اندیشه در دو دهه‌ای که گذشت در مقاله‌ای از سایمون کریچلی
اواخر دهه ۱۹۸۰ «ژیژک» را به یاد دارم که به کرات به اسکس می‌آمد و پس از خواندن ۱۰۰ صفحه اول کتاب «اهداف والای ایدئولوژی» که در ۱۹۸۹ انتشار یافته بود، فکر کردم «این خودش است»، اما متاسفانه اشتیاق من رو به افول گذاشت. در اوایل ۱۹۹۰، تب تند مناظرات پست‌مدرنیسم از بین رفته بود و مواضع آن‌ها یکنواخت و تا حدی خسته‌کننده شده بود. طرفداران «هابرماس» سرسختانه از دیدگاه سکولار/مدرنیست خود دفاع و سایرین سعی می‌کردند آن‌ها را نادیده بگیرند و اغلب هم موفق بودند.
کسی دیگر به‌دنبال فضیلت و رستگاری نیست، چرا که دنیای جدید بر قدرت، لذت و سود برپا شده است
هر کس به فکر خودش است و نهایتاً تا آنجا به شما اهمیت می‌دهد که در خوشبختی‌اش سهمی داشته باشید. اگر از خودخواهیِ آدم‌های این دوره‌زمانه شکایت دارید، دیوید ووتن می‌داند تقصیر را باید به گردن چه کسی انداخت. او در کتاب جدیدش می‌گوید با ظهور ماکیاوللی، هابز و آدام اسمیت جهانی به وجود آمد که رؤیایی مانند رستگاری جای خود را به جست‌وجوی واقعیاتی همچون قدرت، لذت و سود سپرد و این‌چنین جهان جدید شکل گرفت.
نقد مهم‌ترین اثر توماس هابز
بسیاری از محفل‌ها صحبت «لویاتان» را پیش می‌کشند. نامی که پیش‌تر منظور از هیولای بی‌شاخ و دمی را حمل می‌کرد که بر بستر دریا زندگی می‌کرده، اما از این پس لویاتان قرار است، نشانه‌ای از آغازگری تجدد در اندیشه سیاسی اروپا باشد.
گفتوگو با کن لوچ درباره پوپولیسم و اهمیت همبستگی
سیاست در میان مردم حیات دارد، ایده‌ها در میان مردم حیات دارند، این‌ها در مبارزات ملموسی که مردم داشته‌اند حیات دارند. در ضمن انتخاب‌های پیش‌روی ما را تعیین می‌کند، و این انتخاب‌ها به نوبه خود تعیین می‌کند ما چه نوع انسان‌هایی بشویم.
اراسموس و آثار او در گفتگو با موسی اکرمی
اراسموس تا پایان عمر چندان که سرسختانه از وحدت قلمروی کاتولیک دفاع می‌کرد، از تن دادن به اقتدار کلیسا سر باز می‌زد. اما با وجود این پس از مرگش از سوی کلیسای کاتولیک تکفیر و نوشته‌های‌اش در شمار کتاب‌های ممنوعه جای گرفت.
گفتوگو با یورگن هابرماس
من ۶۵ سال کار و مبارزه را صرف «اصول چپ» در دانشگاه‌ها و سپهر عمومی کردم. اگر من یک‌چهارم قرن را برای یکپارچگی سیاسی بیشتر اتحادیه اروپا جنگیدم، به خاطر این گمان بود که تنها این سازمانِ قاره‌ای، می‌تواند سرمایه‌داری افسارگسیخته را مهار کند. من هرگز دست از انتقاد از سرمایه‌داری نکشیدم؛ اما آگاهم که تشخیص بی‌تأمل کافی نیست. من از آن دست روشنفکرانی نیستم که بی‌هدف شلیک می‌کنند.
