پرندگان از چه زمانی مهاجرت کردن را یاد گرفتند؟

عصر دایناسورها فقط دوران شکوفایی جانوران سیخ‌دار با دندان‌های تیز نبود. پرندگان هم به اندازه گونه‌هایی مثل استگوساروس عضوی از این حماسه دایناسوری بودند.

یک یافته جدید که روی صخره‌های جنوب استرالیا کشف شده است نشان می‌دهد که قدمت یکی از سنت‌های دیرینه پرندگان احتمالا به بیش از 120میلیون سال قبل باز می‌گردد.

آثار ردپای فسیلی پرندگان گرسنه احتمالا یکی از اولین مهاجرت‌های پرندگان در روی زمین را ثبت کرده است، به‌طوریکه این پرندگان پردار زمان بازدیدشان از منطقه‌ای که آن زمان بخشی از قطب جنوب بود را تنظیم می‌کردند تا خودشان را با ضیافت تغذیه از جانوران بی‌مهره دعوت کنند.

محققان این ردهای فسیلی را که می‌تواند داستان درازمدت مهاجرت پرندگان را شرح دهد در نشریه Plos One توصیف کردند.

در سال 2020 که ملیسا لوری، از دانشگاه موناش در استرالیا، این ردپاها را کشف کرد، هنوز اهمیت کامل آن‌ها مشخص نشده بود.

آن‌ها تصاویر این ردپاها را برای آنتونی مارتین، دیرینه‌شناس در دانشگاه اموری، فرستادند.

مارتین می‌گوید: «اولین برداشتم از این ردها کوچک این بود که به دایناسورهای کوچک تروپاد یا اورنی‌تو‌پاد» یا یکی از گونه‌های غیرپرنده دایناسورها تعلق دارند.

اما با پایان یافتن ممنوعیت پرواز به دلیل همه‌گیری کووید 19 مارتین توانست به محل سفر کند و از نزدیک ردپاها را مشاهده کرد. خیلی زود برایش آشکار شد که این فسیل‌ها که به عصر کرتاسه تعلق دارند توسط انواع دیگری از دایناسورها به جای گذاشته شده‌اند.

این ردپاها توسط پرندگان ماقبل تاریخ به جای مانده‌اند و قدیمی‌ترین ردپاهای پرنده هستند که تاکنون در استرالیا پیدا شده است.

کارولینا آکوستا، دیرینه‌شناس از دانشگاه بال پالاتا در آرژانتین، می‌گوید: «این ردپاها که توسط کارشناسان مطالعه شده‌اند بسیار چشمگیر هستند. این ردپاها کشفی منحصربه‌فرد در مطالعات ردپاهای فسیل‌شده محسوب می‌شود و بینش ارزشمندی را درباره نخستین مراحل تکامل پرندگان به دست می‌دهد.»

مارتین می‌گوید، تمایز گذاشتن بین ردپاهایی که توسط پرندگان و غیرپرندگان ثبت شده است کار دشواری است. پرندگان دایناسورهایی هستند که معمولا روی سه پنجه‌شان راه می‌رود، چهارمین پنجه آن‌ها از زمین فاصله دارد، وضعیتی که بسیاری از خویشاوندان آن‌ها در دوران کرتاسه از آن برخوردار بودند.

با وجود این چند روش برای تفکیک رد پای پرندگان از غیرپرندگان وجود دارد. ردپای پرندگان مزوزوئیک اغلب کوچک است، کمتر از 6اینچ طول دارد و باریک است و سه پنجه با زاویه‌های باز بیشتر از 90درجه دارند که وزن را تحمل می‌کنند.

حداقل یکی از ردپاها شبیه به ردپای حواصیل سبز است. 

مارتین می‌گوید، ردپاهایی که در استرالیا پیدا شده با این ویژگی‌ها مطابقت دارد.

