شناسایی گونۀ جدیدی از جانوران سمّی: «عقربِ سم‌پاش»!

فرادید| گونه‌ی جدید به افتخار شخصیت اسطوره‌ای یونانی «آشیل» و مهارت او در استفاده از نیزه، تیتیوس آشیل (Tityus achilles) نامگذاری شده است. این گونه که دویست و سی‌امین عضو جنس تیتیوس به شمار می‌رود، در جنگل‌های بارانی پهن برگ‌ها در دره‌ی ماگدالنا در استان کون دینامارکا در کلمبیا یافت شده است. 

به گزارش فرادید، برخلاف دیگر گونه‌های موجود در این منطقه که بیشتر روی درختان زندگی می‌کنند، به نظر می‌رسد این عقرب وقتش را روی کف جنگل سپری می‌کند. 

پژوهشگری به نام لئو لابوریو، برای مطالعه‌ی نحوه‌ی استفاده این گونه از سم خود، ۴۶ دفعه لحظه‌ی پرتاب سم را با دوربین فریم بالا ثبت کرد. او در این بررسی دو نوع مکانیزم دفاع هوایی را شناسایی کرد که هر یک برد و میزان سمی متفاوت داشتند: پرتاب‌های سریع و ناگهانی که شامل پرتاب یک قطره سم به فاصله‌ی کوتاه می‌شوند و اسپری سم که شامل پاشیدن مداوم سم می‌شود. در این آزمایش، عقرب‌ها ۱۴ بار از پرتاب نوع اول و ۲۴ بار از پرتاب نوع دوم استفاده کردند. 

نتایج نشان داد ترکیب ترشحات سمی این گونه نیز مانند سایر عقرب‌ها، پس از چند پالس متوالی تغییر می‌کند. ابتدا سمی شفاف به نام «پیش‌سم» تولید می‌شود و پس از حدود پنج پالس، ترشحات سفید و کدر می‌شوند. بیشترین فاصله‌ای که سم پاشیده شد، حدود ۳۶ سانتی‌متر بود. 

تولید سم برای این حیوانات فرآیندی بسیار پرهزینه از نظر انرژی است و معمولاً تنها در مواقع شکار یا دفاع از خود بکار می‌رود. شمار کمی از جانوران توانایی پاشیدن سم دارند و تنها دو جنس از عقرب‌ها قادر به این کار هستند. 

دکتر آریه وان در مییدن، زیست‌شناس تکاملی که در این مطالعه شرکت نداشته، گفته: 

«عقرب‌ها برای تولید سم باید متابولیسم‌شان را به شدت افزایش دهند. برای آن‌ها این کار مثل دوی ماراتن است. تولید سم تلاش زیادی می‌طلبد، اما در نهایت از آن استفاده زیادی نمی‌کنند.» 

این آزمایش تنها روی عقرب‌های جوان انجام شده، بنابراین روشن نیست آیا تفاوت‌هایی در این دو تاکتیک سم‌پاشی بین عقرب‌های نیمه‌بالغ و بالغ وجود دارد یا خیر. لابوریو حدس میزند مقایسه سم‌پاشی بین جنس‌های مختلف عقرب‌های سم‌پاش می‌تواند درک ما از تکامل و تخصص این مکانیزم در این موجودات را گسترش دهد.

مترجم: زهرا ذوالقدر