جمعیت مستعد مهاجرت از تهران

ساکنان تهران به‌خاطر چالش‌های ۱۰ گانه که مهم‌ترین آن‌ها شامل «ترافیک و آلودگی»، «دو قطبی امکانات شهری» و «تراکم جمعیت» است، تمایل بالا به مهاجرت از پایتخت پیدا کرده‌اند. نتایج یک نظرسنجی توسط شهرداری نشان می‌دهد ۵۸ درصد از شهروندان شرکت‌کننده در نظرسنجی به علت مشکلات سکونتی در پایتخت تمایل به ترک تهران دارند. استعداد مهاجرت در مناطق جنوبی تهران تا ۷۰ درصد نیز می‌رسد.

ساکنان بالای شهر رضایت بیشتری از «محله» خود نسبت به ساکنان مناطق فقیرنشین دارند؛ اما همگی تقریبا به یک اندازه از «زندگی در تهران» ناراضی هستند. سطح رضایت ساکنان ۲۲ منطقه از زندگی در شهر و محلات مختلف تهران سنجیده و مشخص شد: ۵۸ درصد ساکنان مناطق مختلف شهر تهران با توجه به چالش‌های ده‌گانه پایتخت تمایل به مهاجرت و ترک شهر تهران دارند.

نتایج جدیدترین نظرسنجی انجام شده از سوی مدیریت شهری که از ساکنان ۲۲ منطقه شهر تهران در سه حوزه «مشکلات»، «ویژگی‌ها» و «سطح نارضایتی از زندگی در پایتخت» انجام شده، حاکی از آن است: ساکنان نیمه جنوبی شهر تهران به دلیل «افزایش فاصله طبقاتی میان شمال و جنوب پایتخت» اگرچه از زندگی در محلات خود احساس نارضایتی زیادی دارند، اما در مقابل به دلیل آنچه از آن «فرصت، درآمد و امکانات بیشتر» تلقی می‌کنند نسبت به ساکنان مناطق شمالی پایتخت احساس رضایت بیشتری از زندگی در شهر تهران دارند.

همین موضوع، منجر به ارائه نمره متفاوتی به عملکرد مدیریت شهری از سوی ساکنان مناطق شمال و جنوب پایتخت شده است و استعداد مهاجرت از شهر تهران را در مناطق مختلف به ۵۸ درصد رسانده است. جزئیات این نظرسنجی میزان تمایل شهروندان مناطق مختلف شهر برای ترک تهران را مشخص می‌کند. به‌طوری که شهروندان منطقه ۱۰ و ۱۷ بیشترین تمایل را به ترک تهران دارند.

در این میان مسن‌ترین گروه سنی (افراد بالای سن ۵۰) معتقدند تهران هیچ خصوصیت خوبی برای زندگی ندارد و تمایل بیشتری به ترک تهران دارند.

در این نظرسنجی، حادترین مسائل زندگی در پایتخت از دیدگاه شهروندان تهرانی در سه گروه اصلی دسته‌بندی شده و با توجه به این چالش‌ها، سطح «راحتی» و «رضایت» از زندگی در دو بعد «محله» و «شهر» تهران سنجیده شده است. مطابق با نتایج این نظرسنجی، آلودگی هوا و ترافیک در رده نخست مشکلات زندگی در شهر تهران قرار گرفته است.

در عین حال فاصله طبقاتی میان شمال و جنوب، جمعیت زیاد، بی‌تفاوتی مردم به همدیگر و آسیب‌پذیری در برابر زلزله از نظر ۸۶ درصد ساکنان پایتخت مهم‌ترین مسائل زندگی در شهر تهران محسوب می‌شوند و در نهایت جرم و جنایت، ناامنی هنگام تردد در شهر، کمبود امکانات رفاهی و وسایل نقلیه عمومی سومین رده مشکلات شهروندان تهرانی عنوان شده است.