گفتاری از مصطفی ملکیان در باب رنج زیستن
وقتی بی خود می‌شوی، دل افسرده هم به نظر تو بهار دل افزا و منبسط می‌آید. قبض بر تو نیست و همه چیز بر تو گشادگی است. این که ما بتوانیم درباره جهان، نگرشی فارغ از ایگو داشته باشیم، از آموزه‌های بوداست و مولانا به گمان من، این آموزه را پذیرفته است و کمابیش هم با تعالیم اسلام سازگار می‌افتد. اگر این گونه باشد، آن وقت از منظر مولانا، زندگی ارزش زیستن دارد و درد و رنج‌ها در این زندگی به حداقل کاهش پیدا می‌کند، بنابراین این که من به دنبال چیزی بگردم که بتواند جبران این همه درد و رنج زندگی را کند، در واقع کار گریزپذیری است و می‌توانم به آن نپردازم.
سرزنش‌کردن دیگران از رایج‌ترین واکنش‌های ما انسان‌هاست
پسر بیست‌ساله‌ای را تصور کنید که، در یک درگیری خیابانی، جوان دیگری را به ضرب چاقو کشته است. احتمالاً اولین واکنشتان تأسف‌خوردن به حال جوان کشته‌شده و سرزنش و تقبیح قاتل است. اما اگر داستان زندگی آن قاتل را بدانید چه؟ اگر بفهمید در آن درگیری حق با او بوده است، چطور؟ فرض اصلی ما هنگام سرزنش دیگران این است که می‌توانسته‌اند طور دیگری عمل کنند. اما این فرض با چالش‌های بزرگی روبه‌روست. چالش‌هایی نه‌تنها عملی، که فلسفی.
حیات دینی در جهان سکولار در گفتگو با بیژن عبدالکریمی
تعجب می‌کنم که چرا در کشور ما موسیقی سنتی کشورمان که با حکمت و شعر ما پیوند بسیار نیرومندی دارد، بسیار ناآگاهانه سرکوب می‌شود. انتظار می‌رفت این هنر بعد از انقلاب بسط پیدا کند و مورد حمایت قدرت سیاسی نیز قرار گیرد. این هنر و این موسیقی می‌تواند جوانان ما را به سوی نوعی مقاومت در برابر نیهیلیسم غربی و به سوی نوعی زیست معنوی سوق دهد.
کتاب «سیری در نظریه پیچیدگی»
یچل چندین مثال را توضیح می‌دهد تا نشان دهد چگونه می‌توان پیچیدگی را در طبیعت اندازه گرفت، چگونه پیچیدگی دیدگاه ما را درباره سیستم‌های زنده تغییر می‌دهد و چگونه این دیدگاه جدید ممکن است بر طراحی ماشین‌های هوشمند تأثیر بگذارد. همچنین در این فصول نگاهی می‌اندازد به چشم‌انداز‌های مدل‌سازی کامپیوتری سیستم‌های پیچیده و مخاطرات این مدل‌ها. سرانجام در فصل آخر به مسئله بزرگ‌تر جست‌وجوی اصول عمومی در علوم پیچیدگی می‌پردازد.
قرار ملاقات در زیرزمین
هاروکی موراکامی هفتادساله است. هر روز، چهار صبح بیدار می‌شود، پنج‌شش ساعت می‌نویسد و سپس نُه کیلومتر می‌دود. تنها یکی از رمان‌هایش، در اولین سال انتشار، ۳.۵ میلیون نسخه فروش رفته. خودش خبر ندارد چرا این‌همه مردم دوستش دارند، اما می‌داند محبوبیتش بی‌ربط به عجیب‌بودن اتفاقات قصه‌هایش نیست: ماهی‌هایی که از آسمان می‌بارند و گربه‌هایی که در خیابان گم می‌شوند. می‌گوید «در رمان‌نوشتن نباید خیلی، چون وچرا کرد، من به تاریکیِ ناخودآگاهم می‌روم و با دست پُر از آنجا برمی‌گردم. نتیجه‌اش می‌شود رمان‌هایی که نوشته‌ام».
