گیاه نایاب خراسان‌شمالی بازار عطر جهانی را زیر و رو می‌کند
صمغ کهربایی «باریجه» خراسان شمالی از دامنه‌های سنگلاخی آلاداغ و گلیل تا کارگاه‌های عطرسازی اروپا راهی طولانی را می‌پیماید تا در فرمولاسیون عطرهای لوکس پاریس و میلان جا بگیرد.
در ارتفاعات سنگلاخی خراسان شمالی، جایی که نسیم کوهستان بوی آویشن و خاک باران‌خورده را با خود می‌آورد، گیاهی می‌روید که عطر نافذ و ارزش اقتصادی‌اش راهی فراتر از مرزها یافته است.
باریجه با صمغ کهربایی و رایحه تند و گرم خود، امروز نه‌فقط بخشی از میراث گیاهی استان که میهمان فرمولاسیون عطرسازان پاریس و میلان شده است.
باریجه از گیاهان دارویی و صنعتی کم‌آب و دیرزیست ایران است که از سال چهارم یا پنجم، صمغ معطرش را به بهره‌برداران هدیه می‌دهد.صمغ این گیاه، علاوه بر کاربردهای گسترده در طب سنتی یکی از مواد اولیه پُرارزش در صنعت عطرسازی است و در ترکیب عطرهای لوکس جهان، نقش پایه و پایدارکننده رایحه را ایفا می‌کند.
به گفته کارشناسان حوزه گیاهان دارویی، باریجه خراسان شمالی به دلیل کیفیت بالا و خلوص کم‌نظیر، مشتریان ثابت در بازارهای اروپایی، به‌ویژه فرانسه و ایتالیا دارد.
سال‌ها برداشت صمغ از رویشگاه‌های طبیعی، فشار زیادی به جمعیت‌های باریجه وارد کرده بود، اما در سال‌های اخیر با اجرای طرح‌های کشت و اهلی‌سازی، بخشی از تولید این گیاه از مزارع حفاظت‌شده تامین می‌شود و این اقدام علاوه بر حفظ تنوع زیستی، مسیر توسعه صادرات را هم هموار کرده است.
محمدرضا کیانی ، کشاورز اهل روستای گلیان شیروان که مزرعه‌ای ۴ هکتاری از باریجه را مدیریت می‌کند، در گفتگو با ایرنا می‌گوید: باریجه محصول عجول‌ها نیست؛ باید چند سال مراقبت کنید تا بوته‌ها آماده برداشت شوند. اما وقتی محصول برسد، هم سود خوبی دارد و هم بازارش تضمین‌شده است و حتی دلال‌هایی داریم که مستقیم برای کارگاه‌های عطرسازی اروپا خرید می‌کنند.
سفر صمغ از دامنه آلاداغ تا پایتخت عطر جهان
فرآیند رسیدن صمغ باریجه به میز عطرسازان پاریس و میلان مسیری طولانی و پرحوصله دارد، در اواخر بهار، بهره‌بردار با کاردی هلالی برشی کوچک در یقه ریشه ایجاد می‌کند. شیره سفید و معطر به آرامی بیرون می‌زند و زیر تابش خورشید، غلیظ و کهربایی می‌شود و پس از چند روز، صمغ نیمه‌خشک جمع‌آوری و پاک‌سازی می شود و در بسته‌بندی‌های بهداشتی قرار می‌گیرد و سپس راهی کارگاه‌های فرآوری می‌شود.
کارگاه‌های اسانس‌گیری در مشهد و تهران با تقطیر و خالص‌سازی، روغن باریجه را استخراج می‌کنند و این اسانس خالص به شکل محموله‌های کوچک اما گران‌قیمت به کشورهای مقصد صادر می‌شود و در آنجا، طراحان عطر از آن به عنوان فیکساتیو برای ماندگاری و عمق‌بخشی به رایحه استفاده می‌کنند.بر اساس اعلام اداره‌کل جهاد کشاورزی خراسان شمالی، سالانه چند صد کیلوگرم صمغ باریجه از مزارع و رویشگاه‌های حفاظت‌شده استان برداشت می‌شود که بخش مهمی از آن به طور فرآوری‌شده به بازارهای خارجی راه می‌یابد.
توسعه کشت باریجه در اراضی شیب‌دار و کم‌آب با توجه به شرایط اقلیمی استان می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار به صادرات غیرنفتی کشور هم کمک کند.
سارا مقدسی ، کارشناس گیاهان دارویی در این باره به ایرنا می‌گوید: مزیت باریجه این است که هم با محیط‌زیست سازگار است و هم ارزش صادراتی بالایی دارد. هر گرم اسانس باریجه در بازار جهانی قیمتی چندین برابر وزنش دارد و این یعنی ایجاد ارزش‌افزوده بالا برای روستائیان.
علاوه بر اقتصاد، کشت باریجه نقشی مهم در حفاظت محیط‌زیست دارد. ریشه‌های قوی آن خاک را تثبیت و از فرسایش در شیب‌های تند جلوگیری می‌کند و این گیاه به کود شیمیایی نیاز ندارد و چرخه طبیعی خاک را بر هم نمی‌زند.
منبع: اطلاعات
