پایتخت نزدیک‌بینی در جهان کجاست؟

افزایش بالای میزان نزدیک‌بینی در کودکان، والدین و پزشکان را در سراسر دنیا نگران کرده و آن‌ها را به این فکر انداخته که چگونه می‌توانیم این روند را معکوس کنیم؟

در اواخر دهه‌های ۸۰ و ۹۰، والدین در سنگاپور متوجه تغییری در فرزندانشان شدند. در آن زمان در این ملت کوچک و گرمسیری، زندگی مردم به صورت کلی رو به بهبودی زیادی بود. خصوصا دسترسی به آموزش، نسل را تغییر داده و دروازه‌های سعادت را می‌گشود. ولی روند ناخوشایند دیگری هم وجود داشت: تعداد بیشتری از کودکان دچار نزدیک‌بینی می‌شدند.

هیچ کسی قادر به جلوگیری از این بحران ملی بینایی نبود و آمار نزدیک‌بینی رو به افزایش بود.

آدری چیا، استادیار و مشاور ارشد مرکز ملی چشم سنگاپور (SNEC) می‌گوید: ۲۰ سال است که ما با این مشکل روبرو هستیم، به همین دلیل نسبت به آن کرخ شده‌ایم. امروزه تقریبا همه در سنگاپور نزدیک‌بین هستند.

به نظر می‌رسد اتفاقی که در سنگاپور افتاد، در حال حاضر در سراسر جهان رخ می‌دهد. کشور‌هایی با سبک زندگی کاملا متفاوت با پدیده شگفت‌انگیز میزان رو به رشد نزدیک‌بینی مواجه می‌شوند.

در آمریکا حدود ۴۰ درصد از بزرگسالان نزدیک‌بین هستند که آمار آن در سال ۱۹۷۱ میلادی ۲۵ درصد بوده است. این میزان در بریتانیا هم افزایش داشته است. ولی وضعیت آن‌ها در مقایسه با آمار نوجوانان و بزرگسالان در کره‌جنوبی، تایوان و سرزمین اصلی چین قابل مقایسه نیست که در آن‌ها این آمار به ۸۴ درصد و ۹۷ درصد می‌رسد.

در صورت ادامه روند فعلی، تا سال ۲۰۵۰ نیمی از جمعیت جهان نزدیک‌بین خواهند شد. به نظر می‌رسد این معضل با سرعتی بیش از پیش در حال گسترش است. نزدیک‌بینی در بین کودکان چین به صورت چشمگیری افزایش پیدا کرده و آمار آن در بین کودکان مدرسه‌ای بزرگسال‌تر به ۷۶ تا ۹۰درصد می‌رسد. خانم چیا می‌گوید: این یک افزایش بسیار شدید بوده است.

در اولین نگاه، ممکن است نزدیک‌بینی یک مشکل اساسی به نظر نرسد. در هر حال، وقتی کسی نمی‌تواند به راحتی اجسام در فواصل دور را ببیند، عینک راه‌حل ثابت شده است. ولی محققان هشدار می‌دهند که نزدیک‌بینی یک خصلت بی‌دردسر نیست. به عنوان مثال، نزدیک‌بینی یکی از دلایل اصلی اختلال بینایی و نابینایی می‌باشد.

این مشکل در کودکان ممکن است مدتی طول بکشد تا تشخیص داده شده و اصلاح شود و می‌تواند به توانایی یادگیری آن‌ها در مدرسه و لذت بردن از زندگی روزمره آسیب زند و در آینده آن‌ها را دچار مشکلات سلامتی چشم کند. سن معمول برای نزدیک‌بینی کودکان بین ۸ تا ۱۲ سال است، ولی در حال حاضر کودکان در سنین پایین‌تری به آن دچار می‌شوند.

هرچه کودک در سن پایین‌تری دچار نزدیک‌بینی شود، احتمال ابتلا به نزدیک‌بینی شدید او در بزرگسالی بیشتر می‌شود که در نهایت می‌تواند دید چشم او را به خطر بیاندازد که توسط مشکلات مربوط به قسمت‌های مختلف چشم بوجود می‌آید، مانند گلوکوم، پارگی شبکیه و آب مروارید.

دلیل این بحران جهانی بینایی چیست؟

ژنتیک نقش کمی دارد. نیما قربانی-مجرد، بینایی‌شناس و مدرس دانشگاه بردفورد در بریتانیا می‌گوید سابقه خانوادگی نزدیک‌بینی خطر ابتلای کودک را به آن افزایش می‌دهد، ولی مورد کاملا ژنتیکی نزدیک‌بینی نادر است.