خدا نمرده است
سال ۱۹۷۵، یوری گاگارین به فضا رفت و از آن بالا پیامی به زمین فرستاد: «خدایی وجود ندارد». آن ایام، هر گامی که علم به جلو برمی‌داشت، دین ده‌ها قدم عقب می‌نشست. مؤمنان آیندۀ جامعه‌شان را تهی از دین و ایمان می‌دیدند: «همگی سکولار خواهیم شد». اما وقتی به اوضاع امروز جهان نگاه می‌کنیم، گویا اوضاع وارونه شده است: حالا این دین است که مهره‌های شطرنج سیاست و اجتماع را حرکت می‌دهد. این دگرگونی چگونه رخ داد؟
بیاموز و آنچه هستی باش
نیچه در یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایش، ارادۀ قدرت، می‌نویسد: «برای آن دسته از انسان‌ها که برایم مهم‌اند آرزوی درد و رنج، اندوه، بیماری، بدرفتاری و بی‌آبرویی می‌کنم.» این آرزو احتمالاً شامل حال کسانی که نیچه برایشان مهم است نیز می‌شود. جان کاگ، فیلسوف آمریکایی، به دنبال نیچه افتاد تا بفهمد فلسفه برای زندگی چه حرفی دارد. مسیری که از کتابخانۀ دانشگاه بازل شروع شد با کوهنوردی در آلپ ادامه یافت و تا فروپاشی زندگی خانوادگی‌اش پیش رفت.
هیچ حدّ میانه‌ای برای اختلاف‌نظر ریشه‌ای درباره واقعیات وجود ندارد
آنچه اختصاصاً در مورد برخی اختلافات اجتماعی دردسرساز است، این است که این اختلافات به امور و موضوعات وابسته به واقعیات مربوط می‌شوند که تقریباً حل آن‌ها ناممکن است، زیرا هیچ روشی که بر سر آن توافقی وجود داشته باشد، در کار نیست؛ آن هم زمانی که این امور به تصمیم‌های مهم سیاست‌گذاری و تعیین خط مشی ربط پیدا می‌کنند. نظریه‌پردازی در باب دموکراسی لیبرال عموماً به شکلی گسترده بر اختلافات اخلاقی و سیاسی تمرکز یافته است، حال آن‌که به‌طور ضمنی پیش‌فرض را بر آن می‌گذارد که هیچ‌گونه اختلاف‌نظر مهم مبتنی بر واقعیت برای آن‌که مورد ملاحظه و بررسی قرار گیرد، وجود ندارد. مسلم گرفته می‌شود که ما سرانجام در مورد واقعیات توافق می‌کنیم و روند‌های دموکراتیک به این امر مربوط می‌شوند که چگونه باید تفاوت‌های خود را در باب ارزش‌ها و ترجیحات‌مان فیصله دهیم. با این‌همه، این پیش‌فرض حتی اگر زمانی مناسب بوده است، امروز دیگر نیست.
به بهانه انتشار کتاب «آخرین مصاحبه ادوارد سعید»
کتاب «آخرین مصاحبه ادوارد سعید»، با ترجمه عظیم طهماسبی، یک مصاحبه ویدئویی به مدت ۳ ساعت و ۲۵ دقیقه با ادوارد سعید است که در سال ۲۰۰۲ یعنی یک سال پیش از درگذشت سعید انجام شد. در این مصاحبه می‌توان ادوارد سعید را از فاصله‌ای نزدیک، در کسوتی غیررسمی مشاهده کرد. زمانی که این مصاحبه انجام شده، سعید بیمار بوده و در انتظار مرگ به سر می‌برده است. سعید در این کتاب داستان زندگی‌اش را می‌گوید. مهاجرت ناخواسته و ناگریز خانواده از فلسطین به مصر و سپس به آمریکا از مقاطع مهم این اندیشمند است که در کتاب به آن اشاره شده است. سیر تحول فکری، دغدغه‌ها و دیدگاه انتقادی سعید و همین‌طور دلیل نوشتن کتاب‌هایش از جمله موضوعاتی است که او در این مصاحبه مفصل به آن‌ها پرداخته و درباره‌شان می‌گوید.
صفحه از ۳۰
پرطرفدار