واکنش تند دانشمندان به پرتاب انسان‌های اولیه به فضا!
بیش از یک ماه قبل، یک فضاپیما تعدادی از استخوان‌های یک گونۀ باستانی انسان را با خود به فضا برد؛ حرکتی تبلیغاتی که حالا واکنش تندی را از سوی دانشمندان به دنبال داشته است.
فرادید| قرار بود حرکتی غیرمنتظره باشد که بر شهرت علم آفریقای جنوبی بیفزاید: پرواز استخوان‌های فسیلی انسان‌های اولیه به فضا با فضاپیمای ویرجین گالاکتیک در ماه گذشته. اما نتیجه بسیار متفاوت بود. از آن زمان موجی از سرزنش‌های جهانی، این تیم تحقیقاتی به رهبری لی برگر، دیرین‌انسان‌شناس را فرا گرفته است که اجازه دادند از این استخوان‌های باستانی به این شکل استفاده شود.
به گزارش فرادید، برخی دانشمندان تردیدهای اولیه‌شان را نسبت به پرواز فضایی فسیل‌ها مطرح کردند. با این حال، از آن زمان، این تردیدها به موجی از انتقادات تبدیل شد و کارشناسان برجسته و مؤسسات آکادمیک، این حادثه را «بی‌ملاحظه»، «غیراخلاقی»، «فوق‌العاده بی‌فکرانه»، «یک شیرین‌کاری تبلیغاتی» و «کاملا غیرمسئولانه» خواندند.
لی برگر سال ۲۰۱۳ استخوان‌های هومو نالدی را در سیستم غارهای «ستاره در حال ظهور» کشف کرد.
حالا فشارها در حال افزایش است تا برای اطمینان از تحکیم مقررات ملی و بین‌المللی برای جلوگیری از سوءاستفاده مجدد از آثار باستانی پیشینیان بشریت، اقداماتی صورت گیرد. محققان می‌گویند استفاده از فسیل‌ها برای اهداف تبلیغاتی، عملی است که هرگز نباید تکرار شود.
پروفسور کریس استرینگر از موزه تاریخ طبیعی لندن گفته است: «دست‌کم شش نهاد ملی و بین‌المللی از آن زمان از این سرمایه‌گذاری فضایی انتقاد کردند و امیدواریم چنین اشتباهی دیگر تکرار نشود.»
پروفسور مارک کولارد، صاحب کرسی تحقیقاتی کانادایی در مطالعات تکاملی انسان از این نکته پشتیبانی کرده است. او هفته گذشته به آبزِروِر گفته است: «بقایای گونه‌های باستانی انسان منابع بسیار محدودی هستند. تعداد بسیار کمی از آن‌ها وجود دارد و تنها توجیه برای به خطر انداختن آن‌ها باید علمی باشد. اما اقدام اخیر را به هیچ وجه نمی‌توان علمی در نظر گرفت.»
این نمونه‌ها (نخستین بقایای انسان باستانی که زمین را ترک کرد) استخوان ترقوه یک استرالوپیتکوس سدیبا ۲ میلیون‌ساله و استخوان شست انسان ۲۵۰۰۰۰ساله هومو نالدی بودند. اینها در پروازی که در ۸ سپتامبر به ارتفاع ۸۸ کیلومتری از سطح زمین رسید، توسط مسافری به نام تیم نَش، میلیاردری از آفریقای جنوبی، حمل شدند. نَش درباره این اقدام گفته است: «من مفتخرم که نماینده آفریقای جنوبی و تمام بشریت هستم، چون نمونه‌های ارزشمند اجداد جمعی‌مان را به فضا میبرم.»
این فسیل‌ها متعلق به گونه‌هایی هستند که نخستین بار توسط تیم‌هایی به رهبری برگر در منطقه‌ای نزدیک ژوهانسبورگ که حالا به آن «گهواره بشریت» می‌گویند، پیدا شدند. استرالوپیتکوس سدیبا سال ۲۰۰۸ و هومو نالِدی سال ۲۰۱۳ آنجا کشف شدند. برگر در انتخاب دو قطعه‌ای که توسط نش حمل شدند نیز کمک کرده است.
جمجمه هومو نالِدی؛ استخوان شست این گونه یکی از فسیل‌هایی بود که به فضا فرستاده شد.
با این حال، طبق قوانین علمی آفریقای جنوبی مانند قوانین سایر کشورها، فسیل‌ها فقط به پشتوانه اهداف علمی می‌توانند سفر کنند و در این صورت، باید به طور ایمن بسته‌بندی شوند. ظاهراً این دو استخوان در لوله‌ای قرار داده شدند که نَش آن را در حالی که اطراف کابین سفینه فضایی ویرجین گالاکتیک شناور بود، در جیب خود نگه داشته بود.
کولارد گفته است: «آن‌ها این نمونه‌های گرانبها را به فضا بردند، جایی که ممکن بود به راحتی نابود شوند. این کار بسیار غیرمسئولانه و صرفاً نمایشی بود و برگر در چنین کارهایی سابقه دارد.»
«با این حال، نکته واقعا نگران‌کننده این است که مقامات هم اجازه این کار را دادند. آن‌ها با افراد دیگر در این حوزه صحبت نکردند و از واکنش آن‌ها بی‌خبر بودند و این نگران‌کننده‌ترین بخش ماجرا است. آدم اشتباه می‌کند، اما سیستمی باید وجود داشته باشد که از وقوع اشتباه جلوگیری کند. باید به موضوع فوراً رسیدگی شود.»
برگر از آن زمان، مدعی شده که تصمیم ارسال فسیل‌ها به فضا به دنبال بررسی دقیق و بحث‌های عمیق با آژانس‌های راهنمایی و نظارتی انجام شده است: «تمام مجوزهای لازم اخذ شد و مراقبت زیادی برای اطمینان از ایمنی فسیل‌ها انجام شد.»
پروفسور اندی هریس، متخصص خاستگاه انسانی از دانشگاه لا تروب، ملبورن، با این نظر مخالف است. او به آبزِروِر گفته است: «این رویداد هر کسی را که نگران از بین رفتن مرز بین علم برحق و استفاده از فسیل‌های گرانبها برای مقاصد سرگرمی و تبلیغاتی است، نگران کند».
هریس می‌گوید یکی از فسیل‌ها، یعنی استخوان ترقوۀ Australopithecus sediba یک نمونه شاخص بود. یک نمونه شاخص، مرجعی است که می‌توان سایر قطعات فسیلی را با آن مقایسه کرد و از دست دادن آن بسیار جدی است.
برگر حالا گفته که نگرانی‌های مطرح‌شده از سوی جامعه علمی را شنیده است، نگرانی‌هایی که بر مشارکت مجدد در مورد فرآیندها و مجوزهای استفاده از فسیل‌ها و مصنوعات باستانی در علم تاکید می‌کنند. با وجود این، او افزود دانشمندان در بهترین حالت، باید یکدیگر را برای ادامه رشد و تفکر به چالش بکشند. »
برگر با بحث و جدل بیگانه نیست. اوایل امسال، او ادعا کرد یافته‌های سیستم غار «ستاره در حال ظهور» (Rising Star) آفریقای جنوبی نشان می‌دهد که هومو نالدی تقریباً ربع میلیون سال قبل از اینکه انسان‌های مدرن شروع به ساخت گور و خلق هنر کنند، رفتار پیچیده‌ای از خود نشان می‌داد، حتی با اینکه مغزی کمی بزرگ‌تر از شامپانزه‌ها داشت.
مترجم: زهرا ذوالقدر
