شگفتی ژنتیکی «پانگولین»؛ پستاندار کوچک فلس‌دار
پانگولین شکم‌سفید حیوانی کوچک، کمیاب و خجالتی است که در عین حال یکی از بالاترین تعداد کروموزوم‌ها را میان همه‌ی پستانداران دارد: در مجموع ۱۱۴ کروموزوم.
فرادید| پانگولین‌ها خانواده‌ای از پستانداران کوچک و پوشیده از فلس هستند که شامل هشت گونه می‌شوند: چهار گونه در آسیا و چهار گونه در آفریقا. سال ۲۰۲۳، دانشمندان دانشگاه UCLA ژنوم سه گونه پانگولین (شکم‌سفید، چینی و سوندا) را بررسی کردند و با چیزی روبه‌رو شدند که آن را یک «شگفتی علمی واقعی» نامیدند.
به گزارش فرادید، آن‌ها دریافتند پانگولین شکم‌سفید ۱۱۴ کروموزوم دارد که بسیار بیشتر از هر پستاندار دیگری است به‌جز موش بامبوی بولیویایی که ۱۱۸ کروموزوم دارد. با این حال، تنها ماده‌ها ۱۱۴ کروموزوم دارند. نرها ۱۱۳ کروموزوم دارند که به راستی عجیب است چون کمابیش در همه‌ی گونه‌ها، هر دو جنس تعداد کروموزوم برابر دارند.
جِن تینسمَن، زیست‌شناس تکاملی در UCLA و نویسنده‌ی همکار این پژوهش در سال ۲۰۲۳ گفت: «هیچ چیز دیگری شبیه آن‌ها روی این سیاره وجود ندارد.»
کروموزوم‌ها ساختارهای رشته‌ای درون هسته‌ی سلول هستند که DNA را بسته‌بندی می‌کنند. آن‌ها به شکل جفت عمل کرده و ژنوم را فشرده می‌کنند تا درون سلول جا بگیرد، در حالی‌که دستورالعمل‌های ژنتیکی انتقالی از نسلی به نسل دیگر را حفاظت می‌کنند.
تعداد کروموزوم‌ها در گونه‌های مختلف متفاوت است: انسان‌ها همواره ۲۳ جفت دارند، شامپانزه‌ها ۲۴ جفت، سگ‌ها ۳۹ جفت، مگس میوه چهار جفت و شیطان تاسمانی هفت جفت. بیشترین تعداد کروموزوم در میان جانوران متعلق به پروانه‌ی آبی اطلس است که ۲۲۹ جفت کروموزوم دارد.
تعداد کروموزوم‌ها لزوما با اندازه، هوش یا پیچیدگی یک گونه مرتبط نیست. در طول زمان تکاملی، کروموزوم‌ها ممکن است شکافته یا یکی شوند. بسیاری از این جدا شدن‌ها و یکی شدن‌ها اثری بر بقاء ندارند و تنها اتفاقی در جمعیت باقی می‌مانند. هنوز روشن نیست چرا پانگولین شکم‌سفید چنین سازمان ژنومی عجیبی دارد، اما درک بهتر آن می‌تواند بسیار مفید باشد.
پانگولین‌ها بیش از هر حیوان دیگری در جهان قاچاق می‌شوند. قاچاقچیان فلس‌های آن‌ها را که در برخی فرهنگ‌ها ارزش دارویی دارد و گوشتشان را که در بعضی مناطق یک خوراک لوکس محسوب می‌شود، به شدت جست‌وجو می‌کنند. با وجود آنکه هر هشت گونه با ممنوعیت تجارت بین‌المللی محافظت می‌شوند، بازار غیرقانونی همچنان رونق دارد و این موجودات خجالتی را به مرز انقراض رسانده است.
با مطالعه‌ی ژنتیک آن‌ها، پژوهشگران و فعالان حفاظت از حیات وحش می‌توانند منشاء محصولات قاچاق پانگولین را شناسایی کنند؛ ابزاری که می‌تواند به نابودی شبکه‌های قاچاق و حفاظت از این گونه کمک کند.
رایان هریگان، نویسنده‌ی همکار مقاله‌ی سال ۲۰۲۳ توضیح داد:
«درک کروموزوم‌ها و ساختار ژن‌ها برای حفاظت‌شان اهمیت دارد. این دانش می‌تواند تعیین کند چگونه جمعیت‌ها را مدیریت کنیم. برای نمونه اگر اختلاف ژنتیکی بزرگی بین دو گروه وجود داشته باشد، ممکن است شیوه‌ی مدیریت آن‌ها متفاوت باشد.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