با توجه به میزان حاد بودن هر یک از این مشکلات در مناطق مختلف شهر، میزان نارضایتی تهرانی‌ها از شهر و محله‌ای که در آن ساکن هستند، براساس نمره‌ای که به لحاظ «راحتی سکونت در شهر» و «رضایت از زندگی در پایتخت» در دو سطح «محله» و «شهر» از سوی شهروندان داده شده، تعیین شده است.

در این نظرسنجی نمره‌ای که به لحاظ راحتی زندگی به شهر تهران داده شده از ۲۰ و نمره رضایت از زندگی در دو بعد «محله و شهر» از ۵ (بالاترین نمره معادل ۵ و کمترین نمره معادل یک در نظر گرفته شده است) بررسی شده است. مجموع نظرات ارائه شده از سوی شهروندان در مناطق مختلف پایتخت نشان می‌دهد: نمره‌ای که شهروندان تهران به لحاظ راحتی زندگی به شهر تهران داده‌اند از ۲۰ معادل ۱۲ بوده و نمره رضایت از زندگی در شهر از پنج معادل ۷/ ۲ و رضایت از زندگی در محله معادل ۳ بوده است.

بررسی نمراتی که شهروندان مناطق مختلف تهران به میزان رضایت از زندگی در «شهر» و «محله» به پایتخت داده‌اند، مشخص می‌کند: ساکنان مناطق نیمه جنوبی پایتخت میزان رضایت بیشتری از زندگی در شهر دارند، این در حالی است که نسبت به زندگی در محله خود احساس نارضایتی دارند.

بخوانید: زنان؛ دلیل مهاجرت به تهران! به این معنا که ساکنان مناطق جنوب پایتخت به دلیل سطح پایین توسعه‌یافتگی و زیاد بودن مشکلات زندگی در محلات خود، احساس نارضایتی و ناراحتی بالاتری از زندگی در محله خود دارند، اما به دلیل آنکه شهر تهران را دارای چند ویژگی مثبت شامل فرصت‌های شغلی و امکانات بیشتر و امکان پیشرفت بیشتر می‌دانند معتقدند شهر تهران نسبت به سایر شهر‌ها دارای مزیت بیشتری برای زندگی است. به همین دلیل ساکنان مناطق جنوبی شهر از زندگی در شهر تهران احساس رضایت بالاتری دارند.

به تعبیر دیگر افرادی که امکانات بیشتر پایتخت نسبت به بقیه شهر‌ها را به‌عنوان خصوصیت و ویژگی خوب شهر تهران معرفی می‌کنند بیشتر در جنوب شهر سکونت دارند.

براساس نتایج این نظرسنجی، حدود ۴۰ درصد از ساکنان مناطق جنوبی شهر همچون منطقه ۱۱ و ۱۲، شهر تهران را دارای امکانات متمایزی نسبت به سایر شهر‌ها می‌دانند، این در حالی است که در پنج منطقه شمالی شهر تهران به‌طور متوسط حدود ۳۰ درصد از ساکنان، پایتخت را دارای ویژگی‌های خوب سکونتی معرفی می‌کنند.

به این معنا که اگرچه ساکنان شمالی تهران از امکانات و سرانه‌های خدماتی بیشتری برخوردار هستند و از این رو باید احساس رضایت بیشتری داشته باشند، اما درصد افرادی که معتقدند «تهران هیچ خصوصیت خوبی ندارد» به مراتب در پنج منطقه شمالی شهر بیش از جنوب شهر است.

نتایج این نظرسنجی مشخص کرده است: حدود ۷ تا ۸ درصد ساکنان پنج منطقه شمالی پایتخت عنوان می‌کنند تهران هیچ ویژگی خوبی برای زندگی ندارد در حالی که یک تا دو درصد ساکنان مناطق جنوبی شهر تهران چنین باوری نسبت به شهر دارند.