درعوض عوامل سبک زندگی مهمتر هستند، به ویژه کمبود گذراندن اوقات در خارج از منزل، تمرکز روی اشیای نزدیک برای مدت طولانی توسط فعالیت‌هایی مانند مطالعه.

این عوامل نشان می‌دهد روند کاملا مثبت آموزش به صورت ناخواسته به گسترش نزدیک‌بینی کمک کرده است. البته آموزش به خودی خود و در معنای کشف جهان و توانمندسازی توسط دانش و مهارت باعث کاهش سلامت چشم نمی‌شود. در حقیقت، آموزش به بسیاری از اثرات مثبت و قابل اندازه‌گیری سلامت ربط داده می‌شود. ولی به نظرمی‌رسد روش تحصیل کودکان در دنیای مدرن و تاکید روی ساعت‌های طولانی در کلاس‌های درس، به صورت مداوم به سلامت چشم آن‌ها آسیب می‌زند.

قربانی-مجرد با اشاره به سنجش آموزش با سنوات تحصیلی می‌گوید: نشان داده شده که آموزش باعث نزدیک‌بینی می‌شود. ما نمی‌دانیم چه چیزی در آموزش باعث این مساله می‌شود - گمان می‌کنیم مطالعه و گذراندن زمان بیشتر در خانه باشد. هرسال تحصیل میزان مورد انتظار نزدیک‌بینی را افزایش می‌دهد.

پارادوکس آموزش

قربانی-مجرد و همکارانش با بررسی تاثیر افزایش سن ترک تحصیل در بریتانیا از ۱۵ سال به ۱۶ سال در دهه ۷۰، تاثیر آموزش که با سال‌های تحصیلی اندازه‌گیری می‌شود را بر نزدیک‌بینی بررسی کردند.

او می‌گوید: واقعا یک برآمدگی در نمودار برای سال اضافی مدرسه وجود دارد. در حال حاضر که سن خاتمه دادن تحصیل در بریتانیا ۱۸ سال است، شاید به همان نکته مشابه رسیده باشیم.

برای درک بهتر این ارتباط شگفت‌انگیز، باید چگونگی بوجود آمدن نزدیک‌بینی را توضیح دهیم. بیشتر نوزادان تازه متولد شده دچار دوربینی هستند. در سال اول زندگی، چشم‌ها به صورت طبیعی رشد کرده و دوربینی کاهش پیدا می‌کند و بینایی تقریبا کامل می‌شود. با این حال در برخی موارد رشد چشم متوقف نمی‌شود و نزدیک‌بینی ایجاد می‌شود. کره چشم به قدری کشیده شده که بدون کمک اقدامات اصلاحی مانند عینک قادر به تشخیص اجسام در فاصله نیست.

قربانی-مجرد می‌گوید: اندازه شبکیه همه افراد محدود است و اگر چشم به رشد خود ادامه دهد، مثل این است که بخواهیم همه مقدار کره را روی تکه نان بزرگتر بمالیم. شبکیه بسیار نازک شده و بیشتر مستعد پارگی می‌شود.

به نظر می‌رسد ماندن در خانه به وخامت این مشکل کمک کرده و شاید دلیل آن تفاوت نور داخل خانه با نور طبیعی باشد. کارشناسان در سنگاپور هم که یکی از طولانی‌ترین تحقیقات در زمینه نزدیک‌بینی در دوران کودکی را انجام داده‌اند، به نتیجه مشابهی رسیده‌اند.

چیا می‌گوید: نسل پدر من مدت زمان زیادی را بیرون از خانه به ماهیگیری و انجام کار‌های دیگر صرف می‌کرد. اما بعد از آن شهرنشینی به سنگاپور وارد شد و فشار‌های زیادی برای تعالی تحصیلی بوجود آمد. والدین می‌خواستند فرزندانشان به بهترین مدارس و به دانشگاه بروند. این‌ها همه بچه‌ها را برای مطالعه بیشتر خانه‌نشین کرد، چون قرار بود مطالعه برای آن‌ها خوب باشد.

البته پارادوکس این است که مطالعه برای کودکان مفید است. سواد و تحصیل به صورت کلی‌تر برای رفاه کودکان اهمیت فراوانی دارد و از دست دادن این‌ها می‌تواند باعث آسیب‌های ماندگار شود.

