فرصت بازار دوم ارز برای بورس

شروین شهریاری | بازار سهام در هفته گذشته در ادامه روند دو هفته پیش از آن نشانه‌های کاهش تب و تاب و تمایل به رکود را نشان داد که این مساله هم در حجم معاملات خرد و هم در افت شاخص محسوس بود. به این ترتیب، با عقب‌نشینی بیش از ۵۰ درصدی ارزش معاملات خرد به کمتر از ۲۰۰ میلیارد تومان از اوج اوایل تیر ماه و کاهش ۷/ ۲ درصدی شاخص در هفته مورد گزارش، بازار سهام وارد فاز استراحت شده است.

در مقیاس بلندمدت‌تر، رشد ۷/ ۱۳ درصدی شاخص از ابتدای سال هنوز از ارز و سکه و حتی مسکن کمتر است و تنها توانسته رقیب سنتی یعنی سود بانکی را پشت سر بگذارد. در همین حال، انتشار خبر‌های ضد و نقیض از نتایج مذاکرات با اروپاییان درخصوص بسته پیشنهادی اقتصادی برای حفظ برجام، فضایی از بلاتکلیفی و ابهام را به لحاظ عوامل غیراقتصادی بر بورس تهران حکمفرما کرده است. انتظار می‌رود این شرایط تا زمان شفاف‌سازی چشم‌انداز سیاسی یا انعطاف دولت در عرضه ارز صادرکنندگان بزرگ به نرخ توافقی ادامه یابد.

استقبال از بازار دوم ارز
پس از مدت‌ها وعده و تاخیر در راه‌اندازی بازار موازی ارز بالاخره این مهم در روز چهارشنبه به‌صورت عملیاتی تحقق یافت. بر این اساس در بازار مزبور، دادوستد بین صادرکنندگان خرد و واردکنندگان کالا‌های غیرضروری با نرخ توافقی انجام می‌شود. خبر‌ها از نخستین کشف قیمت در این بازار در محدوده ۷۵۰۰ تومان به ازای هر دلار حکایت می‌کند که به نرخ موسوم به غیررسمی بسیار نزدیک است و حکایت از تعادلی بودن بازار در نرخ‌های مورد اشاره در شرایط کنونی می‌کند. ذکر این نکته شایان اهمیت است که به محض انتشار اخبار اولیه از راه‌اندازی این بازار، نه تنها التهاب بازار غیررسمی متوقف شد بلکه نرخ‌ها رو به کاهش گذاشت.

این در حالی است که فعلا بر اساس سیاست دولت، تنها عرضه ۲۰ درصدی از ارز صادراتی مشمول این شرایط شده است و کماکان ۸۰ درصد درآمد صادراتی با نرخ مصوب (محدوده ۴۳۰۰ تومان به ازای هر دلار) انجام می‌شود. با توجه به تجربه مثبت اخیر انتظار می‌رود به تدریج انعطاف دولت در زمینه شمول عرضه ارز صادراتی در این حوزه بزرگ‌تر شود؛ به ویژه آنکه برخی دیگر از دستگاه‌ها از جمله روسای کمیسیون‌های اقتصادی مجلس هم در هفته گذشته طی نامه‌ای بر این رویکرد تاکید داشتند.

اجرای این تصمیم می‌تواند سودآوری بخش مهمی از شرکت‌های بورسی که عمدتا صادرکنندگان بزرگ هستند را به نحو مثبت متحول کند و از این رو انتظار می‌رود این خبر در صورت تحقق، مهم‌ترین محرک رونق بورس در کوتاه مدت باشد. در همین حال، در بورس کالا درخصوص برخی محصولات فولادی از جمله ورق در روز‌های اخیر نشانه‌های افزایش انعطاف در قیمت‌گذاری قابل مشاهده است که باعث جابه‌جایی سقف رکورد‌های تاریخی قیمت این محصول شده است؛ الگویی که می‌تواند به سایر محصولات در گروه فلزات اساسی و پتروشیمی نیز تسری یابد.

