سبزی کوهی؛ چرا باید نچینیم و نخریم؟

کوه‌های ما بر اثر چرای بی‌رویه‌ دام و طرح‌های معدنی و عمرانی بی‌حساب، در معرض فرسایش شدید هستند؛ با چیدن گیاهانی که به سبزی کوهی یا صحرایی معروف‌اند، به این تخریب‌ها دامن زده می‌شود.

طبق بند ۱۶ ماده‌ ۵۵ قانون شهرداری‌ها، یکی از وظیفه‌های این نهاد‌ها "اتخاذ تدابیر مؤثر و اقدامات لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و… " است. بیشتر شهر‌های ایران، از جمله پایتخت، در کوهپایه‌ها شکل گرفته و در معرض خط سیل هستند. نابودسازیِ پوشش گیاهی کوهستان، امکان جذب بارش‌ها را بسیار کم می‌کند و خطر سیل‌های ویرانگر و مرگبار را بسیار افزایش می‌دهد. در چند دهه‌ی اخیر این‌گونه سیل‌ها افزایش چشمگیر داشته که برای نمونه در تهران می‌توان به سیل‌های تجریش، کن، و امام‌زاده داوود اشاره کرد. بدیهی است که به جز خسارت‌های جانی و مالی، خسارت عظیم دیگر، از دست رفتن خاک ارزشمند است که به هیچ قیمتی جبران‌شدنی نیست.

بند ۱۴ همین ماده‌ی قانونی، وظیفه‌ی دیگر شهرداری را "تهیه‌ی مقررات صنفی و پیشنهاد آن به انجمن [شورای]شهر" تعیین کرده است. با برداشت از این اصول قانونی می‌توان گفت که شهرداری‌ها وظیفه دارند از فروش سبزی‌های کوهی جلوگیری کنند تا خطر فرسایش خاک و بروز سیل کم‌تر شود. اگر هم لازم باشد می‌توانند ضمن هماهنگی با اداره‌های منابع طبیعی، لایحه‌ای برای تصویب مقررات لازم به شورای شهر تقدیم کنند.

یادآوری می‌کنم که طبق قانون‌ها و مقررات مختلفِ ناظر بر منابع طبیعی و محیط زیست، بریدن، ریشه‌کن کردن و سوزاندن نهال‌ها، درختچه‌ها و بوته‌ها بدون مجوز از سازمان منابع طبیعی یا محیط زیست ممنوع است و هیچ‌کس مجاز نیست به صورت دلبخواه گیاهان کوه و دشت را بچیند. تا کنون، اداره‌های منابع طبیعی و شهرداری‌ها در جلوگیری از غارت گیاهان کوهی قصور داشته‌اند و به همین علت برداشت تجاری و سنگین گیاهان خودرو و فروش گستاخانه‌ی آن در فروشگاه‌ها و کنار جاده‌ها به امری عادی بدل شده امید است از این پس در این زمینه با جدیت با متخلفان برخورد کنند.

به جز نهاد‌های عمومی و دولتی، مردم عادی هم می‌توانند با به کاربستن پیشنهاد‌های زیر، در حفظ گیاهان کوه و دشت مؤثر باشند:

هیچ گیاهی را از طبیعت نچینیم و به کسانی که سبزی‌های کوه و دشت را می‌چینند، تذکر دهیم که این کار به طبیعت آسیب می‌رساند.

سبزی کوهی یا صحرایی نخریم.

فراموش نکنیم که ادعا‌ها درباره‌ی "خواص" این گیاهان، غالبا غیرعلمی یا اغراق‌آمیز است.

به یاد داشته باشیم که اگر در زمان‌های گذشته علف‌چینی می‌شده، دلیل بر این نمی‌شود که امروز هم چنین کنیم!

از اداره‌های منابع طبیعی و شهرداری‌ها بخواهیم با افراد و فروشگاه‌هایی که سبزی کوهی می‌فروشند، برخورد کنند.