همچنین نیتان کانگدن، استاد بهداشت جهانی چشم در مرکز بهداشت عمومی در دانشگاه کویینز بلفست می‌گوید: تعقیب تعالی تحصیلی در کنار حذف سایر جنبه‌های زندگی، مانند وقت گذراندن خارج از منزل، می‌تواند برای سلامت چشم مضر باشد. او با اشاره به کشور‌هایی مانند ژاپن، کره، ویتنام، چین، هنگ کنگ و سنگاپور که میزان نزدیک‌بینی در آن‌ها بالاست، می‌گوید: این‌ها کشور‌هایی هستند که موفقیت‌های آموزشی بالایی دارند. این یک پدیده فرهنگی پیچیده است.

در چین آزمایش‌هایی در کلاس‌های درس انجام شده که مطابق یادگیری در فضای باز است. در یک مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۷ توسط مرکز چشم پزشکی Zhongshan که کنگدن هم در آن کار می‌کند، کودکان و معلمان کلاس‌های درس پر نور که مانند گلخانه است را به کلاس‌های درس سنتی ترجیح دادند.

با این حال در تابستان و در روز‌های آفتابی، شدت نور در «حد بالای عملی برای استفاده روزانه» بود. همچنین هزینه ساخت کلاس روشن هم ۲ برابر کلاس معمولی است که تا حدی به دلیل نیاز به مکانیزم‌های خنک‌کننده می‌باشد.

این معضل پیچیده نزدیک‌بینی به عنوان عارضه جانبی منفی یک روند مثبت در جنبه دیگری هم دیده می‌شود: سطح درآمد. درآمد بالا نیز مانند تحصیل معمولا با سطح رفاه بالاتر کودکان مرتبط است، ولی این در زمینه سلامت چشم صدق نمی‌کند. در عوض نزدیک‌بینی با سطح اجتماعی-اقتصادی بالاتر توام است.

کنگدن توضیح می‌دهد: هرچه ثروتمندتر می‌شویم، بهتر می‌توانیم از بیرون رفتن فرزندانمان جلوگیری کنیم، چون آن‌ها باید فعالیت‌های بیشتری انجام دهند. باید پیانو بنوازند، تلویزیون تماشا کند و غیره.

تاثیر تحصیلات

در کشور‌هایی با سطح درآمد کم و متوسط، میزان نزدیک‌بینی پایین‌تر است. به عنوان مثال بنگلادش و هند آماری حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد در بزرگسالان را دارند، ولی این در حال تغییر است. مثلا قبلا در آفریقا نزدیک‌بینی تقریبا غیر متداول بود.

ولی در دهه گذشته شیوع نزدیک‌بینی در دوران کودکی به سرعت در حال افزایش است. به علاوه، ممکن است کشور‌های کم درآمد منابع لازم برای تشخیص و تصحیح نزدیک‌بینی در کودکان را نداشته باشند که این بر زندگی و تحصیلات آن‌ها تاثیر زیادی دارد. برخی از جوامع در آفریقا گزارش کرده‌اند که به هیج وجه به عینک دسترسی ندارند و دسترسی محدودی به مراقبت‌های چشمی دارند.

ناتوانی در دید مناسب به این معنی است که این کودکان نمی‌توانند آنچه معلمشان روی تخته می‌نویسد را دنبال کنند و همچنین ممکن است شرکت در سایر فعالیت‌های معمول مدرسه برایشان دشوار باشد. کارشناسان هشدار می‌دهند که با بهبود سطح سواد در این کشورها، این معضل هم می‌تواند بزرگ‌تر شود. مگر اینکه تلاش زیادی برای ارائه آزمایش‌های چشم و عینک انجام شود.

کنگدن می‌گوید: ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که میزان نزدیک‌بینی بالاتر برود، چون کودکان بیشتری در کشور‌هایی مانند هند به مدرسه می‌روند؛ و اگر کودکان زمان بیشتری را در مدرسه بگذرانند، اوقات بیشتری را هم صرف مطالعه کرده و زمان کمتری را بیرون از خانه می‌گذرانند.

با این حال، همانطور که شهربندان کووید-۱۹ نشان داده است، زمان مدرسه لزوما به خودی خود ریشه مشکل نیست. به نظر می‌رسد مساله ماندن درون خانه است. طی شهربندان‌ها، مدارس در سراسر دنیا تعطیل شد. با این حال سلامت چشم کودکان هم بدترشد.

آن‌ها در این شهربندان‌ها در خانه می‌ماندند و به دلیل ناپدید شدن اشکال دیگر سرگرمی و یادگیری، ساعت‌ها به صفحات نمایش خیره می‌شدند و یا کلاس‌ها را دنبال کرده و یا تلویزیون تماشا می‌کردند.

