کشف صدفی شبیه بشقاب‌پرنده در 6 کیلومتری عمق اقیانوس
مشاهده‌ی این نرم‌تن در سواحل ژاپن نشان می‌دهد این جنس ممکن است در نواحی وسیعی از اقیانوس آرام گسترده باشد. هر جستجوی جدیدی در مناطق سنگی اعماق اقیانوس می‌تواند نمونه‌های بیشتر یا حتی گونه‌های تازه‌ای را آشکار کند.
فرادید| نزدیک ۴۸۰ کیلومتری جنوب‌شرقی توکیو، زیردریایی سرنشین‌داری هنگام مشاهده‌ی یک دیواره‌ی سنگی آتشفشانی متوجه موجودی عجیب شد: چیزی شبیه بشقاب‌پرندۀ کوچک در اعماق دریا؛ این در واقع نوعی لیمپِت (نوعی صدف چسبنده) با پوسته نازک و مایل به آبی بود که در عمق حدود ۶ کیلومتری زیر آب بر سطح سنگ نشسته بود. همین مشاهده، شاخه‌ای تازه به درخت حیات افزود و نام و رکورد جدیدی برای دانش زیست‌شناسی رقم زد.
به گزارش فرادید، این لیمپت که باتیلپتا واداتسومی (Bathylepeta wadatsumi) نام گرفته، به گروهی از «لیمپت‌های حقیقی» تعلق دارد که همواره در استخرهای جزر و مدی کم‌عمق زندگی می‌کنند. اما این گونه برخلاف آن‌ها، در بستر عمیق و تاریک اقیانوس یافت شده؛ جایی که هیچ نوری نفوذ نمی‌کند. طول پوسته‌ی آن به ۴۰٫۵ میلی‌متر می‌رسد که برای لیمپتی در این عمق، اندازه‌ای بزرگ محسوب می‌شود.
به گفته‌ی دکتر چونگ چِن، نویسنده‌ی اصلی پژوهش: «پوسته آن نازک، نیمه‌شفاف، خاکستری مایل به آبی، اندکی انعطاف‌پذیر و احتمالاً سرشار از مواد آلی است.»
نرم‌تنِ زیر پوسته قهوه‌ای مایل به قرمز است و پاهای عضلانی بیضی‌شکلی دارد که به حرکتش کمک می‌کنند. روی پوسته رگه‌های سفید روشنی از مرکز به سمت لبه‌ها کشیده شده؛ الگویی که به شناسایی گونه کمک می‌کند. لیمپت روی صخره‌ای پوشیده از لایه‌ای نازک از رسوبات نشسته بود و رد منحنی پشت آن نشان می‌داد برای تغذیه روی آن سطح حرکت کرده است.
به گفته‌ی چِن: «چندین نمونه از راه پنجره‌ی زیردریایی دیده شدند، اما تنها یک نمونه (نمونه شاخص) از آن‌ها با موفقیت جمع‌آوری شد.» نمونه‌ی جمع‌آوری‌شده اکنون مرجع رسمی نام علمی گونه است و در موزه نگهداری می‌شود تا پژوهشگران دیگر بتوانند آن را بررسی کنند.
اهمیت باتیلپتا واداتسومی
برای مدت طولانی، بسیاری تصور می‌کردند ژرف‌ترین نواحی اقیانوس‌ها فقط دشت‌های گل‌آلود و مسطح هستند. اما پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند نواحی سنگی این اعماق بسیار رایج‌تر از آن چیزی هستند که پیش‌تر تصور می‌شد و این بسترهای سخت زیستگاه اجتماعات ویژه‌ای از جانوران هستند.
کشف باتیلپتا واداتسومی روی سنگ برهنه در چنین عمقی این دیدگاه جدید را تقویت می‌کند و نشان می‌دهد که شاید گونه‌های بیشتری روی برآمدگی‌های سنگی پراکنده زندگی می‌کنند؛ گونه‌هایی که معمولاً ابزارهای جمع‌آوری مانند تور و سورتمه، موجب بازماندن آن‌ها از شناسایی می‌شود.
تعیین جایگاه رده‌بندی این گونه تنها به ظاهر پوسته محدود نمی‌شود. تیم پژوهشی، مطالعات کالبدشناسی استاندارد را با تحلیل DNA ژن COI ترکیب کرد تا جایگاه آن را میان خانواده‌ی لیمپت‌ها مشخص کند و با روش «درخت تبارزایی» ارتباطش با سایر گونه‌ها را بسنجد.
نتیجه با یافته‌های جدید ژنوم‌شناسی سازگار است که نشان می‌دهد ورود لیمپت‌های حقیقی به اعماق دریا تنها یک‌بار در تاریخ تکامل رخ داده و سپس به چندین خانواده منشعب شده‌اند. این گونه‌ی تازه نیز با همان الگو هماهنگ است و در عین حال رکورد جدیدی از بیشترین عمق زیست برای این گروه به ثبت رسانده است.
مقایسه با دیگر لیمپت‌ها
پیش از این، دو گونه‌ی نزدیک به باتیلپتا واداتسومی شناخته شده بودند: یکی در قطب جنوب و دیگری در سواحل شیلی. گونه‌ی قطب جنوبی با نام باتیلپتا لینسی‌آ (Bathylepeta linseae) سال ۲۰۰۶ توصیف شد و در شکل پوسته و جزئیات بخش‌های دهانی خراشنده خود با گونه جدید تفاوت دارد.
گونه‌ی جدید بزرگ‌تر است و دندان‌های نیرومندتری در نوار دندانی موسوم به «رادولا» دارد؛ ساختاری که لیمپت‌ها برای خراشیدن غذا از سطح سنگ‌ها به‌کار می‌برند. همین تفاوت‌های کالبدی، همراه با اختلاف ژنتیکی، تأییدکننده‌ی جایگاه آن به عنوان گونه‌ای مستقل است. زندگی در عمق حدود ۶ کیلومتر زیر سطح دریا رکورد تازه‌ای برای تمامی لیمپت‌های حقیقی محسوب می‌شود.
پیامدهای پژوهش
چنین کشفی نشان می‌دهد زیستگاه‌های سنگی در دشت‌های عمیق اقیانوس نیاز به توجه بیشتری دارند، زیرا نمونه‌برداری از آن‌ها دشوار است و گونه‌های ساکن آن‌ها اغلب ناشناخته می‌مانند.
به گفته‌ی چِن: «استفاده از زیردریایی‌های سرنشین‌دار در دسترسی به این زیستگاه‌ها نقش کلیدی دارد، زیرا امکان مشاهده‌ی مستقیم و جمع‌آوری ارگانیسم‌هایی مانند باتیلپتا را فراهم می‌کند که پیش‌تر نادیده گرفته می‌شدند.»
چنین مأموریت‌هایی اجازه می‌دهند پژوهشگران رد تغذیه‌ی یک جانور را دنبال کنند، سطح سنگ را بررسی کنند و فوراً تصمیم به نمونه‌برداری بگیرند.
به این ترتیب، تنها یک لیمپت روی یک صخره تبدیل به نمونه‌ی مرجع علمی، رکورد موزه‌ای و شاخه‌ای جدید در درخت حیات شد. ابزارهای نو مسیر را باز می‌کنند، اما این چشم‌های دقیق دانشمندان است که مرزهای دانش زیست‌شناسی را گسترش می‌دهد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
