نمادهای «۴۰ هزار ساله» در غارها ممکن است قدیمی‌ترین «خط» بشر باشند
نمادهای ۴۰ هزار ساله در غارها ممکن است قدیمی‌ترین نوشتار انسان‌ها باشند؛ امری که می‌تواند نشان‌دهنده توانایی نیاکان ماقبل تاریخی ما در ارتباط با نمادهای انتزاعی باشد.
فرادید| ممکن است فکر کنیم قدیمی‌ترین سیستم‌های نوشتاری با سومری‌ها و نزدیک ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد پدید آمده‌اند و شواهد باستان‌شناسی تاکنون این نظریه را تأیید می‌کنند. اما ممکن است سیستم‌های نوشتاری اولیه چندین هزار سال پیش از لوح‌های خط میخی ۵۰۰۰ ساله به وجود آمده باشند.
به گزارش فرادید، جِنِویو وان پِتزینگِر، دیرین‌انسان‌شناس، پیشنهاد می‌کند که این شکل‌های اولیه نوشتاری که شامل نخستین نمادهای شناخته‌شده می‌شوند، ممکن است از دید جهانی بودن تا حدی شبیه ایموجی‌ها بوده باشند.
فرانک جیکوبز می‌نویسد: «مطالعه‌ی نمادهای حک‌شده روی دیواره‌های غارها در سراسر جهان (ازجمله شکل‌های پَرمانند، کلیدمانند و قالب‌های دستی) می‌تواند ما را به این نتیجه برساند که باید روایت قدرتمند تاریخ را رها کنیم؛ روایتی که تاریخ را تا زمان سومریان کاملاً تاریک می‌داند.» هرچند ممکن است این نمادها هرگز به‌طور کامل قابل‌رمزگشایی نباشند و هدفشان به دلیل هزاران سال فاصله زمانی مبهم مانده باشد، اما به روشنی نشان می‌دهند که انسان‌ها در واقع پیش از آنچه همیشه گمان می‌کردیم، ذهن و اندیشه خود را پرورش داده بودند.
در حالی که انسان‌های اولیه نزدیک ۴۰ هزار سال پیش به عمق زمین می‌رفتند تا نقاشی حیوانات را روی غارها بکشند، یک سیستم علامت‌گذاری هم ایجاد کردند که به شکل شگفت‌آوری در قاره‌ها و مکان‌های مختلف یکسان بوده است. پِتزینگِر سال‌های زیادی را صرف فهرست‌برداری از این نمادها در اروپا کرد و از «۵۲ غار» در فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و پرتغال بازدید کرد. نمادهایی که او یافت شامل نقاط، خطوط، مثلث‌ها، مربع‌ها، زیگزاگ‌ها و شکل‌های پیچیده‌تر مانند نردبان، قالب‌های دستی، شکل‌هایی شبیه تیر با سقف و شکل‌های پر می‌شدند.
او ۳۲ نماد را کشف کرد که در سراسر قاره‌ها و طی دوره‌ای بسیار طولانی حک و نقاشی شده بودند. جیکوبز اشاره می‌کند: «مدت ده‌ها هزار سال، به نظر می‌رسد نیاکان ما در استفاده از نمادها به‌شکل شگفت‌آوری ثابت‌قدم بوده‌اند.» پتیژنر این سیستم را بازمانده‌ای از مهاجرت انسان‌های مدرن از آفریقا به اروپا می‌داند. او در کتابش «نخستین نمادها: رمزگشایی از اسرار قدیمی‌ترین نمادهای جهان» می‌نویسد: «این شبیه مرحله آغازین یک اختراع جدید نیست.»
پتیژنر در سخنرانی TED خود، این سیستمِ اولیه‌ی ارتباط از راه نمادهای انتزاعی را پیش‌درآمدی بر «شبکه جهانی تبادل اطلاعات» در دنیای مدرن توصیف می‌کند. او می‌گوید: «ما سال‌هاست که داریم از ایده‌های و افکار کسانی که پیش از ما بوده‌اند استفاده می‌کنیم، طوری که آسان است فراموش کنیم برخی توانایی‌ها مدت‌ها پیش از ثبت نوشتار رسمی ما وجود داشته‌اند.» این نمادها تنها در غارها نبوده‌اند، بلکه روی دندان‌های گوزن که به شکل گردنبند باستانی به هم متصل شده‌اند نیز حک شده‌اند.
پتیژنر معتقد است این اشکالِ ساده گواه تغییر بنیادی در مهارت‌های ذهنی نیاکان ما و بیانگر حرکت آن‌ها به سمت استفاده از نمادهای انتزاعی برای ارتباط برقرار کردن است. با این حال، همه با او موافق نیستند. بنیاد برادشا می‌گوید، ژان کلوت، کارشناس برجسته باستان‌شناسی ماقبل‌تاریخ، معتقد است «نمادهای غارها کمابیش همیشه با تصاویر حیوانات همراه هستند. بنابراین نمی‌توان گفت نخستین گام‌ها به سمت نمادگرایی بوده‌اند.»
البته ممکن است نمادها و تصاویر حیوانات، هر دو برای انتقال ایده‌ها به کار رفته باشند، درست مانند کاری که زبان نوشتاری انجام می‌دهد. کورا لوسور، زبان‌شناس و همکارانش سال گذشته در مقاله‌ای همین دیدگاه را مطرح کردند. سارا گیبِنز اشاره می‌کند که هنر غار ممکن است گواه تلاش‌های انسان‌های اولیه برای «تبدیل صداهای شنیداری به نقاشی» باشد. لوسور می‌گوید تحقیقاتش «نشان می‌دهد مکانیزم‌های شناختی لازم برای شکل‌گیری هنر غار و صخره‌ای شاید مشابه همان مکانیزم‌های است که در تفکر نمادین و بروز آن در زبان به‌کار می‌رود.»
به بیان دیگر، برپایه نظریه او، «هنر غار و صخره شکلی ابتدایی از بیان زبانی هستند» و نمادهای پیرامون آن ممکن است ادامه و توسعه همان پیام باشند؛ همان‌گونه که انسان‌های اولیه در سراسر جهان برای ده‌ها هزار سال از این نخستین سیستم نوشتاری استفاده می‌کردند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
