کشف فسیل ۵۰۰ میلیون سالۀ یک جانور شگفت‌انگیز «ژله‌ای»
حتی قبل از اینکه دایناسورها روی خاک‌های زمین راه بروند، این جانوران ژله‌ای در آب‌های سیاره شنا می‌کردند؛ حالا فسیل‌هایی از آن‌ها در یک منطقۀ کوهستانی کشف شده است.
فرادید| دیرین‌شناسان در گل و لای اطراف یک مجموعه فسیلی که به طور استثنایی حفظ شده بیش از ۱۷۰ فسیل نفیس چتردریایی باستانی را یافتند که صدها میلیون سال، پیش از قدم زدن نخستین دایناسورها روی خاک، در آب‌های زمین شنا می‌کردند.
به گزارش فرادید، این یافته از این نظر باورنکردنی است که بافت‌های نرم به ندرت در فسیل‌ها سالم باقی می‌مانند، اما در این مورد بافت‌های نرم به قدری زیبا جاودانه شده‌اند که حتی جزئیات آناتومیکی آن‌ها مانند شاخک‌های ژله‌ای کوچکشان قابل مشاهده است. حالا گونه‌ی تازه کشف‌شده به نام Burgessomedusa phasmiformis، نماینده نخستین چتر دریایی شناخته شده روی زمین شده است.
جو مویسیوک دیرین‌شناس از دانشگاه تورنتو و موزه سلطنتی اُنتاریو در کانادا می‌گوید: «اگرچه تصور می‌شود چتردریایی و خویشاوندان آن یکی از نخستین گروه‌های جانوری هستند که تکامل یافته‌اند، شناسایی آن‌ها در فسیل‌های کامبریان بسیار سخت بوده است. این کشف هیچ شکی باقی نمی‌گذارد که آن‌ها آن زمان شنا می‌کردند.»
تخته‌سنگی با دو نمونه از Burgessomedusa phasmiformis با شاخک‌های سالم
بیشتر فسیل‌هایی که ما داریم شامل قطعات استخوانی سختی می‌شوند که بهتر می‌توانند در فرآیندهای مختلف فسیل‌سازی زنده بمانند. بافت نرم بسیار ظریف‌تر است و سریع‌تر تحلیل می‌رود، بنابراین نمونه‌های کمی از آن‌ها موجود است و اگر قرار باشد نمونه‌ای از آن‌ها وجود داشته باشد، یک نوع بستر فسیلی به نام lagerstätte لاگاش‌دِتِ به زبان آلمانی، جاییست که باید به دنبال آن‌ها بود.
بِرگِس شِیل در کانادا یک لاگاش‌دِتِ معروف است که بسیاری از حیوانات نرم دوره کامبریان را حفظ کرده است. برگس شیل زمانی بستر تجمع قابل‌توجهی از آب بود. حیواناتی که در آن زندگی می‌کردند در لجن نرم می‌افتادند، جایی که فشار و مرور زمان به تدریج جادو می‌کردند و سبب حفظ‌شدگی آن‌ها می‌شدند.
چتر دریایی، متعلق به شاخه Cnidaria بافت بسیار نرمی دارد، بنابراین ما اصلاً انتظار نداشتیم این بافت حفظ شده باشد. با این حال، Cnidarian سالم مانده، چیز ناشناخته‌ای نیست. Cnidarians از نوع پولیپ (آن‌هایی که به سنگ‌ها چسبیده‌اند) در بسترهای فسیلی با قدمت ۵۶۰ میلیون سال پیش یافت شده‌اند.
پولیپ‌ها مرحله اولیه زندگی چترهای دریایی مدرن هستند، اما برخی پولیپ‌ها پولیپ باقی می‌مانند. دانشمندان بر این باورند که از نظر تکاملی، پولیپ‌ها اول به وجود می‌آیند و سپس به شناگران آزاد تبدیل می‌شوند، Cnidarians از گونه مِدوسا، که به چتر دریایی شناخته می‌شود.
تصویر Burgessomedusa و آنومالوکاریس حفظ شده در برگس شیل
اماعدم وجود مدوسا در سوابق فسیلی، توصیف این تغییر را دشوار می‌کند. قبلاً فسیل‌هایی وجود داشت که تصور می‌شد چتر دریایی باشند، اما بعداً به عنوان ژله‌های شانه‌ای طبقه‌بندی شدند که در کل به یک شاخه متفاوت به نام Ctenophora تعلق داشتند.
کشف Burgessomedusa مبنای جدیدی برای محاسبه جدول زمانی تکامل چتردریایی به ما می‌دهد و تنوع اکوسیستم‌های دریایی کامبرین را به ما می‌فهماند که در ظاهر تحت سلطه موجودات سخت‌پوست هستند، چون آن‌ها در قالب فسیل راحت‌تر سالم می‌مانند.
ژان برنارد کارونِ دیرین‌شناس از موزه‌ی سلطنتی اُنتاریو می‌گوید: «یافتن این حیوانات فوق‌العاده ظریف که در لایه‌های سنگی بالای این کوه‌ها حفظ شدند، کشف شگفت‌انگیزی است.»
«Burgessomedusa به پیچیدگی شبکه‌های غذایی کامبریان می‌افزاید و مانند ناجورمیگو (آنومالوکاریس) که در یک محیط مشابه زندگی می‌کردند، این چترهای دریایی، شکارچیان شناگر کارآمدی بودند. این یعنی دودمان مهم دیگری از حیوانات را یافته‌ایم که شیل برگس آن را حفظ کرده و رویدارشمار تکامل حیات روی زمین است.»
این تحقیق در Proceedings of the Royal Society B Biological Sciences منتشر شده است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
