علت سرگیجه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

علت سرگیجه چیست و چگونه درمان می‌شود؟ عوامل زیادی هستند که باعث احساس سرگیجه و خستگی در شما خواهند شد. گاهی عوامل موقت باعث ایجاد سرگیجه می‌شوند و به همان سرعتی که می‌آیند برطرف خواهند شد. اگر شما غالباً احساس سرگیجه، خستگی و بی‌حالی دارید؛ برای تشخیص بهتر موضوع باید به پزشک مراجعه کنید.

کد خبر : ۸۶۰۰۴

۰۳ مرداد ۱۴۰۰ - ۱۶:۵۴

بازدید : ۲۴۶۶

فرادید | سرگیجه یک اصطلاح عمومی است که برای توصیف طیف وسیعی از احساسات، مانند احساس خستگی، عدم تعادل، ضعف یا ناپایداری استفاده می‌شود. سرگیجه یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه بزرگسالان به پزشک است. سرگیجه به ندرت بیماری تهدیدکننده زندگی محسوب می‌شود. درمان سرگیجه بستگی به علت سرگیجه دارد.

سرگیجه (Dizziness) واژه‌ای است که احساس گیجی و دور خوردن سر در حالت نامتعادل را توصیف می‌کند. برای اینکه به پزشک خود شرح دهید که چه حسی دارید، می‌توانید از این واژه‌ها هم استفاده کنید:

احساس عدم تعادل (disequilibrium): زمانی که شما احساس ثبات نمی‌کنید.
احساس سبکی سر (lightheaded): زمانی که شما کسل و گیج و منگ هستید یا اینکه احساس می‌کنید که الان غش خواهید کرد.
احساس دوران سر (vertigo): احساس سرگیجه زمانی که حرکت نمی‌کنید.

علت سرگیجه چیست؟

عوامل زیادی هستند که باعث احساس سرگیجه و خستگی در شما خواهند شد. گاهی عوامل موقت باعث ایجاد سرگیجه می‌شوند و به همان سرعتی که می‌آیند برطرف خواهند شد. اگر شما غالباً احساس سرگیجه، خستگی و بی‌حالی دارید؛ برای تشخیص بهتر موضوع باید به پزشک مراجعه کنید.

سرگیجه به علت قند خون پایین

بدن برای تامین انرژی خود به قند و یا گلوکز نیاز دارد. زمانی که سطح قند خون بدن پایین بیاید، شما احساس سرگیجه و خستگی خواهید داشت و در بدنتان احساس لرزش دارید.

قند خون پایین غالباً از عوارض انسولین و دیگر داروهاییست که برای درمان دیابت از آن‌ها استفاده می‌شود. این دارو‌ها در اصل سطح قند خون بدن را پایین می‌آورند، ولی اگر دوز مصرفی آن‌ها به درستی رعایت نشود، سطح قند خون می‌تواند به سرعت پایین رود.

اگر فرد به دیابت مبتلا نباشد، امکان ابتلا به هیپوگلیسمی (hypoglycemia) وجود دارد. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که فرد برای مدت زمانی غذا نخورد و یا بدون اینکه چیزی بخورد مقدار زیادی الکل مصرف کرده باشد.

دیگر نشانه‌های قند خون پایین شامل:

ضربان قلب بالا
عرق کردن زیاد
لرز شدید
گرسنگی
بی‌قراری
گیجی

مواد غذایی سرشار از کربوهیدرات به سرعت می‌توانند سطح قند خون را به مقدار نرمال برگردانند. در موقع افت قند خون توصیه می‌شود که فرد یک لیوان آب میوه بنوشد یا اینکه یک آبنبات را درون دهان خود مزه مزه کند. بعد از اینکه مقداری حال عمومی فرد مساعد شد، باید از مواد غذایی مغذی تغذیه کند.

اگر به صورت مداوم حالت هیپوگلیسمی به فرد دست بدهد، لازم است که دارو‌های دیابتی فرد یک بار دیگر تنظیم شوند. برای اینکه سطح قند خون در طول روز ثابت بماند بهتر است که در طول روز از وعده‌های غذایی متعدد با حجم کم استفاده کرد.

