معمای «قدیمی‌ترین نقشۀ گنج جهان» که هنوز هیچ‌کس گنجینه‌اش را پیدا نکرده است
«طومار مسی دریای مرده» یکی از شگفت‌انگیزترین و اسرارآمیزترین کشفیات باستان‌شناسی در قرن بیستم است. این طومار در ۱۴ مارس ۱۹۵۲ در عمق غار شمارهٔ ۳ قمران، در نزدیکی دریای مرده در فلسطین کشف شد.
فرادید| برخلاف سایر طومارهای دریای مرده که بر پوست یا پاپیروس نوشته شده بودند، این طومار روی فلزی از جنس آلیاژ مس و قلع حکاکی شده بود. خوردگی شدید فلز باعث شده بود نتوان طومار را به‌روش معمول باز کرد، بنابراین در سال ۱۹۵۵ آن را به ۲۳ نوار باریک تقسیم کردند و دوباره کنار هم قرار دادند تا محتوایش قابل مطالعه شود.
به گزارش فرادید؛ زبان به‌کاررفته در طومار نوع متفاوتی از عبری بود که در سایر طومارها به کار نرفته بود؛ همین تفاوت با سایر طومارها نشان می‌داد که این اثر در زمان و زمینه‌ای متفاوت از دیگر اسناد قمران نگاشته شده است.
غارهای قُمران؛ جایی که طومارها کشف شدند
اما محتوای این طومار نیز کاملاً منحصربه‌فرد و اعجاب‌انگیز است. برخلاف سایر طومارها که متون دینی، نیایش‌ها یا قوانین مذهبی را شامل می‌شوند، طومار مسی فهرستی دقیق از ۶۴ «مکان دفن گنجینه» را در بر دارد. آنطور که در طومار نوشته شده، در ۶۳ مکان از این فهرست، مقادیر عظیمی طلا و نقره، ظروف مقدس، لباس‌های کاهنان و حتی طومارهای دیگر مخفی شده است.
برای نمونه، در یکی از محل‌ها ذکر شده است که «۴۲ تالنت زیر پله‌ها در حفرهٔ نمک و ۶۵ شمش طلا در سکوی سوم خانه رخت‌شویان قدیمی قرار دارد.» اگر این گنجینه واقعا وجود داشته باشد و پیدا شود، مجموع ارزش آن امروز به میلیاردها دلار می‌رسد و همین موضوع باعث شده که طومار مسی را یکی از بزرگ‌ترین نقشه‌های گنج باستانی بنامند.
این ثروت عظیم احتمالاً متعلق به معبد اورشلیم بوده و نمی‌توانسته در اختیار افراد عادی قرار داشته باشد. برخی پژوهشگران بر این باورند که بخشی از این گنج‌ها پیش از نابودی معبد به دست رومیان در سدهٔ اول میلادی پنهان شده است.
بخش‌های بریده شدۀ طومار مسی که اکنون در موزه نگهداری می‌شوند
تا کنون تلاش‌های نافرجام بسیاری برای یافتن این گنجینه انجام شده؛ از حفاری‌های گسترده در دههٔ ۱۹۶۰ گرفته تا پژوهش‌های مدرن که با تحلیل جغرافیایی و مقایسه نشانه‌های طومار، تلاش کرده‌اند مکان‌های دقیق آن را شناسایی کنند. برای نمونه، جیم بارفیلد در سال ۲۰۰۷ با روش خاصی توانست پله‌ها و حوضچه‌هایی مشابه توصیف طومار را در اطراف قمران پیدا کند، اما به دلیل محدودیت‌های قانونی نتوانست ادامه دهد.
طومار مسی دریای مرده با محتوای اسرارآمیز و جزئیات دقیقش نه تنها قدیمی‌ترین نقشه گنج شناخته‌شده در تاریخ است، بلکه هنوز هم الهام‌بخش ماجراجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و گنجینه‌های گمشده است. متن دقیق طومار و اشاره به مکان‌ها و مقادیر دقیق گنجینه، همچنان رمز و راز بزرگی را در دل خود پنهان کرده که شاید روزی آشکار شود.