دید شهربندان

به دلیل میراث شهربندان‌ها، در حال حاضر بزرگ‌ترین نگرانی دکتر چیا برای کودکان بین ۴ تا ۶ سال است. چیا می‌گوید: ما نگرانیم که کودکان به دلیل کووید-۱۹ زمان بیشتری را درون منازل سپری کرده و این آمار افزایش یافته باشد. ما برای فهم آن منتظر داده‌هایمان هستیم.

داده‌های دکتر چیا نشان می‌دهد شهربندان‌ها حقیقتا ضربه‌ای به سلامت چشم کودکان وارد کرده است. یک مطالعه، سطح نزدیک‌بینی در میان کودکان را با غربالگری سالانه اندازه‌گیری کرد. قبل از همه‌گیری جهانی در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، بالاترین میزان نزدیک‌بینی میان کودکان ۶ ساله ۵.۷ درصد بود.

دیوید سی موسچ، یکی از نویسندگان این مطالعه و استاد چشم پزشکی و علوم بصری و همه‌گیرشناسی در دانشگاه میشیگان می‌گوید در ژوئن ۲۰۲۰، بعد از ۵ ماه خانه‌نشینی، محققان بینایی کودکان را در همین گروه سنی اندازه‌گیری کردند و دریافتند که این میزان به ۲۱.۵ درصد رسیده است. محققان به این تاثیر به عنوان «نزدیک‌بینی قرنطینه‌ای» اشاره کرده‌اند که به معنی نزدیک‌بینی ناشی از شهربندان است.

نزدیک‌بینی به دلیل شهربندان‌های همه‌گیری جهانی در کشور‌هایی که سابقا مشکل چندانی با آن نداشتند هم به یک نگرانی تبدیل شده است. این امر به خصوص در کشور‌هایی قابل توجه است که کودکان قبل از همه‌گیری جهانی معمولا در فضای باز پرسه می‌زدند و یک دفعه خانه‌نشین شدند.
‌
می‌گوید: در کشور‌هایی که سبک زندگی آن‌ها در فضای باز است، ممکن است به دلیل شهربندان‌های همه‌گیری جهانی، افزایش چشمگیری در آمار نزدیک‌بینی دیده شود. در کشور‌هایی مانند سنگاپور، که ما زیاد از خانه بیرون نمی‌رویم، ممکن است تغییر ناشی از همه‌گیری جهانی آنقدر بالا نباشد.

محافظت از بینایی کودکان

بسیاری از والدین در مواجهه با این حقایق ممکن است به این فکر بیافتند که چگونه می‌توانند از بینایی فرزندانشان محافظت کنند؛ و بسیاری از کشور‌ها به این دلیل که سلامت چشم یک مساله جهانی است، آن را در اولویت قرار داده‌اند.

به عنوان مثال، چین استراتژی‌های مختلفی را دنبال می‌کند و هشدار می‌دهد که نزدیک‌بینی گسترده می‌تواند باعث کمبود نیروی کار در تعدادی از صنایع شود. قربانی-مجرد می‌گوید: اکثر مداخلات به منظور جلوگیری از وخامت نزدیک‌بینی در چین توسعه یافته یا آزمایش شده است.

نتایج همسان نبوده است. مشخص شده که ورزش‌های چشم که سابقا به عنوان یک استراتژی بهداشتی کم هزینه توصیه می‌شد، برای جلوگیری از نزدیک‌بینی در درازمدت کافی نیست.

چین مدت زمان هفتگی بازی‌های ویدیویی کودکان را محدود کرده است. ولی این اقدام عمدتا به جای مدت زمان صفحه نمایش، به نگرانی‌ها در مورد تاثیرات منفی بازی‌ها مربوط است. شواهد درباره ارتباط بالقوه میان زمان استفاده از صفحه‌های نمایش و نزدیک‌بینی قطعی نیستند.

قربانی-مجرد می‌گوید: انواع مختلفی از صفحه‌های نمایش و متغیر‌های بسیار زیادی وجود دارند؛ بنابراین به دست آوردن داده‌های خطر دقیق سخت است. به‌عنوان یک پدر یا مادر، احتمالا باید نسبت به صفحه‌های نمایش هشیار باشیم. چون شواهد نشان می‌دهد ممکن است این یک عامل باشد. اگر کودک شما به صفحه نمایش علاقمند است، آن‌ها را برای انجام این کار در فضای بیرون خانه قرار دهید.

