رونق خاویار گیاهی در دیمزارهای خراسان‌شمالی

دانه گیاهی کینُوا که از آن به خاویار گیاهی یاد می‌شود در شرایط کم آبی و زمین‌های شور قابل کشت است و بعنوان جایگزین محصولات آب‌بر در خراسان شمالی معرفی می‌شود و انتظار می‌رود تا توسعه کشت کینوا تحولی در بخش کشاورزی این خطه ایجاد کند.

استان خراسان شمالی از لحاظ جغرافیایی در منطقه معتدل کوهستانی واقع است و بر اساس تحلیل شاخص «استاندارد بارش، تبخیر و تعرق» (SPEI) حدود ۹۴ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی است.

خشکسالی در این خطه نه تنها باعث ایجاد تنش آبی در حدود ۳۰۰ روستا و چند شهر شده بلکه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از حجم آبدهی قنات‌ها را نیز کاهش داده است و کشاورزی که بعنوان پیشران اقتصاد خراسان شمالی محسوب می‌شود تحت تاثیر این پدیده با چالش‌هایی همراه بوده و تغییر الگوی کشت مهمترین راهبردی است که در این مواقع باید عملیاتی شود و در دستور کار قرار گیرد.

دانه کینُوا یکی از انواع غلاتی است که به تازگی شناخته شده است، اما هنوز بسیاری از افراد خواص این دانه‌های مقوی و سالم را نمی‌شناسند و این محصول؛ کم آب طلب و در آب و خاک نامتعارف و شور نیز مقاوم است و بهترین جایگزین برای غلات این خطه محسوب می‌شود و تنها کافیست تا بازار پرسود این گیاه به کشاورزان این خطه معرفی شود.

چندسالی است که کشت این دانه گیاهی در مناطق خشک و دارای خاک شور خراسان شمالی از جمله مزارع شهرستان‌های اسفراین و گرمه و جاجرم رونق یافته، ولی اهمیت کینوا برای کشاورزان به خوبی تفهیم نشده است و توسعه این گیاه اقتصادی در دستور جهاد کشاورزی استان قرار گرفته است.

کینوا چیست و چه مزایایی دارد

کینوا در حقیقت نوعی دانه است که از گیاه کینوا به دست می‌آید و بیشتر در آمریکای جنوبی می‌روید و پخت دانه‌های آن هم شبیه به برنج است.

کینوا انواع گوناگونی دارد و اگرچه بیشتر مردم با نوع سفید آن آشنا هستند، در سراسر جهان کم‌وبیش ۱۲۰ گونه مختلف از این گیاه و دانه وجود دارند، ولی سه نوع کینوای قرمز، سفید و سیاه بیشتر در جهان شناخته شده‌اند.

ارزش غذایی و مشخصات تغذیه‌ای کینوا بسیار قابل توجه و این دانه سرشار از ویتامین و پروتئین است و فواید زیادی برای سلامتی دارد، ولی ویژگی‌های جالب‌تری هم دارد که در جدول ارزش غذایی آن دیده نمی‌شوند.

اگرچه این ماده مانند بسیاری دیگر از مواد غذایی دارای پروتئین، ولی پروتئین کینوا بسیار مغذی‌تر و کامل‌تر است و در حقیقت، کینوا نادرترین منبع گیاهی است که پروتئین کامل دارد و این پروتئین حاوی پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه B، ویتامین E و آنتی‌اکسیدان‌ها و حتی همه ۹ آمینو اسید ضروری بدن است.

باید بگوییم که کینوا مثل غلات پخته می‌شود و زمانی در حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه برای پخت لازم دارد و طرز تهیه آن مثل برنج است و آن را می‌توان حتی به جای برنج نیز مصرف کرد.

کینوا؛ اولویت کشت در خراسان‌شمالی

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با اشاره به آغاز برداشت محصول کینوا از سطح اراضی استان گفت: کینوا محصولی است که در اواخر بهار و یا اوایل تابستان کشت می‌شود و برداشت آن نیز در آذرماه ماه انجام می‌شود.

وحید صباغ سطح زیر کشت این محصول در استان را ۱۵ هکتار عنوان کرد و افزود: پیش بینی می‌شود در سال زراعی جاری از هر هکتار ۲ تن از دانه این گیاه برداشت شود که این میزان برداشت برای آغاز کشت این گیاه در خراسان شمالی قابل قبول است.

وی قیمت هر کیلوگرم دانه کینوا را نیز بیش از ۵۰۰ هزار ریال عنوان کرد و افزود: شرکت‌هایی از خراسان رضوی و اصفهان این دانه‌ها را خریداری و بعد از فراوری در اختیار صنایع قرار می‌دهند.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی ادامه داد: گیاه کینوا در مناطقی که دارای آب و خاک شور است کشت می‌شود بنابراین با توجه به خشکسالی‌های اخیر اقلیم این استان برای این گیاه فراهم است و گستردگی این گیاه کشاورزی استان را متحول می‌کند.

وی بیان کرد: اینک برداشت کینوا نیز به صورت مکانیزه از سطح اراضی شهرستان اسفراین آغاز شده است که کشاورزان شهرستان‌های گرمه، جاجرم و سایر مناطق که دارای اراضی شور و کم آب است می‌توانند این محصول را کشت کنند.

صباغ یادآور شد: محصول کینوا بعد از فراوری در صنایع وابسته به آرد و نان همچون تولید بیسکویت و کلوچه کاربرد فراوانی دارد.
وی با بیان اینکه کینوا محصولی کم آب طلب است افزود: با توجه به خشکسالی و کاهش بارش باران نیاز است که الگوی کشت در این منطقه تغییر یابد و کینوا جایگزین مناسبی برای منطقه محسوب می‌شود.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با بیان اینکه اراضی شور استان نیز رو به افزایش است گفت: تلاش می‌کنیم تا با معرفی کینوا بعنوان محصولی کم آب طلب، درآمد کشاورزان کاهش نیابد و زمین‌های کم بازده خالی از کشت نشود.

وی کینوا را گیاهی بسیار کم توقع دانست و گفت: کشاورزان زمین‌های کم بازده و آیش خود را رها خواهند کرد که از آنان می‌خواهیم این دانه را کشت کنند.

 خراسان شمالی با وسعتی بیش از ۲۸ هزار کیلومتر از شمال و شمال شرقی دارای مرز مشترک با جمهوری ترکمنستان است و این استان دارای ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی است که سالانه افزون بر ۲ میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی در آن تولید می‌شود و علاوه بر تامین نیاز استان بخش زیادی به سایر استان‌ها از جمله تهران و مازندران حمل می‌شود و بخشی نیز صادر می‌شود.

بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی؛ حدود ۸۲ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این استان مشغول به فعالیت هستند، این استان بیشترین درصد شاغل در بخش کشاورزی را دارد و سهم این بخش در استان ۱.۱ درصد از تولید ناخالص بخش کشاورزی کشور است و پُرواضح است که کشاورزی دارای مزیت نسبی و پیشران اقتصادی استان را تشکیل می‌دهد.

منبع: ایرنا