معنای واقعی زندگی روستایی در روستای یاستی‌قلعه ماهنشان

روستاها همواره از جایگاه ویژه‌ای در کشور ما برخوردار هستند به طوری که مردمان سخت‌کوش آن در تولید محصولات کشاورزی و تامین امنیت غذایی کشورمان نقش غیرقابلی انکاری داشتند، نقشی که اگر نادیده گرفته شود قطعا تاوانی سنگین برای آن‌پرداخت خواهد شد.

نگاه باورمندانه داشتن به روستاها به عنوان حلقه‌های مولد و زنجیره‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و اولویت‌دهی واقعی به بازیابی هویت روستایی موضوعاتی است که اگر به آنها توجه ویژه وجود داشته باشد علاوه بر تحقق مهاجرت معکوس و افزایش ماندگاری در روستاها  در دراز مدت رد پای مستحکم خود را در اقتصاد، تولید و اشتغال کشور به جای خواهد گذشت.

 روستاها و ظرفیتی مغفول به نام گردشگری

یکی از سیاست‌های غلط در زمینه روستاها این است که محور توسعه این مناطق در کشور ما اغلب به طور سنتی کشاورزی تعریف می‌شود و این موضوع در حالی است که بحران آب دست روی گلوی مزارع و باغات گذاشته است که برای تغییر این نگرش بهتر است به این باور برسیم روستاها علاوه بر ظرفیت‌های کشاورزی محیط مناسبی برای رشد بخش‌های غیر کشاورزی از جمله گردشگری که در دنیا جز پردرآمدترین حوزه‌هاست را دارا هستند.

گردشگری روستایی برای مردمان این مرز و بوم همواره از جذابیت‌های فوق‌العاده‌ای برخوردار است؛ به طوری که شهرنشینان خسته از زندگی و هیاهوی شهری، دود و دم ماشین‌ها و آلودگی‌های صوتی از هر فرصتی برای بستن بار سفر به روستاها استفاده می‌کنند برخی دیدار از سرزمین آبا و اجدادی را بهانه سفر می‌کنند، برخی وجود قوم خویشان و برخی نیز استفاده از مواهب خدادای و آب و هوای تمیز.

استان زنجان بیش از ۹۰۰ روستا را در دل خود جای داده است؛ روستاهایی که شاید برای نوشتن از آنها چند صد جلد کتاب نیز کم باشد؛ روستاهایی که هر یک زیبایی‌های منحصر به فرد و خارق‌العاده خود را دارند که پرداختن به این ظرفیت‌ها می‌تواند توسعه، عمران و آبادانی را برای ساکنان رقم بزند.

یکی از شهرستان‌های استان زنجان که دارای طبیعتی بکر و اغلب دست نخورده است شهرستان ماهنشان است؛ شهرستانی که  جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوانی چون دریاچه طبیعی، رودخانه‌های متعدد دایمی و فصلی، کوه‌های سر به‌ فلک‌ کشیده، چشمه‌ها، باغ‌ها و کشت‌زارهای زیبا و دیدنی برخوردار است. 

در میان همه جاذبه‌های تاریخی این شهرستان قلعه‌ها از محبوبیت خاصی برای گردشگران علاقمند به تاریخ برخوردار است، این شهرستان بیش از ۲۰ قلعه را در دل خود جای داده است که بعد از قلعه بهستان که جزو معروف‌ترین قلعه‌های ماهنشان است می‌توان به قلعه‌هایی نظیر گنج‌علی بیگ قلعه‌سی در روستای گنج آباد، قلعه قشلاق، قلعه نظامی ارزه‌خوران، قلعه‌جوق سادات، قلعه‌جوق سیاه‌منصور اشاره کرد.

یکی از قلعه‌های زیبا و باستانی ماهنشان یاستی‌قلعه است؛ قلعه‌ای که شاید ناشناس باشد اما پشتوانه‌ای عظیم به بلندای یک تاریخ دارد؛ قلعه‌ای مستحکم و به یادگار مانده از دوران ساسانی که بازدید از آن در این ایام برای مسافران نوروزی که ماهنشان را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده‌اند خالی از لطف نیست.

 یاستی‌قلعه یکی از روستاهای جذاب، زیبا و تاریخی استان زنجان و از توابع شهرستان ماهنشان به شمار می‌رود. یاستی‌قلعه به لحاظ آب وهوا و وضعیت جوی یکی از بکرترین روستاهای زنجان به لحاظ تفریحی است.

علت نام‌گذاری این روستا به یاستی‌قلعه به خاطر وجود قلعه یاستی در این روستا است؛ بنای این قلعه به دوره ساسانیان برمی‌گردد و به گفته عده‌ای این قلعه پناه‌گاه حسن صباح نیز بوده است.

