چگونه این نهنگ خاکستری ولگرد نیمی از کره زمین را شنا کرد؟

«اولش کمی موضوع را شوخی گرفتم. مثل این بود که بگویند یک خرس قطبی در پاریس دیده شده است، که البته از نظر فنی ممکن است خرس قطبی را به پاریس برده باشند، اما در حالت طبیعی واقع‌بینانه نیست.»

دانشمندان دریافتند که یک نهنگ خاکستری نزدیک به ۲۶ هزار کیلومتر، یعنی مسافتی بیشتر از نیمی از محیط کره زمین را پیموده و بدین گونه رکورد جدیدی را خلق کرده است.

این بیشترین مسافت پیموده شده توسط یک مهره‌دار دریایی است که دانشمندان تاکنون ثبت کرده‌اند.

این پستاندار دریایی، یک نهنگ نر ۱۲ متری است که در سال ۲۰۱۳ در نزدیکی سواحل نامیبیا مشاهده شد. زیستگاه این نهنگ معمولا در آب‌های نیمکره شمالی به ویژه در شمال اقیانوس آرام است و این نخستین نهنگ خاکستری است که در نیمکره جنوبی زمین مشاهده می‌شود.

گروهی از پژوهشگران بریتانیایی با انجام مطالعه‌ای که مقاله مربوط به آن روز چهارشنبه ۹ ژوئن/۱۹ خرداد در نشریه «بایولوجی لترز» (پیک زیست‌شناسی) منتشر شد، گفته‌اند که پس از چند سال تحقیقات ژنتیکی برای تأیید منشأ این نهنگ اکنون تأیید می‌توانند تأیید کنند که این حیوان نیز از اقیانوس آرام شمالی آمده است.

در جهان دو گونه نهنگ‌ خاکستری وجود دارد. یکی نهنگ‌های خاکستری شرقی که جمعیت آنها نسبتا پایدار است و به حدود ۲۰ هزار و ۵۰۰ قطعه می‌رسد و دیگری نهنگ‌های خاکستری غربی که بیشتر به دلیل شکار با مقاصد تجاری در معرض خطر هستند و تخمین زده می‌شود که در کل تنها ۲۰۰ قطعه از آنها در طبیعت باقی مانده باشد.

نهنگ‌های خاکستری شرق برای تولید مثل از دریاهای اطراف آلاسکا و روسیه به مناطقی در کالیفرنیای مکزیک مهاجرت می‌کنند. اما در مورد زمینه‌های تولید مثل و رشد نهنگ خاکستری غربی دانسته‌های زیادی در اختیار دانشمندان نیست. شماری از آنها که ظاهرا برای دستیابی به منابع غذایی مهاجرت کرده‌اند، تاکنون در اطراف آب‌های شرق روسیه مشاهده شده‌اند.

سیمون الوین، جانورشناس دانشگاه استلنبوش آفریقای جنوبی و یکی از نویسندگان مطالعه پیش‌گفته، درباره نخستین مورد مشاهده نهنگ خاکستری در سال ۲۰۱۳ گفت: «اولش کمی موضوع را شوخی گرفتم. مثل این بود که بگویند یک خرس قطبی در پاریس دیده شده است، که البته از نظر فنی ممکن است خرس قطبی را به پاریس برده باشند، اما در حالت طبیعی واقع‌بینانه نیست.»

دانشمندان با مشاهده عکس‌ها تأیید کردند که نهنگ مشاهده شده در نزدیکی نامیبیا یک نهنگ خاکستری است. این حیوان احتمالاً به دلیل سوءتغذیه به مدت دو ماه در نزدیکی ساحل «والویس بی» نامیبیا ماند و دانشمندان توانستند نمونه‌های دی‌ان‌ای او را جمع‌آوری کنند.

نهنگ خاکستری در سواحل غربی مکزیک

چرا نهنگ این قدر راه رفته است؟

چرا باید یک نهنگ خاکستری این همه از زیست‌گاه اصلی خود دور شده باشد؟

نویسندگان مقاله علمی درباره این نهنگ پاسخ دقیقی برای این پرسش ندارند. آنها حدس می‌زنند که کاهش سریع یخ‌ها در قطب شمال به دلیل تغییرات آب و هوایی نهنگ‌های خاکستری را مجبور به یافتن زیستگاه‌های جدید کرده باشد.

