کرونا و تنگی نفس اقتصاد جهان عرب

شیوع ویروس کرونا روند‌های حاکم بر بازار‌های نفت، انرژی و بورس و حرکت دریانوردی و سرمایه‌گذاری را تغییر داد و محاسبات اقتصادی کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس را به هم ریخت.

شیوع ویروس کرونا این روز‌ها به بحرانی بین‌المللی تبدیل شده و همه چیز را تحت الشعاع قرار می‌دهد. شیوع این بیماری در کشور‌های عربی حاشیه خلیج، نگرانی‌های زیادی را در عرصه اقتصادی این کشور‌ها ایجاد کرده است. شیوع این ویروس افزون بر خطراتی که برای سلامت انسان‌ها به بار آورده به چالشی بزرگ و آزمونی پر استرس برای اقتصاد کشور‌های عربی تبدیل شده و اقتصاد این کشور‌ها را با فشار مضاعفی روبرو کرده است.

کرونا، اُفت قیمت نفت و شاخص بورس
بدون تردید شیوع بیماری کرونا آثار اقتصادی بسیار ناگواری برای کشور‌های عربی صادر کننده نفت به دنبال دارد. اقتصاد کشور‌های عربی به درآمد‌های نفتی متکی است و این کشور‌ها بودجه خود را با قیمت نفت تنظیم می‌کنند. در نتیجه، اقتصاد این کشور‌ها هم از شیوع این ویروس تاثیرپذیری بیشتری خواهند داشت.

به نوشته شبکه خبری «الجزیره» قطر، در آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی قیمت هر بشکه نفت خام برنت در بازار‌های جهانی حدود ۶۶.۲ دلار و قیمت نفت خام آمریکا حدود ۶۱.۱ دلار بود که به دلیل شیوع ویروس کرونا قیمت نفت خام برنت با کاهش ۱۳.۸ درصدی و قیمت نفت خام آمریکا با کاهش ۱۴.۷ درصدی روبرو شد.

این قیمت‌ها برای کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس، عراق، لیبی و الجزایر که بودجه خود را با قیمت و درآمده نفت تنظیم می‌کنند، مناسب نیست. اگر این قیمت‌ها ادامه داشته باشد ادامه سرمایه‌گذاری در کشور‌های عربی با بحران روبرو خواهد شد و این کشور‌ها مجبور خواهند شد برای جبران کمبود بودجه خود به وام خارجی پناه ببرند.

با کاهش تقاضای نفتی چین در بازار‌های بین‌المللی این موضوع بر صادرات نفتی کشور‌های عربی تاثیر خواهد گذاشت.

به نوشته «العربیه» عربستان، اندیشکده سرمایه‌گذاری بین المللی هشدار داده که شیوع ویروس کرونا می‌تواند بهای نفت را زیر ۶۰ دلار نگه دارد و صادرکنندگان نفت در حاشیه خلیج فارس را زیر فشار قرار دهد. شیوع ویروس، تقاضای چین و دیگر کشور‌های آسیایی را کاهش داده و این موضوع کاهش دوباره بهای نفت را به دنبال داشته و بر چشم‌انداز پیشرفت در خاورمیانه سایه خواهد انداخت.

«جاربیس ایرادیان» کارشناس ارشد مسائل اقتصادی کشور‌های خاورمیانه و شمال آفریقا در این زمینه گفته پیش از شیوع ویروس کرونا پیش‌بینی می‌شد که در سال ۲۰۲۰ بهای نفت به طور میانگین به ۶۰ دلار برسد. اما باید پیش‌گویی خود را به طور کلی تعدیل کنیم.

انتشار ویروس کرونا رشد اقتصادی چین را به میزان ۵ تا ۷ درصد کاهش خواهد داد و این موضوع تاثیر ناگواری روی بهای نفت خواهد خواهد گذاشت و افزایش دامنه این ویروس اوضاع اقتصاد منطقه را در شرایط مبهمی قرار خواهد داد.

اگر پیشرفت اقتصادی چین به ۵ درصد برسد این موضوع پیامد‌های بسیاری بر روی بازار‌های نفت به دنبال خواهد داشت و تقاضای نفت چین روزانه به اندازه ۴۰۰ هزار بشکه کاهش خواهد یافت. کشور‌های آسیایی هم واردات نفت خود از کشور‌های منطقه خلیج فارس را کاهش می‌دهند. این موضوع می‌تواند بر پیشرفت اقتصادی کشور‌های خاورمیانه تاثیر ناخوشایندی داشته باشد.

