جو بایدن تحریمهای ایران را لغو میکند؟
گرچه مسیر لغو تحریمهای ایران و بازگشت دولت جو بایدن به برجام همچنان هموار نیست، اما بسیاری از تحلیلگران سیاسی بر این عقیده اند که بازگشت به برجام و لغو تحریمها ممکن است و غیر ممکن در این میان وجود ندارد. البته برخی هم میگویند که تنها دولت آمریکا نیست که میتواند مدعی شرکتها و بانکهایی شود که با ایران کار میکنند، بلکه قوه قضائیه آمریکا مستقل از دولت میتواند ناقضین تحریمها را جریمه کند.
به گزارش فرادید؛ جو بایدن در اولین قدم خود دستور بازبینی فوری در تحریمهای یک جانبه یا چندجانبه تجاری و اقتصادی، برای احتراز از تاثیر «بیجهت» آن برای مبارزه با کرونا صادر کرد. او به وزارت خزانهداری، خارجه، بازرگانی و نهادهای زیرمجموعه وزارت بهداشت و خدمات انسانی، همچنین نمایندگی ایالات متحده آمریکا برای توسعه بینالمللی دستور داده فورا در تحریمهای موجود بازبینی کنند تا مطمئن شوند که این تحریمها مانعی برای مقابله با شیوع کرونا نیست.
در این رابطه مسئولان ایرانی بارها اعلام کرده اند که تحت تاثیر تحریمها آمریکا توان خرید دارو و واکسن کرونا را ندارند.نخستین اقدام جو بایدن در بازبینی تحریمها باعث شده تا برخی از ناظران از احتمال لغو تحریمهای ایران سخن به میان آورند. جو بایدن پیش از این و در زمان انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده بود که در صورت پایبندی ایران به مفاد برجام آمریکا هم به برجام باز خواهد گشت.
اما برخی از ناظران هم میگویند که جو بایدن برای بازگشت به برجام ولغو تحریمهای ایران کار سختی پیش رو دارد. آنها معتقدند که برای لغو تحریمهای ایران دولت بایدن نیاز به اقناع فضای سیاسی داخلی آمریکا دارد.
از طرفی لابی اسرائیلی و فشار کشورهای منطقه برای مسدود کردن راه بازگشت آمریکا به برجام یکی از مسائلی است که احتمالا لغو تحریمهای ایران را با مشکل مواجه میکند.
آنتونی بلینکن وزیر پیشنهادی بایدن برای تصدی وزارت امور خارجه یکی از این چهرهها است. او درباره شرایط دولت بایدن برای بازگشت به برجام میگوید: «رئیس جمهوری معتقد است اگر ایران به این تعهدات برگردد ما نیز بازخواهیم گشت، اما باید از آن به عنوان بستری برای بودن در سمت متحدان و شرکا برای دستیابی به توافقی محکمتر و طولانیتر استفاده کنیم.»
در این میان مطرح شدن احتمال انتصاب رابرت مالی بعنوان نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران هم سیگنالی مثبت برای ایران تلقی شد.
یکی دیگر از چهرههای مهم دولت بایدن که در مورد لغو تحریمها و برجام اظهار کرده، جنت یلن، گزینه پیشنهادی سمت وزارت خزانه داری آمریکا است.
یلن درباره سیاستهای دولت بایدن درباره توافق هستهای (برجام) گفته است که «دولت بایدن-هریس (معاون رئیس جمهور آمریکا) متعهد به اطمینان یافتن از این است که ایران اقدامات مناسبی در راستای از سرگیری پایبندی اش انجام دهد. ایران تنها در صورتی از لغو تحریمها تحت برجام بهرهمند خواهد شد که به محدودیتهای هستهای اش پایبند باشد.»
البته او این را هم گفته که اگر تایید صلاحیت شود، وزارت خزانه داری کار مهم خود را در مبارزه با حمایت ایران از تروریسم و ضایع کردن حقوق بشر' ادامه میدهد.
گزینه پیشنهادی سمت وزارت خزانه داری آمریکا میگوید: «دولت بایدن-هریس به حفظ تحریمها و اعمال تحریمها بر نهادهای ایرانی که مرتکب تضییع حقوق بشر میشوند و ارزیابی ابزارها برای مبارزه با دولتهای حامی تروریسم ادامه خواهد داد. به ویژه آن که، رئیسجمهور بایدن متعهد به همکاری با متحدان و شرکایمان برای مقابله با فعالیتهای ثبات زدای ایران در منطقه از جمله حمایتش از نیروهای نیابتی است.»
لغو تحریمها و بازگشت به برجام؛ ممکن یا غیر ممکن؟
البته برخی هم میگویند که تنها دولت آمریکا نیست که میتواند مدعی شرکتها و بانکهایی شود که با ایران کار میکنند، بلکه قوه قضائیه آمریکا مستقل از دولت میتواند ناقضین تحریمها را جریمه کند.
با این حال دونالد ترامپ در طول سالهای اخیر بخشهای مربوط به ساخت و ساز، واحدهای تولیدی و کارخانجات، معادن، صنایع نساجی به علاوه لیست بلندی از شرکتها و افراد را در شمار تحریمها قرار داده است. در این رابطه جوبایدن برای معنادار کردن احیاء برجام باید همه این تحریمها را بردارد. در حالی که ایران از بایدن خواهد خواست که وضعیت تحریمها به تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ که تحریمهای هستهای توسط اوباما لغو شد، باز گردد.
اما به نظر میرسد که جو بایدن برای رفع تحریمهای مندرج در فرمان قوه مجریه ۱۳۲۲۴ با مشکل مواجه شود، فرمانی که به امضاء ترامپ رسیده است و بانک مرکزی ایران، شرکت ملی نفت و شرکت ملی نفتکش ایران طبق آن تحت تحریم قرار گرفته اند.
این تحریمها که تحت عنوان مبارزه با تروریسم و با استناد به قانون «مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم ها» مصوب کنگره در سال ۲۰۱۷ صورت گرفته میتوانند برجام را خنثی کنند. بایدن برای خنثی کردن این فرمان باید بتواند جریانات سیاسی داخلی آمریکا که با سیاستهای ایران مخالف هستند، را به عقب براند. چیزی که مشکل به نظر می رسد.