اسپیسر بتنی یا فاصله دهنده آرماتور از جنس بتن چیست؟

به گفته متخصصان صنعت ساخت و ساز، در سازه های بتن مسلح، قرار گرفتن میلگردها در محلی که نقشه های اجرایی تعیین کرده است اهمیت بسزایی در عملکرد سازه طراحی شده، حفظ کیفیت و مقاومت این سازه ها دارد. از طرفی عواملی چون اکسیژن، رطوبت، کلر، سولفاتها و سایر عوامل خورنده محیط می‌توانند با نفوذ به درون بتن و تماس با میلگردها باعث سرعت بخشیدن به خوردگی میلگردها شده و از عمر مفید سازه بکاهند. در این مقاله به این سؤال که اسپیسر چیست می‌پردازیم و شما را با مهم‌ترین ویژگی‌های این فاصله‌دهنده آشنا می‌کنیم.

اسپیسرهای بتنی؛ جدیدترین نسل اسپیسرها

برعکس گروت که فضاهای خالی را در سازه‌ها پر می‌کند، اسپیسرها با هدف ایجاد فاصله تولید شده‌اند. برای درک بهتر این موضوع، نیاز است که بدانید گروت چیست و ادامه مطلب را با آگاهی بیشتری بخوانید. اسپیسرهای بتنی با مقاومت فشاری بالای خود، با فراهم آوردن امکان ایجاد پوشش بتن کافی، نقش چشمگیری در افزایش  عمر سازه‌های بتنی دارند.

فاصله نگهدارهای بتنی علاوه‌بر دارا بودن مزایای سایر انواع اسپیسرها، بسیاری از عیوب و نقاط ضعف نسل‌های قبلی را برطرف کرده و موجب کاهش عوامل آسیب‌رسان به بتن ناشی از به کارگیری اسپیسرهای غیربتنی شده است. به طور کلی به کارگیری این نوع اسپیسر افزایش مقاومت بتن و عمر سازه را به همراه خواهد داشت.

مقایسه پارامترها و بررسی برخی نقاط ضعف استفاده از اسپیسرهای رایج در سازه‌های بتنی (نوع پلاستیکی):

1. چسبندگی

یکی از معایب اسپیسرهای پلاستیکی، اختلاف در جنس اسپیسر(پلاستیکی) و بتن است که این امر موجب عدم وجود چسبندگی کافی در مرز اسپیسر و بتن شده و لذا رطوبت و یون‌های مخر‌ب از مرز مذکور به داخل بتن راه می‌یابد. این امر با افزایش سطح نمایان اسپیسر(مرز بین اسپیسر و بتن) تشدید می‌شود.

⦁    مواردی که اسپیسر پلاستیکی از خود بجای می‌گذارد:

زنگ زدگی سطح نشانه ورود قطعی رطوبت، نفوذ آب در بتن

2. تفاوت های حرارتی

هرنوع پلاستیک ضریب انبساط خطی متفاوتی دارد و تمامی آنها ضریب انبساطی بسیار متفاوتی با بتن دارند، بنابراین با هر سیکل دمایی پتانسیل پیدایش ترک‎های ریز در بتن یا پلاستیک افزایش می‌یابد. ضریب انبساط حرارتی اسپیسرهای پلاستیکی حدود 16 برابر بتن است که این اختلاف در زمان کاهش دما و تغییر حجم بتن و اسپیسر منجربه گسترش ترک در مرز اسپیسر و بتن خواهد شد. لازم به ذکر است که عرض ترک با افزایش دمای بتن‌ریزی بزرگتر می‌شود. همچنین این عامل در بسیاری از موارد سبب نمایان شدن اسپیسر و کاهش صیقلی بودن سطح و درنتیجه کاهش زیبایی می‌گردد.

3. مقاومت فشاری

مقاومت فشاری اسپیسر بتنی در مقایسه با نوع پلاستیکی آن بسیار بالاتر است و بسته به نوع جنس پلاستیک و ترکیبات استفاده‌شده در اسپیسر و میزان مواد اولیه بکار رفته برای تولید یک اسپیسر(وزن) مقاومت فشاری اسپیسرهای پلاستیکی به میزان زیادی از یک تولیدکننده با تولیدکننده دیگر تفاوت دارد. این امر دو موضوع را در پی خواهد داشت:

⦁    شکستگی یا له‌شدگی اسپیسرها به دلیل عدم تحمل لازم تحت بارهای وارده، حتی در شرایط استاندارد اسپیسرگذاری.

