گیاهی که با لبخند روی لب قربانیان را به قتل می‌رساند؛ از گیاه مرگ خندان چه می‌دانید؟

در دل جنگل‌های بارانی و همیشه‌سبز استرالیا، میان انبوه درختان، گیاهی پنهان شده که زیبایی‌اش فریبنده است و لمسش می‌تواند شروع کابوسی تمام‌نشدنی باشد. شاید باورش سخت باشد، اما در طبیعت گیاهی وجود دارد که درد ناشی از لمس آن، انسان را به مرز جنون می‌کشاند. بله، این همان «گیاه مرگ خندان» است؛ موجودی سبزپوش، زیبا و کشنده که قربانیانش را به خنده‌ای تلخ و اشکی بی‌پایان وامی‌دارد.

گیاه مرگ خندان کیست؟

این گیاه با نام علمی Dendrocnide moroides شناخته می‌شود و بومی مناطق گرم و مرطوب شمال شرقی استرالیا و بخش‌هایی از اندونزی است. بومی‌ها به آن «Gympie-Gympie» می‌گویند که در زبان محلی، اشاره‌ای تلخ به درد و سوزش شدید ناشی از تماس با آن دارد.

برگ‌های این گیاه ظاهری دل‌فریب دارند: سبز، پهن، و مخملی. اما در زیر این ظاهر فریبنده، دنیایی از زهر و شکنجه نهفته است. سطح برگ‌ها، ساقه‌ها و حتی میوه‌های آن پوشیده از کرک‌هایی نانومتری و سمی هستند که مانند سوزن‌هایی میکروسکوپی، با کوچک‌ترین تماس در پوست فرو می‌روند و سم خود را تزریق می‌کنند.

اسم «مرگ خندان» بیشتر از آن‌که طنزآمیز باشد، هشداری جدی است. گفته می‌شود بعضی قربانیان به دلیل شدت درد دچار حمله عصبی و خنده‌ی دیوانه‌وار شده‌اند. خنده‌ای که نه از شادی، بلکه از درماندگی و جنون ناشی از درد سرچشمه می‌گیرد. حتی گزارش‌هایی از اقدام به خودکشی وجود دارد؛ قربانیانی که تنها راه نجات از درد را مرگ دیده‌اند.

دردی فراتر از تصور

قربانیان تماس با گیاه مرگ خندان، درد ناشی از آن را “غیرقابل توصیف” دانسته‌اند. بعضی‌ها آن را با شوک الکتریکی ممتد، بعضی با ریختن اسید روی پوست و بعضی دیگر با سوختگی درجه سه مقایسه کرده‌اند. بدتر از همه این‌که این درد می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد. حتی گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد قربانیان سال‌ها پس از تماس، در اثر لمس ناحیه‌ی آسیب‌دیده یا دوش آب گرم، دوباره همان درد را تجربه کرده‌اند.

یک سرباز استرالیایی که در دهه‌ی ۶۰ میلادی طی آموزش نظامی با این گیاه تماس پیدا کرد، بعدها در خاطراتش نوشت: «آن‌قدر درد داشتم که حاضر بودم بازوی خود را قطع کنم تا خلاص شوم.»

اسم «مرگ خندان» بیشتر از آن‌که طنزآمیز باشد، هشداری جدی است. گفته می‌شود بعضی قربانیان به دلیل شدت درد دچار حمله عصبی و خنده‌ی دیوانه‌وار شده‌اند. خنده‌ای که نه از شادی، بلکه از درماندگی و جنون ناشی از درد سرچشمه می‌گیرد. حتی گزارش‌هایی از اقدام به خودکشی وجود دارد؛ قربانیانی که تنها راه نجات از درد را مرگ دیده‌اند.

گیاهی که حتی از دور هم خطرناک است

بر خلاف بسیاری از گیاهان سمی که فقط در صورت بلع یا تماس مستقیم آسیب می‌زنند، گیاه مرگ خندان حتی از راه دور هم خطرناک است. کرک‌های آن می‌توانند در هوا معلق شوند و از طریق تنفس وارد بدن شوند، و باعث التهاب شدید ریه، سرفه‌های مداوم و واکنش‌های آلرژیک جدی شوند. حتی دود حاصل از سوزاندن این گیاه سمی است و می‌تواند آسیب جدی به سیستم تنفسی وارد کند.

با همه‌ی این خطرات، گیاه مرگ خندان بخشی از اکوسیستم است و موجودات دیگری از جمله حشرات و حتی برخی گونه‌های بومی مانند «پادشاه پروانه‌ی شب» (Anthela ocellata) به شکلی عجیب به آن مقاوم هستند. برخی دانشمندان نیز در تلاش‌اند از سم این گیاه برای تولید داروهای ضد درد یا سم‌های تخصصی استفاده کنند. به‌نوعی، حتی خطرناک‌ترین عناصر طبیعت هم می‌توانند روزی به نجات انسان کمک کنند.

علت مرگ قربانیان چیست؟

علت اصلی دردناک بودن گیاه مرگ خندان (Dendrocnide moroides)، وجود هزاران موی سوزنی بسیار ریز و سمی روی سطح برگ‌ها، ساقه‌ها و میوه‌های آن است. این موها که تری‌کوم (trichome) نام دارند، شبیه به سوزن‌های میکروسکوپی هستند و به راحتی در پوست فرو می‌روند.

هرکدام از این سوزن‌ها حاوی سمی پیچیده و بسیار پایدار هستند. وقتی وارد پوست می‌شوند:

۱. نوک سوزن می‌شکند و سم را آزاد می‌کند.

۲. این سم باعث تحریک شدید عصب‌ها می‌شود.

۳. بدن به آن واکنش التهابی شدید نشان می‌دهد، با درد، تورم و سوزش مداوم.

تحقیقات نشان داده‌اند که این سم شامل ترکیباتی مانند موروییدین‌ها (moroidin) است که اثراتی مشابه سم برخی عنکبوت‌ها و عقرب‌ها دارد و با گیرنده‌های عصبی تعامل می‌کند، به‌طوری که درد ناشی از آن ممکن است ماه‌ها ادامه داشته باشد.

منبع: عصر ایران