مردی که به دنبال قطعۀ گمشدۀ «تراکتور» می‌گشت، «کوزۀ گنج 400 ساله» را پیدا کرد

فرادید| این گنجینه که شامل حدود ۱۰۰۰ سکه مسی است، در اواخر فوریه سال 2023 نزدیک روستای کوچک «زانیوفکا» در شرق لهستان و در نزدیکی مرزهای بلاروس و اوکراین کشف شد. کاشف این مجموعه، مردی محلی به نام «میخاو لوتیس» بود که با دستگاه فلزیاب تازه‌خریداری‌شدۀ خودش به دنبال قطعات یدکی تراکتور خواهرش می‌گشت.

به گزارش فرادید؛ هنگامی که دستگاه شروع به بوق زدن کرد، او لایه‌ای از خاک را کنار زد و ناگهان سکه‌ها از یک کوزه سفالی شکسته از نوع محلی موسوم به «سیواک» (دارای یک دسته و گردنی باریک) بیرون ریختند.

استفاده از فلزیاب برای کشف گنجینه بدون اخذ مجوز در لهستان غیرقانونی است؛ بنابراین لوتیس فوراً موضوع را به باستان‌شناسان شهر لوبلین (در ۱۵۰ کیلومتری جنوب‌شرقی ورشو) اطلاع داد و آنان روز بعد از محل بازدید کردند.

کارشناسان تخمین زدند که ارزش کل این ۱۰۰۰ سکه مسی در زمان خود تنها برابر با خرید دو جفت کفش یا حدود ۲۰ گالن آبجو بوده است.

داریوش کوپچیوفسکی مدیر سازمان حفاظت میراث فرهنگی لوبلین اعلام کرد که این گنجینه شامل حدود ۱۰۰۰ سکه مسی لهستانی و لیتوانیایی از قرن هفدهم است. پس از حدود ۴۰۰ سال مدفون بودن، سکه‌ها بر اثر اکسیداسیون به رنگ سبز درآمده‌اند و بسیاری به صورت لایه‌ای به هم چسبیده‌اند؛ هرچند حدود ۱۱۵ سکه نیز به صورت جدا باقی مانده است. وزن کل گنجینه حدود ۳ کیلوگرم برآورد شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر این سکه‌ها بین سال‌های ۱۶۶۳ تا ۱۶۶۶ در ضرابخانه‌های ورشو، ویلنیوس (لیتوانی) و برست (امروزه در بلاروس) ضرب شده‌اند؛ زمانی که این مناطق بخشی از هم‌پیمانی مشترک لهستان و لیتوانی بودند.

در آن دوران ضرب سکه‌های مسی یک نوآوری اقتصادی بود زیرا نسبت به سکه‌های نقره‌ای رایج، هزینه تولید بسیار کمتری داشتند. سکه‌های نقره‌ای هم کم‌ارزش و هم کمیاب شده بودند. طبق منابع محلی، این سکه‌ها با نام «بوراتینکی» شناخته می‌شوند که از نام «تیتو لیویو بوراتینی» گرفته شده است؛ او یک مخترع و دانشمند ایتالیایی بود که مدیریت ضرابخانه کراکوف را بر عهده داشت. بوراتینی سکه‌های مسی را به دلیل ارزان بودن و بحران مالی ناشی از جنگ‌های طولانی با سوئد، روسیه و قزاق‌ها به نظام پولی وارد کرد.

هرچند این سکه‌ها در ابتدا محبوب بودند، اما بعدها بوراتینی متهم شد که مس به‌کاررفته در آن‌ها را ناخالص کرده و از این راه سود هنگفتی به جیب زده است.

با این همه، سکه‌های بوراتینکی ارزش چندانی نداشتند و بیشتر در مبادلات روزمره استفاده می‌شدند. به‌طور مثال، همان ۱۰۰۰ سکه‌ای که امروز کشف شده‌اند، در زمان خود فقط ارزش خرید دو جفت کفش را داشته‌اند؛ گرچه اکنون به‌عنوان آثار تاریخی ارزش بسیار بیشتری یافته‌اند.