مشوق مهم دولتی برای رونق بورس
در ابتدای هفته گذشته شورای هماهنگی اقتصادی کشور مصوبه مهمی داشت که فعالان بازار سرمایه را شادمان کرد. بر این اساس، قرار است نرخ مالیات فروش سهام به مدت یک سال از ۵/ ۰ درصد به ۱/ ۰ درصد کاهش یابد. در اتفاقی مهم‌تر، مصوب شد تا افزایش سرمایه شرکت‌ها از سود انباشته برای منابعی که در این فرآیند استفاده می‌شوند (سود تقسیم نشده) از پرداخت مالیات معاف باشد.

ترکیب این دو تصمیم از یکسو با تشویق معامله‌گران کوتاه‌مدت به فعالیت بیشتر در بازار سرمایه موجب بهبود نقدشوندگی و رونق دادوستد سهام می‌شود و از سوی دیگر، با تشویق شرکت‌ها به اجرای افزایش سرمایه از محل سود انباشته نه تنها سود حسابداری بنگاه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه محرکی مهم در جهت تشکیل سرمایه ثابت و توسعه برای شرکت‌های بورسی فراهم می‌کند.

انتظار می‌رود با اجرای این دو مصوبه هم به لحاظ بنیادی و هم به لحاظ تکنیکی شرایط بازار سهام از این تصمیمات مهم متاثر شود و تاثیر مثبت آن در فضای بازار سرمایه کشور منعکس شود.

شیپور جنگ تجاری در بازار‌ها
بیراه نیست اگر گفته شود مهمترین خبر موثر بر وضعیت نوسان بازار‌های سهام بزرگ دنیا و نیز قیمت مواد خام در روز‌های اخیر، اخبار مربوط به وضع تعرفه‌های تجاری از سوی ابرقدرت‌های اقتصادی علیه یکدیگر بوده است؛ روندی که در آغاز از سوی ریاست جمهوری ایالات متحده علیه شرکای تجاری سنتی یعنی اروپا و کانادا آغاز شد و حالا دامن چین را هم گرفته است.

در ابتدا تصور می‌شد که شاید این کشور‌ها در واکنش به این اقدام دونالد ترامپ تا حدی مماشات کنند، اما اتفاقات هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که نه تنها مماشاتی در کار نیست، بلکه اکثر این کشور‌ها با اقداماتی تلافی‌جویانه در ابعادی مشابه به ایالات متحده پاسخ داده‌اند.

در جدیدترین رویداد، روز چهارشنبه، لیست جدیدی از ۲۰۰ میلیارد دلار کالای چینی مشمول تعرفه ۱۰ درصدی واردات به آمریکا شده‌اند و چین هم وعده تلافی فوری داده است؛ وضعیتی که به باور بسیاری از تحلیلگران بازار‌های مالی هنوز در قیمت سهام و مواد خام لحاظ نشده و در صورت واکنش چین می‌توان انتظار تلاطم جدی در فضای بازار‌ها را داشت.

از این منظر می‌توان گفت: هر چند اتفاقات تا به این جای کار توسط اکثر فعالان بازار پیش‌بینی می‌شده است، اما فراتر از این، می‌تواند به مثابه تکانه‌ای جدی فضای بازار‌های جهانی را تحت تاثیر منفی قرار دهد. با توجه به اهمیت روند قیمت مواد خام (که اخیرا در بخش فلزات اساسی هم تاثیرات مهمی گذاشته است) برای شرکت‌های بزرگ بورس تهران انتظار می‌رود اخبار مربوط به جنگ تجاری بیش از پیش مورد توجه سرمایه‌گذاران داخلی قرار گیرد تا مشخص شود آیا آنچه روی داده در مرحله کنونی متوقف می‌شود یا با ادامه مسیر وضع تعرفه‌ها، اقتصاد جهان در معرض یک بحران کلاسیک از جنس رکودی ناشی از رقابت‌های تجاری تعرفه‌محور قرار خواهد گرفت.