در واقع بررسی جزئیات این نظرسنجی مشخص می‌کند: بین شمال و جنوب پایتخت، افرادی که رضایت بیشتری از محله زندگی خود دارند، در شمال شهر ساکن هستند و در مقابل ساکنان جنوب شهر کمترین میزان رضایت را از زندگی در محله خود دارند. نکته جالب آنکه نمره رضایت از زندگی در محله، میان مناطق شمال و جنوب اختلاف قابل توجهی دارند. ساکنان شمال شهری نمره بیش از سه و ساکنان جنوب شهر نمره کمتر از سه به رضایت از زندگی در محله سکونت خود داده‌اند.

از دیدگاه کارشناسان شهری علت اختلاف قابل توجه میان این دو نمره، «دو قطبی بودن شهر تهران» است که به گفته ۸۷ درصد از شهروندان تهران یکی از حادترین مشکلات پایتخت شمرده می‌شود. مطابق نتایج این نظرسنجی مناطق جنوبی شهر همچون منطقه ۱۲،۱۱،۱۸ و ۱۴ چالش‌هایی همچون جرم و جنایت، ناامنی در تردد و آلودگی هوا را مهم‌ترین مشکلات محله زندگی خود می‌دانند و به نظر می‌رسد همین مشکلات منشا اصلی نارضایتی آن‌ها از زندگی در محله سکونت‌شان را شکل می‌دهد.

این در حالی است که از دیدگاه ساکنان شمال پایتخت این مشکلات در محلات زندگی آن‌ها کمتر حاد و در مقابل مشکلاتی همچون جمعیت زیاد و ترافیک میزان رضایت آن‌ها از زندگی در شهر تهران را کاهش داده است. علاوه بر این براساس سایر پارامتر‌های مورد بررسی به غیر از منطقه و محله سکونت، به‌طور کلی زن‌ها، ساکنان کمتر از ۳۰ سال، مجردها، دانشجو‌ها و تحصیلکرده‌ها رضایت بالاتری نسبت به زندگی در محله و شهر تهران دارند.

با این حال سطح پایین رضایت از زندگی در محله و شهر باعث شده است در بخش دیگری از این نظرسنجی، از افراد پرسیده شود که اگر شرایط فراهم باشد از تهران خارج و در شهر دیگری زندگی می‌کنید یا خیر، که ۵۸ درصد از شرکت‌کننده‌ها در این نظرسنجی به این سوال پاسخ مثبت داده‌اند.

در این میان بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد ساکنان مناطق جنوبی شهر شامل منطقه ۱۰، ۱۱،۱۲،۱۴، ۱۵ و ۱۷ تمایل به ترک شهر تهران و زندگی در شهر یا محله دیگر را دارند. مطابق با آنچه از تحلیل و مقایسه نتایج نظرسنجی شهرداری تهران که در دوره مدیریت شهردار شانزدهم انجام شده است به دست می‌آید: یکی از مهم‌ترین دلایلی که به نظر می‌رسد ساکنان مناطق جنوبی تمایل به ترک تهران دارند حادبودن مشکلات منطقه سکونتی آن‌ها است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد ساکنان مناطق ۱۲،۱۱،۱۸،۱۷،۱۴ و ۱۰ ابراز نارضایتی زیادی از چالش‌های شهر تهران همچون جرم و جنایت، ناامنی در تردد، زلزله و آلودگی هوای پایتخت دارند. ساکنان مناطق کم‌برخوردار همچون منطقه ۱۹ و ۲۰ به همراه ساکنان مناطق ۲۱ و ۲۲ بیشتر از سایر مناطق، فاصله شمال و جنوب شهر را مساله‌ای برای تهران تصور می‌کنند. این در حالی است که ساکنان مناطق یک و ۲۲ بیش از سایر مناطق جمعیت زیاد را مساله‌ای برای شهر تهران می‌دانند.