27رد به جای مانده فسیلی در جنوب استرالیا بیشتر از 120میلیون سال قبل ثبت شده‌اند. در آن زمان استرالیا در مقایسه با امروز جنوبی‌تر و همچنان به قاره قطب جنوب وصل بود. رسوبات باستانی نشانه‌ای از وجود یک محیط قطبی که بیشتر طول سال سرد و تاریک بود خبر می‌دهند.

ردپاها نشان می‌دهند که حداقل 8نوع پرنده متفاوت متعلق به دوران کرتاسه در طول سال از این مکان بازدید می‌کردند. احتمالا انگیزه‌ای وجود داشته که آن‌ها را به این مکان باز می‌گردانده است.

مارتین می‌گوید: «ردپای پرندگان نه تنها بی‌شمار است بلکه در اندازه‌ها و اشکال متفاوتی هم پیدا شده است. این ردپاها در صخره‌هایی با سطوح متفاوت مشاهده شده‌اند. انواعی از پرندگان عصر کرتاسه در طول سال مکررا به این مکان باز می‌گشتند.»

مارتین بر اساس مکان استقرار این محل در عصر کرتاسه می‌گوید: «احتمالا انواعی از پرندگان از رودخانه سیلابی در طی تابستان‌های قطبی و بعد از آنکه زمستان‌های سرد و تاریک سپری می‌شد و سیل‌های بهاری به پایان می‌رسد، بازدید می‌کردند.»

ماهیت چرخه‌ای این تغییرات فصلی به ایجاد شرایط خطوط ساحلی کمک می‌کرده که متعاقبا امکان به جای ماندن رد پا روی رسوبات را فراهم می‌کرده است. این ردپاها سریعا با رسوبات بیشتر و سال به سال پوشیده می‌شدند.

درست مثل پرندگان مدرن، پرندگان کرتاسه نیز احتمالا در جستجوی غذا مهاجرت می‌کردند. ردپای پرندگان تنها ردپاهای ثبت شده روی صخره‌ها نیست.

در همان لایه‌ها فسیل لانه‌های مخلوقات کوچکی که در کنار خط ساحلی زندگی می‌کردند بر جای مانده است.

مارتین می‌گوید: «فراوانی لانه بی‌مهرگان در همان محلی که درپای پرندگان ثبت شده است نشان می‌دهد که این پرندگان اولیه کرم، حشرات و سایر بی‌مهرگانی که در تابستان‌های قطبی در این منطقه فعال بودند را می‌خوردند. پرندگان وقتی در این منطقه متوقف می‌شدند که بوفه تابستانی پر از غذا بود.

یکی از نکات شگفت‌انگیز این یافته آن است که ردپاهای به جای مانده بسیار قدیمی‌تر از فسیل بدن پرندگان، مانند فسیل استخوان‌ها یا پرها است که تاکنون در استرالیا یا قطب جنوب پیدا شده است.

در فقدان بقایای اسکلتی این ردپاها هستند که می‌توانند به دیرینه‌شناسان کمک کنند تا گونه‌های موجود در یک ناحیه خاص را شناسایی کنند.

به گفته محققان این مطالعه فارغ از هر یافته‌ای به یک نکته مهم اشاره می‌کند و آن اینکه «ردپاها نشان می‌دهند که پرندگان می‌توانستند در محیط قطبی در عصر دایناسورها زنده بمانند.»

مارتین می‌گوید انتظار نداشته تا بازتابی از پرندگان مدرن را روی صخره‌هایی تا این حد قدیمی پیدا کند. او می‌گوید نخستین پرندگان حدود 150میلیون سال قبل در نزدیکی پایان عصر ژوراسیک در نیمکره شمالی تکامل یافتند. ردهای فسیلی نشان می‌دهد که تا 30میلیون سال بعد پرندگان در سراسر سیاره پراکنده شده‌اند.

مارتین می‌گوید: «این ردپاها نشان می‌دهد که پرندگان خیلی زود متنوع شدند و به سرزمین‌های دوردست گسترش یافتند و خیلی سریع تکامل یافتند تا بتوانند با تغییر فصول باستانی حرکت کنند.»

منبع: راهنماتو