کشف «تله‌های 8 هزارساله» در ارتفاعات کوهستان

فرادید| در ارتفاعات شمالی رشته‌کوه‌های آند شیلی، جایی که بادهای سرد از فراز تپه‌های حوضه رودخانه کامارونز می‌وزند، باستان‌شناس دکتر آدریان اُیاندِر از دانشگاه اِکسِتِر شبکه‌ای خارق‌العاده از تله‌های سنگی باستانی شکار را کشف کرده که می‌تواند دانش ما از زندگی آندها را پیش از ظهور اینکاها بازنویسی کند. 

به گزارش فرادید، با تحلیل دقیق تصاویر ماهواره‌ای پوشش‌دهنده ۴۶۰۰ کیلومتر مربع، اُیاندر ۷۶ سازه عظیم شکار به شکل V را شناسایی کرد (برخی با طول بیش از ۱۵۰ متر) که میان دامنه‌های خالی و بلند بیابان آتاکاما مخفی شده بودند. 

تصویر هوایی از دو تلۀ سنگی باستانی

این سازه‌های سنگی که محلی‌ها آن‌ها را «چاکوس» می‌نامیدند، زمانی به‌عنوان تله‌های بزرگ حیوانات عمل می‌کردند و با طراحی هوشمندانه‌شان، گله‌های شترچه را داخل گودال‌ها یا محوطه‌های محصور هدایت می‌کردند. 

به گفته اُیاندر: «ابتدا فکر می‌کردم یک سازه منحصر به فرد یافته‌ام، اما هرچه بیشتر جست‌وجو کردم، دریافتم این سازه‌ها همه‌جا پراکنده‌اند، در کوه‌ها به تعداد بی‌سابقه‌ای که تاکنون در آند ثبت نشده بود.» 

نمونه‌هایی از تله‌های چاکو در حوضه کامارونس

هر چاکو از دو «بازوی» سنگی بلند تشکیل شده بود، گاه صدها متر طول داشت که به یک محوطه کوچک دیوارکشی‌شده با مساحت تقریبی ۹۵ متر مربع و عمق تا دو متر می‌رسید. شکارچیان گله‌های شترچه را بین دیوارها هدایت کرده و آن‌ها را به پایین شیب و در مسیر تنگ چاکو می‌راندند تا بتوانند آن‌ها را شکار یا اسیر کنند. 

مطالعه‌ای که در نشریه Antiquity منتشر شده، نشان می‌دهد ممکن است قدمت این تله‌ها به ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد بازگردد، یعنی زمانی بسیار پیش از آنکه اینکاها از سیستم‌های مشابه استفاده کنند. محل‌های استراتژیک این تله‌ها (بیشتر شیب‌های صخره‌ای با ارتفاع ۲۸۰۰ تا ۴۲۰۰ متر) گواه درک پیشرفته از رفتار حیوانات و توپوگرافی کوه‌ها است. 

اویاندر می‌گوید: «مردمی که این سیستم‌ها را ساخته‌اند، حرکت حیوانات، زمین و فصل‌ها را می‌شناختند. طراحی آن اتفاقی نبود، بلکه بر پایه نسل‌ها مشاهده و تجربه بود.» 

فراتر از تله‌های شکار، اُیاندر نزدیک به ۸۰۰ محل سکونت کوچک در همان منطقه را نقشه‌برداری کرد، از پناهگاه‌های تک‌اتاقی تا خوشه‌هایی از کلبه‌های سنگی دایره‌ای. بسیاری از آن‌ها در فاصله چندکیلومتری از چاکوها قرار داشتند و چیزی را شکل می‌دادند که او آن را «چشم‌انداز تحرک محدود» می‌نامد: شبکه‌ای از اردوگاه‌های فصلی که با تعقیب گله‌های وحشی و تغییر دسترسی به آب و پوشش گیاهی مرتبط بودند. 

داده‌های GIS و تصاویر ماهواره‌ای پوشش گیاهی نشان داد که این مکان‌ها با ریتم فصل‌های آند هماهنگ بودند. در ماه‌های کوتاه مرطوب (مارس–آوریل)، مراتع تازه پدیدار می‌شد و هم حیوانات و هم انسان‌ها را به ارتفاعات بالاتر می‌کشاند. وقتی دامنه‌ها خشک می‌شدند، گروه‌ها به ارتفاعات پایین‌تر حرکت می‌کردند و احتمالاً بین شکار، دامداری و اشکال ابتدایی کشاورزی جابجا می‌شدند. 

مترجم: زهرا ذوالقدر