⦁    کاهش مقاومت فشاری کل بتن حاوی این نوع اسپیسر.

4. مقاومت حرارتی

اسپیسرهای پلاستیکی در مقایسه با اسپیسرهای بتنی مقاومت حرارتی بسیار پایین‌تری دارند و در مواجهه با حرارت و آتش تغییر شکل پیدا می‌کنند. اسپیسر بتنی تولیدشده توسط کلینیک بتن ایران، جهت تأمین کاور آرماتور بندی بتن سقفی، کفی و فاصله گذاری قوی ارماتور قطعات سنگین وزن سازه نظیر فونداسیون و بتن ریزی کف سازی صنعتی، ایجاد پوشش زیر میلگرد حرارتی دال بتنی، سقف وافل و انواع ستون، دیوار برشی، پله، تیر و سایر المان‌های ساختمانی با مشخصات فنی ویژه طراحی و تولید گردیده است.

پژوهش‌ها مؤید این مطلب است که بر خلاف اسپیسرهای پلاستیکی (پی وی سی) تشابه جنس اسپیسرهای بتنی و سازه در پوزولان موجب کاهش نفوذپذیری آب و مواد شیمیایی می‌شود که مورد اخیر به ویژه در آب‌بند از اهمیت بسزایی برخوردار است.

کاربرد اسپیسر سیمانی

⦁    تأمین کاور کف و بدنه فنداسیون؛

⦁    حفظ فاصله سطوح بتنی افقی نظیر کفسازی، دال و انواع سقف‌ها؛

⦁    ایجاد پوشش موردنیاز دیوار برشی، ستون و سایر عناصر سازه‌ای عمودی؛

⦁    در مواردی که باتوجه به تراکم آرماتوربندی، بزرگی قالب، حجم سنگین بتن‌ریزی و نیروی فشاری فوق‌العاده، امکان استفاده از اسپیسرهای پلاستیکی مشابه نباشد و نیاز به اسپیسری با مقاومت فشاری بالاتر است؛

⦁    مهیا نمودن کاور قطعات بتنی پیش ساخته.

مزایای اسپیسر بتنی

⦁    چسبندگی مناسب بین بتن و اسپیسر باتوجه به عدم تفاوت جنس که این امر خود موجبات کاهش نفوذپذری را خصوصاً درمورد بتن‌های نمایان (اکسپوز) در برابر رطوبت و یون های مخرب را فراهم می نماید؛

⦁    ضریب انبساطی همسان بتن و اسپیسر بتنی (لقمه بتنی) و لزا کاهش ترک‌های ناشی از تفاوت انبساط و تغییر حجم بتن سازه و اسپیسر در سیکل‌های کاهش و افزایش دما؛

⦁    امکان استفاده از تعداد کمتر در واحد مترمربع در قیاس با اسپیسرهای پلاستیکی و شرایط نرمال بارگذاری؛

⦁    مقاومت فشاری بالا در مقایسه با مصالح مشابه؛

⦁    کاهش خطر ریسکِ خوردگی در برابر عوامل جوی و شیمیایی مخرب؛

⦁    امکان تولید در اشکال مختلف و استفاده از یک اسپیسر در 2 یا 3 ضخامت پوشش مختلف

استانداردهای اسپیسر تولیدشده توسط کلینیک بتن ایران

محصول اسپیسر بتنی تولید شده در کلینیک بتن ایران براساس استاندارد زیر تحت کنترل قرار می‌گیرد:

⦁    الزامات مبحث 9 مقررات ملی ساختمان ایران

⦁    EN135001-1:2002 class1

⦁    BS 7973

نحوه استفاده از اسپیسر بتنی

توصیه می‌شود به موارد ذیل و حداقل مقادیر پوشش مندرج در مبحث ۹ آیین‌نامه جهت محاسبه چگونگی چیدمان مناسب اسپیسر سازه‌های بتنی مورد توجه قرار گیرد:

⦁    در سطوح افقی برای نگه داشتن شبکه آرماتورهای استفاده‌شده، فواصل اسپیسرگذاری حداکثر برابر ۵۰d  (50 برابر قطر میل گرد فولادی) است، البته این فاصله نباید از ۱۰۰۰ میلیمتر تجاوز کند.