نگاه زنان و مردان به چالش‌های پایتخت
نظرسنجی از شهروندان مناطق ۲۲ گانه نشان می‌دهد: اگرچه از دیدگاه زنان و مردان تفاوتی میان اهمیت مشکلات شهر تهران وجود ندارد، اما زنان چهار مساله آلودگی هوا، جمعیت زیاد، ناامنی هنگام تردد در شهر و جرم و جنایت را اندکی بیش از مردان مساله‌ای حاد برای شهر تلقی می‌کنند و در برابر مردان کمبود امکانات رفاهی و تفریحی را بیش از زنان مساله‌ای مهم برای شهر می‌دانند.

نکته جالب دیگر آنکه زنان بیش از مردان، «امکانات بیشتر نسبت به سایر شهرها» و «امکان پیشرفت» را مزیت زندگی در تهران می‌دانند. در حالی که مردان فرصت‌های شغلی بیشتر را مزیت اصلی زندگی در پایتخت معرفی می‌کنند. طبق نتایج به دست آمده از این نظرسنجی، میانگین نمره رضایت از زندگی در تهران، در میان زنان یک نمره بالاتر از مردان است.

جالب آنکه مردان بیش از زنان به ترک تهران فکر می‌کنند. به این معنا که ۵۲ درصد زنان شرکت‌کننده در این نظرسنجی تمایل به ترک تهران دارند در حالی که ۶۲ درصد مردان معتقدند باید از تهران مهاجرت کرد. از نظر رضایت از زندگی در شهر تهران، میزان رضایت زنان بیش از مردان است در حالی که از نظر رضایت از محله سکونت، تفاوتی میان مردان و زنان وجود ندارد.

ویژگی منحصربه فرد منطقه ۲۲
مطابق با آنچه در این نظرسنجی آمده ساکنان منطقه ۲۲ اگرچه نسبت به سایر مناطق فاصله زیادی به مراکز شهر دارند، اما رضایت بالایی از سکونت در این منطقه دارند. به نظر می‌رسد یکی از مزایای سکونت در منطقه ۲۲ نسبت به منطقه ۴ و ۵ و همچنین مناطق مرکزی، وسیع بودن مراکز و تراکم پایین جمعیت در این منطقه است. نکته جالب آنکه ساکنان این منطقه کمتر از دیگر مناطق، جرم و جنایت را مساله حاد برای شهر تهران می‌دانند؛ در حالی که ساکنان مناطق ۱۲، ۶ و ۱۴ در نقطه مقابل قرار دارند.

نکته دیگری که به نظر می‌رسد علت بالا بودن رضایت ساکنان این منطقه از محله سکونت خودشان باشد، آن است که عمده جمعیت ساکن در این منطقه بازنشسته هستند. بررسی‌های مرکز آمار نشان می‌دهد: نسبت جمعیت ۴۵ سال به بالا در منطقه ۲۲، ۳۰ درصد است، اما در سایر مناطق (به ویژه مناطق یک تا پنج) این گروه سنی حدود ۱۱ درصد جمعیت منطقه را تشکیل می‌دهند.

سالخورده‌های پشیمان از زندگی در پایتخت
یکی از بخش‌های جالب این نظرسنجی، میزان رضایت گروه‌های سنی مختلف از زندگی در شهر تهران را مورد بررسی قرار داده است. این بررسی نشان می‌دهد از نظر میزان رضایت از زندگی در شهر تهران، هر چه سن بالاتر باشد میزان رضایت پایین‌تر است به‌طوری که گروه‌های مسن ساکن پایتخت (بیش از ۵۰ سال) معتقدند زندگی در تهران هیچ خصوصیت خوبی ندارد. به‌طوری که ۶۰ درصد بازنشستگان بیش از دیگران به ترک تهران فکر کرده‌اند.

افراد با تحصیلات کارشناسی و بالاتر بیشترین رضایت از شهر و محله را ابراز کرده‌اند؛ در حالی که کمترین میزان رضایت به افراد با تحصیلات کمتر از دیپلم تعلق دارد.