چینی‌ها از "بایدن" می‌ترسند؟!

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روابط با چین را در سال‌های اخیر به کمترین میزان رسانده است. جوزف بایدن جونیور، از نقطه‌نظر چینی‌ها، می‌تواند چالش سخت‌تر و دشوارتری باشد. به گفته تحلیلگران در چین، بایدن با دنبال کردن استراتژی منسجم‌تر برای مقابله با برنامه‌های جهانی چین می‌تواند لطمات بیشتری نسبت به ترامپ وارد آورد.

«استیون لی‌مایرز» و «خاویر. سی. هرناندز» در گزارش ۲۲ سپتامبر برای نیویورک‌تایمز نوشتند، بایدن وعده داده که اگر انتخاب شود، رویکرد سخت‌تری در مورد تغییرات اقلیمی، سرکوب اقلیت‌های قومی در چین و مساله هنگ‌کنگ اتخاذ خواهد کرد.

در نگاه نظام رهبری چین، او نامزدی است که به احتمال زیاد پیوند‌های قدرتمند با متحدان آمریکا را احیا خواهد کرد و دیگر کشور‌ها را بسیج خواهد کرد تا فشار موثرتری بر چین وارد آورند. «چنگ شیائوهی»، استادیار روابط بین‌الملل در دانشگاه رنمین در پکن، می‌گوید: «بایدن رویکرد فشار را موثرتر و کارآمدتر خواهد کرد. او احتمالا به تاکتیک‌های دشوارتر و هماهنگ‌تر علیه چین متوسل خواهد شد.»

ترامپ که بار دیگر چین را به ستون کارزار تبلیغاتی خود تبدیل کرده است، بار‌ها ادعا کرده که رویکرد او سخت‌تر از رویکرد رقیب خود است که پکن را نگران ساخته است. او جنگ تجاری پرهزینه‌ای را علیه چین به‌راه انداخته، صنعت فناوری رو‌به‌رشد و روزافزون این کشور را هدف گرفته و بار‌ها این کشور را به‌خاطر گسترش کرونا مقصر معرفی کرده است.

ترامپ همچنین موجب دوری و جدایی رهبران اروپایی و آسیایی شده و اشتیاق خود برای حاکم‌کردن نگرانی‌های امنیتی خود برای رسیدن به توافق با دیگران را نشان داده است. به تعبیر دیگر، ترامپ اولویت‌های کشورش را در صدر نگرانی‌های خود نشانده و به خواسته‌ها یا نگرانی‌های دیگر کشور‌ها بی‌توجهی می‌کند و همین موجب دوری رهبران دیگر کشور‌ها از او و از کشورش شده است.

نمونه آن رفتار‌های ترامپ در قبال تیک‌تاک است که با صدور فرمانی آن را تحت‌فشار قرار می‌دهد و باردیگر اجازه می‌دهد که به فعالیت در آمریکا ادامه دهد.

در چین هم برخی «بازها» هستند که در حقیقت معتقدند استراتژی «اول‌آمریکا»‌ی ترامپ به‌نفع چین تمام شده است چراکه موجب کاهش رهبری آمریکا در جهان شده است. مساله‌ای که چند ماهی است ورد زبان‌ها شده و حالتی تمسخرگونه دارد، این عبارت است: «ترامپ کشورساز.» این لقبی که به او داده‌اند نشان می‌دهد که وی بیش از آنکه موجب بزرگتر‌شدن آمریکا شود، زمینه‌ساز بزرگتر شدن چین شده است.

با این حال، مقام‌های چینی در انظار عمومی جانب هیچ‌یک را نگرفته و در مورد رویکرد آن‌ها هم هیچ اظهارنظری نکرده‌اند. «کوی تیان‌کای»، سفیر چین در آمریکا و دیگر مقام‌ها هم این ادعا‌ها را رد کرده‌اند که پکن به دنبال اعمال نفوذ یا مداخله در انتخابات آمریکاست.

با این حال، بسیاری از همین مقام‌ها این ایده را پذیرفته‌اند که چین به احتمال زیاد با محیط سیاسی دشوارتری در ایالات‌متحده مواجه می‌شود، صرف‌نظر از اینکه چه‌کسی برنده شود. رهبری پکن اکنون دریافته که هم دموکرات‌ها و هم جمهوری‌خواهان هدف‌شان محدودیت بیشتر چین است.

به گفته تحلیلگران، این امر چالشی در برابر جاه‌طلبی‌های رهبر چین برای توسعه قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیک به‌وجود می‌آورد.

«مایرز- هرناندز» در ادامه گزارش خود می‌نویسند: بایدن برای رهبران چین از جمله «شی» غریبه نیست. او به‌عنوان سناتور نقش مهمی در دستیابی چین در سال ۲۰۰۱ به سازمان تجارت‌جهانی ایفا کرد؛ مساله‌ای که ترامپ بار‌ها از آن برای حمله به بایدن استفاده کرده است.

نظام رهبری چین، به بایدن از طریق تجربه‌اش در دولت اوباما می‌نگرد آنگاه که روابط دو کشور در دوران سلف «شی» یعنی هوجین تائو هم با محدودیت‌هایی مواجه شد. این مناقشات بر محور جاسوسی سایبری و ساخت و ساز‌های نظامی در دریای چین جنوبی متمرکز بود.