این احتمال هم وجود دارد که تغییر شرایط زیست‌محیطی سبب اختلال غریزه مسیریابی و راه گم کردن آنها شده باشد.

روس هولزل، استاد زیست‌شناسی فرگشت در دانشگاه دورهام بریتانیا و از نویسندگان مقاله می‌گوید: «نهنگی که معمولاً به سفر بیشتر از ۸ هزار کیلومتر نمی‌رود، سفر به دوردست تا چنین فاصله‌ای ممکن است برایش بسیار گران تمام شود.»

دانشمندان ژن‌های نهنگ خاکستری مشاهده شده در آب‌های جنوب غربی آفریقا را با سایر ژن‌های نهنگ خاکستری که در مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا نگهداری می‌شود مقایسه کردند تا ببینند که شاید این نهنگ از گله ناشناخته دیگری از نهنگ‌های خاکستری اقیانوس اطلس شمالی باشد.

در مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا ژن‌های بیش از هزار موجود زنده نگهداری می‌شود.

پژوهشگران دریافتند که این نهنگ خاکساری از همان گونه‌ شناخته شده است و احتمال کشف گله جدید از آنها تقریبا متفی است. علاوه بر این شواهد فسیلی نهنگ‌های خاکستری در اقیانوس اطلس وجود دارد و طی چند سال اخیر دو نهنگ خاکستری نیز در اقیانوس اطلس شمالی و مدیترانه مشاهده شده‌اند.

ژن‌های نهنگ نامیبیایی نیز با نهنگ‌های خاکستری اقیانوس آرام شمالی ذخیره شده در پایگاه داده‌های بیوتکنولوژی مطابقت دارند. محققان ضمن تأیید انطباق این نهنگ با جمعیت در معرض خطر نهنگ خاکستری غربی، با این حال این موضوع را خیلی عجیب دانسته‌اند.

نهنگ ولگرد

تیم تحقیقاتی در مرحله بعدی مطالعه خود با در نظر گرفتن یک اتفاق امکان‌پذیرتر گفتند که شاید حیوان از طریق گذرگاه شمال غربی کانادا یعنی از فاصله میان کانادا با قطب شمال به اقیانوس اطلس راه یافته و به جنوب سفر کرده باشد. مسیری که احتمالا سایر پستانداران دریایی نیز از آن استفاده کرده‌اند.

گزینه‌های دیگر مانند دور زدن آمریکای جنوبی یا شنا کردن از طریق اقیانوس هند تا حدودی به دلیل عدم مشاهده گزارش شده نهنگ خاکستری در این مناطق پذیرفتنی نیست. از سوی دیگر نهنگ‌های خاکستری بیشتر تمایل به تغذیه در آب‌های کم‌عمق دارند و سفرهای طولانی در اقیانوس‌‌های بزرگ هند و آرام برایشان دشوار است.

لاک‌پشت چرمی اقیانوس آرام

موضوع دیگری که نظر دانشمندان را به خود جلب کرده آن است که این نهنگ احتمالا تنها حیوان از گله خودش است که چنین سفر دور درازی کرده است، زیرا تاکنون هیچ نمونه دیگری از این خانواده در مکان‌های غیر زیست‌گاهش دیده نشده است.

بنابراین مشاهده این حیوان نمی‌تواند دلیلی بر «مهاجرت» نهنگ‌های خاکستری تا چنین فاصله‌ای باشد. بر پایه نتیجه‌گیری پژوهشگران در مقاله علمی‌شان، «این نهنگ احتمالاً یک نهنگ ولگرد است» و سفر او شامل پدیده مهاجرت نیست که یک مقصد مشخص داشته باشد.

تا پیش از این رکورد بیشترین مسافت پیموده شده توسط یک جانور آبزی متعلق به یک لاک‌پشت چرمی بوده است. دانشمندان مسیری را که این لاک‌پشت در اقیانوس آرام طی کرده حدود ۲۰ هزار کیلومتر برآورد کرده‌اند.

منبع: یورونیوز