به نوشته روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن، هر یک از کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس به نوبه خود از شیوع ویروس کرونا زیان دیده‌اند. اقتصاد کویت در شرایط کنونی از کاهش بهای نفت رنج می‌برد و این کشور تا پایان سال مالی آینده با کمبود بودجه روبرو خواهد شد و کمبود ذخایر ارزی این کشور را در رکود اقتصادی فرو خواهد برد.

شاخص بورس این کشور هم نسبت به دیگر کشور‌های عربی شاهد کاهش بیشتری بود و با کاهش بیش از ۱۰ درصدی روبرو شد. بورس این کشور حدود ۱۵ میلیارد دلار زیان دید و ارزش بورس این کشور از ۱۱۵.۵ میلیارد دلار به ۱۰۰ میلیارد دلار رسید و این کاهش قیمت از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ میلادی تاکنون بی‌سابقه است.

صادرات عربستان هم حدود ۱۰.۴ درصد و درآمد‌های نفتی هم به میزان ۱۴ درصد کاهش یافت. بورس عربستان هم اگرچه طی دو روز گذشته با افزایش قیمت روبرو شد، اما در روز‌های نخست هفته به میزان ۵۷ میلیارد دلار زیان دیده است. پس از تصمیم عربستان برای جلوگیری از ورود زائران و گردشگران به این کشور، میزان گردشگران هم به میزان ۸۰ درصد کاهش یافته است.

شاخص بورس امارات هم از آغاز هفته جاری با کاهش روبرو شد. اما امارات نگران آن است که این شیوع ویروس بر روی موضوع برگزاری نمایشگاه «اکسبو دبی» که قرار است در ماه اکتبر آینده برگزار شود تاثیر گذارد و مانع از حضور گردشگران در این نمایشگاه شود. بازار کشور‌های عربی قطر، عمان و بحران نیز از شیوع این ویروس زیان دیدند، اما میزان زیان آن‌ها نسبت به کویت، عربستان و امارات کمتر بود.

تارنمای مرکز پژوهش‌های «المستقبل» عراق، نوشت ویروس کرونا منشا تهدید اقتصادی جهانی و اقتصاد‌هایی است که به طور مستقیم با بازار‌های جهانی در ارتباطند. پیش‌بینی می‌شود اقتصاد کشور‌های منطقه نفت خیز خاورمیانه هم از شیوع این ویروس تاثیر پذیرند. زیرا این کشور‌ها مرکز تولید و صادرات نفت به بازار‌های جهانی بوده و با اقتصاد جهانی دارای روابط تجاری، سرمایه گذاری و گردشگری‌اند.

شیوع ویروس بر تقاضای سوخت هواپیماها، بنزین و گازوئیل تاثیر گذاشت. بازار‌های بورس در کشور‌های منطقه خاورمیانه هم از این زیان‌ها بی‌نصیب نماندند و پیش‌بینی می‌شود که با گسترش دامنه این ویروس روند کاهش بهای نفت ادامه داشته باشد و در کوتاه مدت و میان مدت آثار ناگواری را برای بازار‌های خاورمیانه به دنبال داشته باشد.

روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن هم در بخشی از گزارش خود آورد ناظران پیش‌بینی کرده‌اند که زیان‌های اقتصادی کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس در نتیجه شیوع کرونا به ۲۰۰ میلیارد دلار برسد.

کرونا و محدودیت سفر به کشور‌های عربی
به نوشته روزنامه «عربی ۲۱» مصر، عربستان با شناسایی نخستین بیمار آلوده به ویروس کرونا مرز‌های خود را بر روی زائران و گردشگران بست. تحلیلگران معتقدند که بسته شدن مرز‌ها بر روی زائران و گردشگران بر روی اقتصاد عربستان تاثیر بسیاری برجای خواهد گذاشت. پیش‌بینی می‌شود کاهش قیمت نفت هم که از آغاز سال جاری میلادی آغاز شده بر عربستان به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت فشار مضاعفی وارد کند.

به نوشته روزنامه «العربی الجدید» بسیاری از کشور‌ها مرزها، فرودگاه‌ها، مراکز گردشگری و بازار‌های خود را بر روی شهروندان کشور‌هایی که ویروس در آن‌ها جولان می‌دهد، بسته‌اند. این موضوع در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند زیان‌های هنگفتی را برای کشور‌ها به دنبال داشته باشد.

کرونا همه محاسبات را به هم ریخت و معادلات کشور‌ها را بر هم زد. این ویروس اصول و قواعدی را که بر بازار‌های نفت، انرژی، دریانوردی، سرمایه‌گذاری و مواد اولیه حاکم بود تغییر داد و اکنون با وجود زیان‌های اقتصادی کشورها، هدف همه آن‌ها تنها حمایت از شهروندان خود در مقابل این ویروس کشنده است.