اوباما امیدوار بود که در حوزه‌های دیگر به پیشرفت‌هایی دست یابد از جمله مباحث مربوط به تغییرات آب و هوایی و محدود‌کردن جاه‌طلبی‌های هسته‌ای کره‌شمالی و برخی مسائل منطقه‌ای که چین هم به‌نوعی در آن ذی‌نفع است. اوباما به بایدن - معاون ریاست‌جمهوری- نقش «ارتقابخشی» به «شی» را داد که در آن زمان اصطلاحا «رهبر در انتظار» چین بود.

بایدن در سال ۲۰۱۳ طی دیداری از چین با «شی» همکاری کرد تا تنش‌های نظامی دو کشور فروکش کند و به او در مورد اخراج روزنامه‌نگاران آمریکایی مستقر در پکن هشدار داد. «شی» که در «سالن بزرگ خلق» در پکن ایستاده بود، بایدن را «دوست قدیمی‌ام» نامید.

با این حال، لحن بایدن در کارزار انتخاباتی‌اش تغییر چشمگیری کرده است و وعده سختگیری در برابر چین را داده است. این در حالی است که ظاهرا در دو حزب تغییراتی نسبت به چین در سال‌های اخیر مشاهده شده است. هفته گذشته او چین را «رقیب جدی»، اما نه «مخالف جدی» نامید؛ عبارتی که برای توصیف روسیه هم به‌کار گرفته است.

به نوشته گزارشگران نیویورک تایمز، طی مناظرات دموکرات‌ها در ماه فوریه، بایدن گفت که به عنوان معاون رئیس‌جمهور زمان زیادی را با «شی» نسبت به دیگر رهبران دنیا سپری کرده تا جایی‌که در صورت انتخاب، به ماهیت درونی این مرد پی برده است.

او در مناظره گفت: «او آدمی است که یک رگه کوچک دموکراتیک هم در وجودش نیست. این آدم یک اوباش است.» مقام‌های چینی به لفاظی‌ها علیه خود در فصل انتخابات در آمریکا عادت کرده‌اند.

«وی ژونگ‌یو»، استاد مرکز مطالعات آمریکایی در دانشگاه فودان، معتقد است: «در فضای فعلی، هرکسی که رویکرد ضعیف‌تری در قبال چین داشته باشد، بازنده است یا امتیاز بیشتری از دست می‌دهد، بنابراین برای رأی بیشتر باید تا می‌توانند به چین بتازند.» با این حال، مقام‌های چینی نگرانند که لفاظی بایدن فقط یک «بلوف» نباشد.

آن‌ها بیم دارند که اگر او انتخاب شود، با شدت بیشتری نسبت به ترامپ، چین را بر سر مسائل حقوق‌بشری مجازات کند؛ هرچند دولت ترامپ هم تحریم‌هایی علیه برخی مقام‌ها و شرکت‌های چینی اعمال کرده‌است. بایدن سرکوب مسلمانان اویغور را «نسل‌کشی» نامیده و وعده دیدار با دالایی‌لاما را داده است.

«مایرز- هرناندز»، گزارشگران نیویورک تایمز افزودند، جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، گفته بود او که به‌ندرت در مورد مسائل حقوق‌بشری صحبت می‌کند، حمایت خود از سرکوب مسلمانان در سین‌کیانگ را در دیدار‌های خصوصی با «شی» بیان کرده بود. ترامپ هنوز با دالایی‌لاما دیدار نکرده است. برخی کارشناسان در پکن نگران وعده بایدن برای پیش‌نویس توافقنامه تجاری جدید برای خنثا کردن نفوذ اقتصادی چین در آسیا و جا‌های دیگر هستند. آن‌ها همچنین نگران هستند که او بهتر از دولت ترامپ می‌تواند به دفاع از ارزش‌های دموکراتیک جهانی بپردازد و به این ترتیب پکن را منزوی یا محدود سازد. «شی یینگ‌هونگ»، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه رنمین در پکن، می‌گوید: «می‌دانم که بایدن بهتر است». او افزود که بایدن ممکن است احساس فشار بیشتری برای اقدام قهرآمیزتر نسبت به چین داشته باشد و این خطر تقابل نظامی را افزایش می‌دهد؛ چیزی که ترامپ مایل به انجام آن نبود. در چین، ترامپ به‌خاطر رویکرد بین المللی‌اش گزینه‌ای مطلوب تلقی می‌شود هرچند باعث وخیم شدن رابطه با چین در دوره پاندمی کرونا شده است.

گزارشگران نیویورک‌تایمز بر این باورند که حزب کمونیست بیشترین نفع را از هرج و مرج و شکاف در آمریکا طی دوره ترامپ برده است. این امر باعث شده ارگان‌های تبلیغاتی توانمندی نظام اقتدارگرای چین را در مهار ویروس کرونا برجسته‌تر سازند. «کوین راد»، نخست‌وزیر سابق استرالیا، می‌گوید:

«از نقطه‌نظر حزب کمونیست، ترامپ نمادی است از عملکرد بد دموکراسی.» معنای سخن او این است که چینی‌ها می‌توانند دموکراسی (لااقل دموکراسی مد نظر آمریکا) را زیرسوال ببرند و ترامپ را نمونه‌ای از عملکرد بد دموکراسی بدانند. به گفته نخست‌وزیر سابق استرالیا، وقتی پای حفظ متحدان آمریکا در آسیا و فراتر از آن به‌میان می‌آید، رهبران چین، ترامپ را به‌مثابه «نیروی واقعا منفی» می‌نگرند.

ترامپ که در دیدار با «شی» - به گفته بولتون- نسبت به سرکوب مسلمانان چراغ سبز نشان داده بود، اکنون می‌گوید چینی‌ها خواهان باختن او در انتخابات هستند و دلیل این هم فشار تجاری او بر چین است.