گنج 1400 سالۀ «جواهرات شکسته» از دامنۀ یک تپه بیرون آمد
این زیورآلات آنگلوساکسونی از دامنهی تپهای در انگلستان بهدست آمدهاند و ممکن است بخشی از یک گنجینه، نوعی نذری یا مجموعهای از اشیاء غارتشده باشند.
فرادید| فلزیابها در انگلستان مجموعهای خیرهکننده از آویزهای طلایی و گارنتِ آنگلوساکسونی را از زیر خاک بیرون آوردهاند که ممکن است ۱۴۰۰ سال پیش، پس از آنکه به عنوان نوعی «نذری» شکسته و تغییر شکل داده شدهاند، در زمین مدفون شده باشند.
به گزارش فرادید، دو فلزیاب در بهار ۲۰۲۳ این مجموعه شامل چهار آویز طلایی و بخشی از یک سنجاقسینهی طلایی را در دامنهی تپهای در روستای «دونینگتون آن بین»، حدود ۲۰۰ کیلومتری شمال لندن یافتند. آنها یافتهشان را طبق «طرح آثار باستانی قابلحمل» بریتانیا گزارش کردند و لیزا براندل، باستانشناس و افسر رابط یافتهها برای شهرستان لینکلنشایر، این جواهرات استثنایی را بررسی کرد.
براندل نتایج پژوهش خود را در مطالعهای که ۲۴ نوامبر منتشر شد، ارائه کرد و نوشت: «آویزها یک مجموعهی منسجم و عجیب گردنبند هستند.»
در حالی که آویزهای طلا و گارنت در سدهی هفتم میلادی در انگلستان زیورآلاتی رایج برای زنانِ با منزلت اجتماعی بالا بودند، براندل مینویسد باستانشناسان همواره آنها را در گورها مییابند، نه به شکل گروهی در دامنهی یک تپه. این آویزها نشانههایی از فرسودگی، آسیب و تغییرات را هم داشتند؛ امری که بیانگر آنست که زمان دفن، ممکن است عتیقه بوده و دستکم ۶۰ سال قدمت داشته باشند.
کنار آویزهای دونینگتون هیچ شیء دیگری یا بقایای انسانی یافت نشد؛ موضوعی که به نوشتهی براندل نشان میدهد فردی ممکن است این زیورآلات را آگاهانه گرد آورده و سپس برای نگهداری یا در قالب عملی آیینی آنها را دفن کرده باشد.
سنگینترین شیء این مجموعه یک آویز Dشکل با وزن حدود ۶٫۷ گرم است. یک گارنت بزرگ درون خانهای طلایی بهشکل صدف در بخش پایینی آویز است. براندل مینویسد: «خودِ شکل صدف از دید نمادین اهمیت دارد و اغلب با باروری مرتبط است و احتمالاً دلالتهای مسیحی هم دارد.»
چهار زیور دیگر همگی دایرهای و دارای نقشمایههای ستارهای و مهرهدوزیشده هستند. سه مورد آویز بودند، اما یکی بخش گنبدیشکلِ یک سنجاقسینه است که برای استفادهی مجدد جدا شده بود. به نوشتهی براندل، استفادهی دوباره از گنبد مرکزیِ یک سنجاقسینه بهویژه جالب است، زیرا تنها حدود دوازده نمونه از این کار شناخته شده است.
براندل خاطرنشان کرد که مجموعهی جواهرات دونینگتون بعید است گردنبندی از گور یک زن آنگلوساکسونی باشند، زیرا هیچ مهره یا فاصلهدهندهای یافت نشده که نشان دهد همهی آنها بههم رشته شده بودند. برای حل این معما، او بهجای آن به دنبال توضیحات جایگزین برای چراییِ یافتن این پنج شیء در کنار هم رفت.
«یکی از احتمالات اینست که این مجموعه از یک گنجینهی آهنگر بهدست آمده باشد.»
در سدهی هفتم میلادی، منابع گارنت رو به کاهش بود و ممکن است یک زرگرِ سیّار برخی جواهرات عتیقه را برای تغییر و تبدیل به زیورآلات جدید گرد آورده باشد. با این حال، چگونگیِ گردآوری آنها محل بحث است؛ زیرا به نوشتهی براندل، میدانیم غارتگرانِ گورها، گورهای زنانِ بلندمرتبه را برای برداشتن جواهرات ارزشمندشان هدف قرار میدادند.
براندل نوشته که خارج کردن آویزها از چرخهی استفاده را میتوان نوعی «تغییر شکل آیینی» هم دانست؛ کاری که نمادهای قدرتمند و عتیقهی نخبگان را به اشیایی تازه تبدیل میکرد که دیگر به آن افراد خاص مرتبط نبودند.
با این حال، این امکان هم وجود دارد که یک یا چند زن صرفاً جواهرات خود را گرد آورده و آنها را پنهان کرده باشند.
او نوشته: «یکی از تفسیرها اینست که این مجموعه نمایانگر اموال گرانبهای خویشاوندان یا گروههای اجتماعی است که در دورههای بیثباتی یا گذار، آگاهانه پنهان شدهاند.»
اواخر سدهی ششم و در سدهی هفتم میلادی، پذیرش مسیحیت بافت اجتماعی و سیاسی انگلستان که به پادشاهیهای گوناگون تقسیم شده بود را دگرگون کرد. لینکلنشایر به سه ناحیه تقسیم میشد و گنجینهی جواهرات در یکی از آنها یعنی «لیندزی» یافت شد. هرچند لیندزی پادشاهی مستقلی بود، در دورههایی زیر فرمان پادشاهیهای نورثامبریا و مرسیا قرار گرفت؛ وضعیتی که ممکن است به بیثباتی انجامیده باشد.
براندل معتقد است انجام پژوهشهای باستانشناختی بیشتر در منطقهی دونینگتون میتواند ماهیت محوطه و اهمیت بالقوهی آن را روشنتر کند و احتمالاً دادههای بیشتری را دربارهی چشمانداز اجتماعی و سیاسیِ در حال تغییرِ انگلستان در سدهی هفتم میلادی آشکار کند.
این مجموعه سال ۲۰۲۵ توسط موزهی لینکلن خریداری شد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