⦁    نحوه چیدمان اسپیسرها در ستون‌ها در پایین، وسط و قسمت فوقانی ستون است و فاصله آن‌ها نباید از یکدیگر از ۱۰۰d  (100 برابر قطر میل گرد فولادی) بیشتر شود توجه داشته باشید که اسپیسر در ستون به خاموت‌ها متصل شود.

⦁    در تیرها، حداکثر فاصله دو اسپیسر در امتداد طولی تیر باید از ۱۰۰۰ میلیمتر بیشتر باشد. در ارتباط با تیر و پوتر‌های با عرض کمتر از ۲۵ سانتی‌متر، یک عدد اسپیسر در میانه عرض تیر، به شرط رواداری جانبی مناسب کفایت می‌کند. در وجه افقی پائینی در تیر‌های با عرض ۲۵ تا ۵۰ سانتی متر، دو عدد اسپیسر با فاصله‌ای بیش از ۵ سانتیمتر از لبه جانبی شبکه خاموت قرار گیرد. جهت حفظ فاصله سطوح عمودی، دو طرف تیر از یک عدد اسپیسر در وسط ارتفاع تیر استفاده کنید. همین شرایط در ارتباط با تیر‌های با عرض بیش از ۵۰ سانتی متر با افزودن ۱ عدد اسپیسر در آکس، وجه پایینی به حداقل‌های مذکور صادق است.

⦁    در دیوارها برای حفظ فاصله آرماتورها از سطح قالب‌بندی در دو بعد طول و ارتفاع فواصل اسپیسر‌ها d50 (50 برابر قطر میل گرد فولادی) یا ۵۰۰ میلی متر هر کدام که کوچکتر باشد مورد استفاده قرار گیرد.

اقدامات احتیاطی در رابطه با اسپیسر بتنی

⦁    این محصول فاقد آلاینده‌های زیست‌محیطی است؛

⦁    توصیه می گردد جهت اسپیسر گذاری و نصب از دست کش و ابزار مناسب استفاده نمایید؛

⦁    از قرار دادن بیش از 4 کارتن روی یکدیگر (خصوصاً در ارتباط با بسته‌بندی‌های پرتعداد که عموماً سایزهای پایین‌تری دارند) خودداری کنید.

خرید اسپیسرهای بتنی از کلینیک بتن ایران

استفاده از اسپیسرهای پلاستیکی منجربه تشدید نفوذپذیری موضعی در ناحیه قرارگیری اسپیسر می‌شود. درنتیجه عناصر مهاجم، به سهولت به آرماتور دست می‌یابند و فرایندهای شیمیایی مخرب بسیار سریعتر از زمان پیش‌بینی‌شده آغاز می‌شود. این موضوع می‌تواند پتانسیل خوردگی را افزایش بدهد و عمر سرویس‌دهی پیش‌بینی‌شده سازه را کم کند. لذا استفاده از اسپیسرهای بتنی با هدف افزایش عمر سازه و محافظت از تخریب آن، قویاً توصیه می‌شود.

همچنین جهت اطلاعات بیشتر در مورد این محصولات می‌توانید با واحد مهندسی و فروش کلینیک بتن ایران (www.clinicbeton.ir) تماس بگیرید. تولید و استفاده از مواد افزودنی بتن، بخش مهمی از تکنولوژی بتن و مخلوط‌های بتنی است، نوآوری و فناوری در زمینه بتن، مواد افزودنی بتن، شیمی بتن، فرآورده‌های شیمیایی بتن، فرآورده‌های ساختمانی بتن و نهایتاً شیمی ساختمان، فرآورده‌های شیمیایی ساختمان و مواد مهندسی ساختمان جزئی از سیاست‌های زیربنایی تحقیقاتی کلینیک بتن ایران است.