راه‌حل‌های دیگر بستگی به پیشرفت‌های تکنولوژیکی دارد. به‌عنوان مثال، استراتژی نزدیک‌بینی سنگاپور شامل عینک یا لنز‌های تماسی ویژه است. محققان آن هیچ مدرکی پیدا نکرده‌اند که نشان دهد درمان‌هایی مانند مکمل‌های خوراکی، ورزش‌های چشم، دستگاه‌های آرامش‌بخش چشم، طب فشاری یا مغناطیس درمانی موثر باشند. ولی قطره‌های ساده چشمی ممکن است موثر باشند.

یک درمان جدید با استفاده از نور قرمز هم ممکن است نویدبخش باشد.

قربانی-مجرد می‌گوید: این دستگاه روزانه به مدت چند دقیقه نور قرمز را به چشم کودک می‌تاباند. نشان داده شده که این عمل میزان نزدیک‌بینی را کاهش می‌دهد. اما ما دلیل قطعی آن را نمی‌دانیم.

کارشناسان می‌گویند در نهایت، درمان مناسب به کودک بستگی دارد.

والدین در صورت نگرانی باید با بینایی‌شناس مشاوره کنند. ولی در حال حاضر، برخی از قوی‌ترین راه‌حل‌ها، چه برای مدیریت و چه به منظور پیشگیری از نزدیک‌بینی، به صورت شگفت‌آوری ساده هستند.

زندگی سالم، چشمان سالم

در بسیاری از نقاط جهان، تهیه یک عینک معمولی می‌تواند تاثیر بسیاری بروی زندگی فرد بگذارد.

کنگدن از اوایل دهه ۸۰ در چین کار و با ORBIS International همکاری می‌کند که یک موسسه خیریه است که برای ۲.۵ میلیون کودک در چین و هند عینک‌های ارزان قیمت تهیه می‌کند. او نخستین آزمایش را انجام داد که تاثیر عینک روی تحصیل را بررسی می‌کند.

این مطالعه روی ۲۰ هزار کودک در گوانگ دونگ چین انجام شد و نشان داد تاثیر یک عینک ۴ دلاری (۳.۷ پوند) از تحصیلات والدین یا سطح درآمد خانواده بیشتر است.

کنگدن می‌گوید: نتیجه این است که یک مداخله ساده و کم هزینه می‌تواند بسیاری از مضرات متوجه یک کودک، مانند تحصیلات والدین یا درآمد پایین خانواده را معکوس کند. این برای ما بسیار هیجان‌انگیز بود.

موثرترین استراتژی پیشگیری مبتنی بر شواهد هم به طرز شگفت‌انگیزی به تکنولوژی کمی نیاز دارد و برای همه کشورها، صرف نظر از ثروت و منابعشان، صدق می‌کند: گذران مدت زمان بیشتر خارج از منزل. محققان هنوز مشغول بررسی دقیق بروی این نکته هستند که چرا ماندن در فضای باز و نور طبیعی به جلوگیری از نزدیک‌بینی کمک می‌کند. ولی چالش این است که اطمینان شود که کودکان از این فعالیت تقویتی طبیعی استفاده کنند.

در سنگاپور، به عنوان بخشی از استرتژی ملی مبارزه با نزدیک‌بینی، زمان حضور در فضای باز برای پیش دبستانی‌ها دو برابر شد و به یک ساعت رسید. امتحانات هم برای دانش‌آموزان کم سن و سال لغو شده است تا به کاهش زمان صرف شده برای انجام تکالیف کمک شود.

چیا می‌گوید: ما می‌خواهیم زمان بیرون از منزل را برای دانش‌آموزان بزرگتر افزایش دهیم، ولی برنامه درسی کاملا فشرده است. ما یک جزیره کوچک هستیم. به همین دلیل برخی مدارس فضایی برای بیرون رفتن بچه‌ها ندارند و به پارک یا هیچ چیز دیگری نزدیک نیستند.

بسیاری از ابهامات درباره نزدیک‌بینی وجود دارد. ولی پیشرفت‌های حاصل شده طی دهه‌ها تحقیقات او را تشویق می‌کند: سه سال قبل، ما نمی‌دانستیم اهمیت نور آفتاب چقدر زیاد است.

در نهایت، بینایی کودک بخشی از سلامت عمومی اوست. چیا می‌گوید: ما نمی‌خواهیم تمرکزمان فقط روی چشم باشد، مساله تمام بدن و سلامت روان است. ما می‌خواهیم فرزندانمان زندگی سالمی داشته باشند.