی نسخه‌ها قابلیت حمل کلاهک‌های تخصصی برای تخریب سازه‌های خاص را دارد. بدنه موشک از مواد کامپوزیتی و آلیاژهای سبک ساخته شده که امضای راداری آن را کاهش می‌دهد، و طراحی آیرودینامیکی آن پایداری در پرواز طولانی‌مدت را تضمین می‌کند.

سیستم هدایت تاماهاوک یکی از نقاط قوت اصلی آن است. این موشک از ترکیبی از سیستم‌های ناوبری اینرسی (INS)، تطبیق عوارض زمین (TERCOM)، تطبیق صحنه دیجیتال (DSMAC) و GPS استفاده می‌کند. در مرحله اولیه پرواز، INS و TERCOM با استفاده از نقشه‌های دیجیتال عوارض زمین، مسیر موشک را هدایت می‌کنند. در نزدیکی هدف، DSMAC با مقایسه تصاویر راداری یا اپتیکی با داده‌های ذخیره‌شده، دقت را به کمتر از ۱۰ متر (CEP) می‌رساند.

نسخه‌های جدیدتر، مانند Block IV و Block V، از GPS پیشرفته و قابلیت به‌روزرسانی مسیر در حین پرواز بهره می‌برند، که امکان تغییر هدف یا اصلاح مسیر را فراهم می‌کند. این موشک همچنین مجهز به لینک داده دوطرفه است که به اپراتورها اجازه می‌دهد وضعیت موشک را بررسی کرده و در صورت نیاز دستورالعمل‌های جدیدی ارسال کنند.

مواد منفجره و سرجنگی  موشک کروز تاماهاوک

سرجنگی تاماهاوک بسته به ماموریت می‌تواند شامل مواد منفجره قوی یا خوشه‌ای باشد. در نسخه‌های متعارف، سرجنگی معمولاً ۴۵۰ کیلوگرم PBXN-107، یک ماده منفجره پلیمری بر پایه HMX (اکتاژن)، را حمل می‌کند. این ماده به دلیل چگالی بالا و انرژی آزادشده زیاد، برای تخریب سازه‌های بتنی و فلزی مناسب است. PBXN-107 همچنین در برابر شوک و حرارت مقاوم بوده و ایمنی بالایی در حمل و پرتاب فراهم می‌کند. در برخی نسخه‌ها، مانند Block IV، امکان استفاده از سرجنگی‌های نفوذگر برای تخریب پناهگاه‌های زیرزمینی یا کلاهک‌های خوشه‌ای برای پوشش مناطق وسیع وجود دارد. نسخه‌های قدیمی‌تر Block I قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای W80 با توان ۵ تا ۱۵۰ کیلوتن را داشتند، اما این قابلیت در دهه ۲۰۱۰ به‌طور کامل حذف شد و تاماهاوک اکنون صرفاً به کلاهک‌های متعارف مجهز است.

تاریخچه  تولید  موشک کروز تاماهاوک

تاماهاوک در اواخر دهه ۱۹۷۰ توسط شرکت جنرال داینامیکس (بعداً توسط ریتیون و اکنون توسط RTX Corporation تولید می‌شود) به عنوان بخشی از برنامه تسلیحات کروز نیروی دریایی آمریکا توسعه یافت. اولین پرتاب آزمایشی در سال ۱۹۸۰ انجام شد و این موشک در سال ۱۹۸۳ به‌طور رسمی وارد خدمت شد. تاماهاوک در چندین نسخه تولید شده است. نسخه Block I با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای یا متعارف در جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱) استفاده شد. Block III، معرفی‌شده در سال ۱۹۹۳، دقت هدایت را با افزودن GPS بهبود بخشید. Block IV، که در سال ۲۰۰۴ وارد خدمت شد،

قابلیت‌های پیشرفته‌ای مانند تغییر هدف در حین پرواز، توقف در منطقه برای ارزیابی، و لینک داده دوطرفه را اضافه کرد. Block V، جدیدترین نسخه که از سال ۲۰۲۰ عملیاتی شده، در سه زیرشاخه عرضه می‌شود: Block Va با قابلیت ضدکشتی، Block Vb با سرجنگی نفوذگر برای اهداف مستحکم، و Block V استاندارد برای اهداف زمینی. هزینه تولید هر موشک تاماهاوک حدود ۱.۸ تا ۲ میلیون دلار تخمین زده می‌شود، و تاکنون بیش از ۶,۰۰۰ فروند تولید شده است.

قابلیت‌ها و مزایای  موشک کروز تاماهاوک

تاماهاوک به دلیل برد بلند، دقت بالا و انعطاف‌پذیری در ماموریت‌ها، یکی از پرکاربردترین تسلیحات در عملیات‌های نظامی آمریکا است.

این موشک می‌تواند از سکوهای مختلفی مانند ناوهای جنگی (کلاس آرلی برک)، زیردریایی‌ها (کلاس لس‌آنجلس، ویرجینیا و اوهایو)، و حتی در گذشته از بمب‌افکن‌های استراتژیک پرتاب شود. پرواز در ارتفاع پایین (۵۰ تا ۱۰۰ متر) و استفاده از TERCOM، ردیابی آن را برای رادارهای هدف دشوار می‌کند. قابلیت تغییر مسیر و هدف در نسخه‌های جدیدتر، تاماهاوک را به ابزاری استراتژیک برای واکنش سریع به تهدیدات تبدیل کرده است.

این موشک همچنین امکان برنامه‌ریزی مسیرهای پیچیده برای اجتناب از پدافند هوایی را دارد، که آن را در برابر سیستم‌های دفاعی پیشرفته موثر می‌کند.

محدودیت‌های  موشک کروز تاماهاوک

با وجود قابلیت‌های پیشرفته، موشک کروز تاماهاوک محدودیت‌هایی نیز دارد. سرعت زیرصوت آن (۸۸۰ کیلومتر بر ساعت) باعث می‌شود در برابر سیستم‌های پدافند هوایی مدرن، مانند S-400 یا HQ-9، آسیب‌پذیر باشد، به‌ویژه اگر مسیر پرواز آن پیش‌بینی شود. هزینه بالای هر موشک (حدود ۲ میلیون دلار) استفاده گسترده از آن را در برابر اهداف کم‌ارزش غیراقتصادی می‌کند.

علاوه بر این وابستگی به نقشه‌های دقیق TERCOM و DSMAC ممکن است در مناطق با عوارض زمین یکنواخت یا داده‌های ناکافی، دقت را کاهش دهد. همچنین، در برابر تأسیسات زیرزمینی عمیق، مانند پناهگاه‌های بیش از ۲۰ متر عمق، سرجنگی‌های متعارف آن ممکن است کارایی محدودی داشته باشند، مگر در نسخه‌های نفوذگر Block Vb.