یک کشف تازه دربارۀ هویت «مرد یخی» پنج هزارساله

فرادید| دانشمندان در مطالعه‌ای که روز چهارشنبه در مجله‌ی Cell Genomics منتشر شد گفته‌اند: «میان صدها انسان اولیه‌ی اروپایی که هم‌زمان با اوتسی زندگی می‌کردند و ژنوم آن‌ها اکنون در دسترس است، ژنوم اوتسی با کشاورزان اولیه آناتولی بیش از هر یک از همتایان اروپایی او تبار مشترک دارد.» 

به گزارش فرادید، جسد اوتسی روز ۱۹ سپتامبر ۱۹۹۱ توسط هِلموت سایمون، گردشگر آلمانی در یخ‌رودی در کوه‌های آلپ تیرول در مرز ایتالیا و اتریش کشف شد. بدن او در اثر سرما و فرایند طبیعی مومیایی به شکل فوق‌العاده‌ای خوب حفظ شده بود. تاریخ‌گذاری رادیوکربن نشان داد اوتسی حدود ۳۳۰۰ سال قبل از میلاد می‌زیسته است. او مردی ۳۵ تا ۴۰ساله بوده که تقریباً ۱.۵۷ سانتی‌متر قد و حدود ۱۱۰ پوند (پنجاه کیلوگرم) وزن داشته است. 

تصویری که قبلا از اوتسی بازسازی شده بود؛ حالا محققان دریافته‌اند که این تصویر اشتباه بوده است

او از زمان کشف شدن (بیش از ۳۰ سال پیش) منبع جالب اطلاعات برای مورخان و انسان‌شناسان بوده است. اوتسی به یک تبر مسی و یک کمان بلند مسلح بوده و کلاهی از پوست خرس بر سر داشته است. 

دانشمندان توانسته‌اند نتیجه‌گیری کنند که او مدت کوتاهی پیش از مرگ، یک وعده غذایی بزرگ گوشت بز کوهی و چربی خورده است و پس از اصابت تیر بین قفسه‌سینه و استخوان کتفش مرده است. در اصل، اعتقاد بر این بود که اوتسی هنگام عبور از کوه‌های آلپ در اثر مجاورت با سرما یا خستگی شدید از پای درآمده است و در اثر یخ‌زدگی جانش را از دست داده است. 

حالا محققان فکر می‌کنند پوست اوتسی در زمان حیاتش هم تقریبا به همین رنگ بوده است

از سال ۲۰۱۲، زمانی که ژنوم اوتسی برای نخستین بار توالی‌یابی شد، فناوری‌های توالی‌یابی DNA پیشرفت چشمگیری کردند. مطالعه‌ی جدید نشان داده است که در قیاس با سایر اروپاییان معاصر، ژنوم اوتسی دارای نسبت غیرعادی بالایی از ژن‌های مشترک با ژن‌های کشاورزان اولیه آناتولی است، پوست او تیره‌تر از تصورات پیشین ما و سرش کچل بوده یا موهای کمی داشته است. 

دانشمندان قبلاً تصور می‌کردند مرد یخی پوست روشن‌تر و سر پرمویی داشته است و جسد مومیایی‌اش در طول زمان در یخ تغییر کرده است. 

اما نتایج این تجزیه و تحلیل اخیر، تصویر ژنتیکی مرد یخی را اصلاح می‌کند: در قیاس با سایر اروپاییان معاصر، ژنوم اوتسی نسبت غیرمعمول بالایی از ژن‌های مشترک با ژنوم کشاورزان اولیه آناتولی دارد. این مطالعه که روز چهارشنبه هفته قبل منتشر شد نشان داد اوتسی هیچ اثری از قبایل اروپای شرقی نداشته است. 

یوهانس کراوز، رئیس بخش باستان‌شناسی موسسه‌ی انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک می‌گوید: «تیم ما از نتایج بسیار شگفت‌زده شدند. از نظر ژنتیکی، به نظر می‌رسد اجداد او مستقیماً از آناتولی بدون اختلاط با گروه‌های شکارچی-گردآورنده آمده‌اند.» 

محققان استنباط کردند اوتسی هنگام مرگ کچل یا تقریباً کچل بوده است. این مطالعه نشان داد کچلی او ژنتیکی بوده، چون ژن‌های او مستعد طاسی هستند. نتیجه‌ی دیگر این بود که پوست مرد یخی تیره‌تر از تصورات پیشین بوده است. در زمان حیات، رنگ پوست اصلی او احتمالاً شبیه رنگ فعلی بدنش بوده است.

مترجم: زهرا ذوالقدر