سرگیجه بر اثر فشار خون پایین

زمانی که خون در سطح کل بدن جریان دارد، فشاری را به دیواره‌ی رگ‌ها وارد می‌کند که به آن فشار خون گفته می‌شود. زمانی که فشار خون افت می‌کند فرد ممکن است احساس سرگیجه، سبکی سر یا بی‌حالی را تجربه کند.

برخی دیگر از نشانه‌های فشار خون پایین عبارتند از:

حالت تهوع
تشنگی
تاری دید
نفس‌های سریع و سطحی
رنگ پریدگی
اختلال در تمرکز

عواملی همچون مشکلات قلبی، مصرف برخی داروها، جراحت‌های جدی، از دست رفتن آب بدن و کمبود ویتامین‌ها می‌توانند سبب افت فشار خون شوند. اگر این اختلالات و مشکلات حل شوند، فشار خون شما به حالت طبیعی خود بازخواهد گشت.

روش‌هایی که باعث افزایش فشار خون خواهد شد عبارتند از:

اضافه کردن نمک بیش‌تر به رژیم غذایی
نوشیدن آب بیش‌تر برای افزایش میزان حجم خون بدن
پوشیدن جوراب‌های واریس (support stockings)

کم خونی و ارتباط آن با سرگیجه

گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را به اندام‌ها و بافت‌های بدن منتقل می‌کنند. زمانی که به کم‌خونی (anemia) مبتلا هستید، بدن مقدار کافی گلبول قرمز نخواهد داشت، یا اینکه این سلول‌ها کار خود را به درستی انجام نخواهند داد. کمبود اکسیژن هم باعث احساس گیجی و بی‌حالی خواهد شد.

نشانه‌های کم‌خونی عبارتند از:

نفس کم آوردن
ضعف
ضربان قلب شدید
سردرد
دست و پای سرد
پوست رنگ پریده
درد سینه

خونریزی، کمبود مواد مغذی و ویتامین‌ها و نقص در مغز استخوان از جمله عوامل احتمالی به وجود آورنده‌ی کم‌خونی هستند.

علت سرگیجه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

سرگیجه به دلیل سردردهای میگرنی

میگرن از دیگر علائم سرگیجه است. سردرد‌های میگرنی (Migraines) از نوع سردرد‌های شدید نبض‌دار هستند که معمولا چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد.

افراد درگیر میگرن علاوه بر سردرد ممکن است علائم دیگری را تجربه کنند؛ مانند:

تغییرات در دید، مانند دیدن فلش‌های نوری و رنگ در میدان دید
حالت تهوع و استفراغ
حساسیت به نور و صدا
احساس سبکی سر
بی‌حالی

افراد مبتلا به میگرن، حتی در صورتی که سردرد هم نداشته باشند، می‌توانند احساس سرگیجه و دوران سر را تجربه کنند. حس دوران سر از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه خواهد داشت. برای جلوگیری از بروز سردرد‌های میگرنی، فرد باید از عوامل تحریک‌کننده‌ی بروز میگرن مانند الکل، کافئین و لبنیات دوری کند.

دارو‌های میگرن در دو فرم عرضه می‌شوند:

داروهای پیشگیرانه. مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد تشنج - این داروها از بروز میگرن پیش از وقوع جلوگیری خواهند کرد.
داروهای کاهش‌دهنده‌ی درد. مانند داروهای مسکن غیر استروئیدی (NSAID pain relievers) و داروهای گروه تریپتان (triptan). مصرف این داروها به محض شروع دردهای میگرنی بسیار کمک‌کننده خواهند بود.

درمان بیماری مرتبط با سرگیجه

درمان بیماری‌های مرتبط با سرگیجه به علت پدید آمدن آن بستگی دارد. داروهای مسدود کننده گوش داخلی (VBAها) معروف ترین انواع داروهایی است که استفاده می شود. عوامل مسدود کننده گوش داخلی عبارتند از :

آنتی هیستامین ها (پرومتازین، بتاهیستین)
بنزودیازپین ها (دیازپام، لورازپام)
ضد تهوع ها (پروکلروپرازین، متوکلوپرامید)

در بسیاری از مواقع درمان علل خاص سرگیجه شامل موارد زیر است:

حمله حاد سرگیجه
استراحت، استفاده از داروهای VBA و داروهای ضد میکروبی
BPPV
تلاش برای تغییر موقعیت Epley، حرکتی خاص که کریستال های کلسیم را نرم می کند و آنها را از کانال گوش پاک می کند
وستیبولوپاتی حاد محیطی
استراحت، استفاده از داروهای VBA
بیماری Meniere
استراحت، داروهای ضد تهوع، داروهای ادرارآور و VBA

درمان مینیر

افراد مبتلا به بیماری Meniere معمولاً از دارویی بنام بتاهیستین (Betaserc) استفاده می‌کنند که می‌تواند به کاهش فشار مایعات در گوش داخلی و تسکین علائم سرگیجه کمک کند. محدود کردن میزان مصرف سدیم و استفاده از داروی ادرارآور برای کاهش سطح مایعات در درمان افراد مبتلا به بیماری منیر باید مورد توجه قرار گیرد.

مانور‌های فیزیوتراپی

دو مانور اصلی، مانور اپلی و مانور برانت-داروف، فیزیوتراپی برای درمان علائم سرگیجه‌ی وضعیتی حمله‌ای خوش خیم استفاده می‌شوند. سعی کنید به کمک پزشک این تکنیک‌ها را به درستی انجام دهید. این مانور‌ها شامل موارد زیر هستند:

مانور اپلی (Epley)

به طور معمول، پزشک مانور Epley را انجام می‌دهد. زیرا به حرکت سریع و چرخاندن سر نیاز دارد. حرکات خاص سر منجر به حرکت کریستال‌های موجود در کانال گوش داخلی می‌شود؛ و به بهبود سرگیجه‌ی وضعیتی حمله‌ای خوش خیم کمک می‌کند.

از آنجا که این حرکات در ابتدا می‌تواند به وخیم‌تر شدن سرگیجه منجر شود. باید توسط یک متخصص حرفه‌ای یا فیزیوتراپیست انجام شوند. انجام این مانور برای افرادی که مشکل گردن یا کمر دارند توصیه نمی‌شود.

اگر سرگیجه از گوش سمت چپ آغاز شده است:
روی لبه‌ی تخت بنشینید. سر خود را ۴۵ درجه به سمت چپ بپیچید.
در همین حالت که سر همچنان در زاویه‌ی ۴۵ درجه قرار دارد سریع بر روی پشت خود دراز بکشید.
۳۰ ثانیه صبر کنید تا سرگیجه متوقف شود.
بدون بالا بردن سر، سر را ۹۰ درجه به سمت راست بچرخانید. ۳۰ ثانیه صبر کنید.
سر و بدن خود را از طرف آن به سمت راست بچرخانید، بنابراین به کف نگاه می‌کنید. ۳۰ ثانیه صبر کنید.
سپس به آرامی بنشینید، اما چند دقیقه روی تخت بمانید.

اگر سرگیجه از گوش راست شروع شده است، این تمرینات را معکوس کنید.
این حرکات را قبل از رفتن به رختخواب هر شب، سه بار انجام دهید، تا زمانی که ۲۴ ساعت بدون سرگیجه باشید.

مانور برانت-داروف (Brandt-Daroff)‌

می‌توانید مانور برانت-داروف را در خانه انجام دهید.

این مانور به کاهش علائم سرگیجه‌ی وضعیتی حمله‌ای خوش خیم کمک می‌کند.

برای انجام تمرینات برانت-داروف مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:

-در لبه‌ی تخت و نزدیک به وسط بنشینید به طوری که پا‌ها آویزان باشند.

-به سمت راست خود دراز بکشید و سر خود را به سمت سقف بپیچید. حداقل ۳۰ ثانیه در این وضعیت باقی بمانید.

-به حالت ایستاده برگردید و به مدت ۳۰ ثانیه مستقیماً به جلو خیره شوید.

-این مراحل را تکرار کنید، ولی این بار به سمت چپ خود دراز بکشید.

-برای کسب نتیجه‌ی بهتر، باید روزانه چندین بار این مانور را تکرار کنید.

زمان انتظار برای رفع سرگیجه ممکن است بهترین گزینه برای برخی از افراد باشد.

سرگیجه می‌تواند در عرض چند ساعت، دقیقه یا حتی چند ثانیه تسکین یابد.

در این موارد، بهتر است قبل از اینکه گزینه‌ی درمانی دیگری را امتحان کنید، منتظر بمانید تا بدن، خود را اصلاح کند.