 وجود این قلعه تاریخی و زیبا باعث دادن جلوه‌ توریستی _ تفریحی به این روستا شده است. بر اساس ساختار و ماهیت یاستی‌قلعه زنجان، به نظر می‌رسد استراتژیک و یک دژ مستحکم نظامی بوده است؛ انتخاب محل آن که دارای امکانات زیست چهار فصلی و به صورت طبیعی بخش اعظمی از آن غیرقابل نفوذ بوده، ذهن هر بیننده‌ای را به خود مشغول می‌کند.

بنای این قلعه تاریخی متعلق به دوره ساسانیان است؛ هر چند که آثاری از دوره‌های اسلامی و مغول در آن مشاهده می‌شود برج‌های شش‌گانه دیدبانی و برج‌های روزنه‌های نگهبانی جلوه خاصی به یاستی‌قلعه داده است. قلعه‌ای که در ۲۲ فروردین ۵۶ به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است.

کوه‌ها و چشمه‌ها و چشم‌انداز بی‌نظیری که به یاستی‌قلعه بخشیده‌اند

این روستا کوه‌های بی‌شماری را در دل خود جای داده است که از معروف‌ترین آنها می‌توان به گونای، یونجالوق، باسمالیق اوستی، قالاایچی، بردی، قره‌گونای، چوقوریورد، صادق اولن، آوسرژیچن - دربت‌دوشی، قمیش‌دره، موسونی، اوجاق قولو دمی، یونجالوخ تپه‌سی، صفرآلی چمنی، توغای‌لیخ، قره‌آغاج چایی، هاچاداش و خان‌علی چمنی اشاره کرد.

در کنار کوه‌های زیبایی که در زمستان دامنه‌ها و قله‌های پربرفش و در تابستان نیز مناظر کوهپایه‌اش چشم هر ببیننده‌ای را خیره می‌کند، چشمه‌های چون کت‌بولاغی، قزل بولاغ، جانبیش بلاغی، قوخ بلاغ مالا نورعلی بلاغی, اصلان بولاغی, سووق بلاغ, بالداداش بلاغی, داش‌بلاغی، مصیب بلاغی  آقاقلی بلاغی و بابا گولی نیز نجوای زندگی و آبادانی را در این روستا سر می‌دهند.

یاستی‌قلعه مصداق عینی زندگی روستایی

یاستی‌قلعه یکی از دورافتاده‌ترین روستاهای ماهنشان و استان زنجان است که طبیعت و شیوه زندگی مردمان این روستا هنوز هم بکر و دست‌نخورده باقی مانده است به طوری‌که این روستا نانوایی ندارد؛ بنابراین زنان روستایی خود آستین همت بالا زده و در تنورهای سنتی که در دل خانه‌های‌شان جا خوش کرده است اقدام به پخت نان می‌کنند؛ تنورهایی که بوی صبحگاهی آنان که در دل روستا می‌پیچد، مست و مدهوشت می‌کند.

شغل اغلب مردم این روستا دامداری و کشاورزی است، مردان روستا آفتاب نزده برای کسب روزی حلال به مزارع می‌روند و زنان نیز پابه‌پای مردان خود تلاش می‌کنند. مردان در فصل تابستان مشغول چیدن علوفه که قد آنها گاهی به بلندی قد انسان می‌رسد، می‌شوند و زنان نیز شیر گوسفندان را دوشیده و با دستان پرتوان خود آن را تبدیل به محصولات لبنی از قبیل کره، خامه،ماست، پنیر و سرشیر می‌کنند.

روستای یاستی‌قلعه و تجربه برف در تابستان

اگر می‌خواهید در تابستان و بهار نیز لذت برف‌بازی را تجربه کنید حتما به این روستا سفر داشته باشید، قله کوه‌هایی مانند بلقیس که در گویش محلی به آن بالغیز نیز می‌گویند و همچنین کوه‌های اوجاقلو در تابستان نیز پوشیده از برف است که قطعا اوقات خوشی را برای گردشگران به ویژه کوهنوردان رقم می‌زند.

کوهپایه‌ها و کوه‌های این روستا در فصل بهار مملو از تره‌های کوهی مانند پای غاز، قارچ، زیره سبز، سیر کوهی یا به اصطلاح محلی کومران، پشمک، کاکوتی، مرزه، نخود کوهی، زالزالک، ریواس، کاسنی، توکلجه، بولاغ‌اوتی، کنگر و تورپک است که هم مامنی برای کسب درآمد روستائیان و همچنین تولید داروهای گیاهی است.