آیا واقعا آب اقیانوس اطلس و آرام مخلوط نمی‌شود؟

حتما شما نیز ویدیوهای زیبایی را در یوتیوب یا تیک‌تاک دیده‌اید که گویی مرز بین دو اقیانوس را نشان می‌دهند. در این ویدیوها یک سمت آب با رنگ تیره‌تر و سمتی دیگر با رنگ روشن‌تر دیده می‌شود.

برخی ادعا می‌کنند که این خطوط زیبا می‌توانند زمانی ایجاد شوند که یک رودخانه یا یخ‌رود به اقیانوس برسد. هرچند برخی دیدگاه متفاوتی دارند و آن را نشانه آشکاری برای مخلوط نشدن دو اقیانوس به‌حساب می‌آورند. کدام دیدگاه درست است؟

مخلوط نشدن آب اقیانوس اطلس و آرام؛ افسانه یا واقعیت؟

نادین رامیرز، اقیانوس‌شناس دانشگاه Concepcion شیلی به‌این سوال پاسخ می‌دهد. به‌باور وی آب‌ها همیشه در حال مخلوط‌شدن هستند. به‌بیانی دیگر آب اقیانوس اطلس و آرام در مکان‌های مختلف و با سرعت‌های مختلف مخلوط می‌شوند. هرچند که تغییرات آب‌و‌هوایی می‌تواند روی سرعت این اتفاق تاثیر بگذارد.

برای درک بهتر مقداری خامه را تصور کنید که قرار است درون قهوه حل شود. هر دو مایع با همدیگر مخلوط می‌شوند؛ اما این اتفاق با سرعت پایینی رخ می‌دهد. این همان اتفاقی است که در فیلم‌ها و تصاویر جذاب اینترنتی مشاهده می‌کنید. ممکن است آب در یک سمت شورتر، تمیزتر و یا سردتر باشد. به‌همین خاطر تا تفاوت‌های بین دو طرف متعادل شود مقداری زمان لازم است.

اگر بخواهید خامه زودتر در قهوه حل شود، چه‌کاری انجام می‌دهید؟ بله، از قاشق استفاده می‌کنید. اینجا نیز بادهای قوی و موج‌های بزرگ نقش هم‌زدن با قاشق را ایفا می‌کنند.

به‌همین‌خاطر آب اقیانوس اطلس و آرام در برخی مکان‌ها سریع‌تر از قسمت‌های دیگر مخلوط می‌شوند. این دو اقیانوس نزدیک پایین‌ترین قسمت آمریکای جنوبی با همدیگر برخورد می‌کنند. جایی که مجموعه‌ای از جزایر کوچک حضور دارند.

آبی که بین این جزایر جریان دارد با سرعت کمی حرکت می‌کند. به‌همین خاطر تنگه ماژلان به‌مکانی محبوب برای عکس و فیلم‌گرفتن تبدیل شده است. البته گاهی اوقات آب ورودی از تنگه ماژلان به اقیانوس اطلس کمی محو می‌شود؛ اما همیشه این جریان وجود دارد. با توجه به‌اینکه اقیانوس آرام باران بیشتری را دریافت می‌کند، شوری کمتری دارد. به‌همین‌خاطر مخلوط‌شدن آب‌ها کمی طول می‌کشد. هرچند که در نهایت طوفان‌ها و موج‌ها این مرز را محو می‌کنند.

در کانال بیگل نیز یخ‌رودهایی که در حال آب‌شدن هستند وارد اقیانوس می‌شوند. در این قسمت تفاوت بین آب‌ شیرین و آب‌ شور سبب می‌شود که منظره‌ای زیبا تشکیل شده و در برابر دیدگان قرار گیرد.

دیگر مورد معروف به آبراهی مربوط می‌شود که بین آمریکای جنوبی و قطب جنوب قرار دارد. این آبراه توسط دزدان دریایی استفاده می‌شد و بسیار متلاطم است. حتی گاهی اوقات ارتفاع موج‌ها در گذرگاه دریک به ۱۸ متر نیز می‌رسد. در این وضعیت طبیعی است که آب اقیانوس آرام و اطلس زودتر مخلوط می‌شوند.

البته آب‌ها فقط در سطح اقیانوس‌ها نیستند. موج‌ها همیشه آب‌ها را بین سطح و بستر جابه‌جا می‌کنند. همین تغییرات نیز سبب می‌شود که در نهایت آب‌های مختلف ترکیب شوند. مواقعی نیز پیش می‌آید که آب‌هایی که از منابع مختلف می‌‌آیند، بدون اینکه چندان مخلوط شوند در اقیانوس حرکت کنند.

در این حالت یک اقیانوس را همچون کیکی با لایه‌های مختلف تصور کنید. با این تفاوت که اینبار لایه‌ها آب‌هایی از منابع گوناگون هستند. این لایه‌ها در اصطلاح علمی کلاین نامیده می‌شوند.

در اینجا نیز عواملی که پیشتر اشاره کردیم تاثیرگذار هستند. به‌عنوان مثال لایه‌های بالایی و پایینی اقیانوس اطلس با سرعت بیشتری مخلوط می‌شوند. هرچند که لایه‌های میانی آب‌‌ها به‌زمان بیشتری برای مخلوط‌شدن نیاز دارند.

مورد دیگری نیز در رابطه با اقیانوس‌ها وجود دارد که باید متذکر شد. دانشمندان بین مخلوط شدن آب اقیانوس اطلس و آرام و تبادل آن تفاوت قائل می‌شوند. مخلوط‌شدن به‌این معنی است که آب‌ها ماهیت اولیه خود را از دست می‌دهند.

مثلا وقتی خامه را در قهوه حل می‌کنید، ترکیبی جدید و یکدست را در برابر خود دارید. هرچند در مواقعی نیز پیش می‌آید که توده‌های آب بدون اینکه چندان مخلوط شوند، با یکدیگر جابه‌جا می‌شوند.

به‌لطف جریان‌های جهانی، اقیانوس آرام و اطلس همیشه در حال جابه‌جایی آب هستند. به‌عنوان مثال یک جریان قوی در اطراف قطب جنوب وجود دارد که آب را به‌صورت ساعت‌وار از اقیانوس اطلس به آرام می‌کشاند.

این جریان همچنین می‌تواند آب را از حوضه‌های اقیانوسی نیز جابه‌جا کند. از آن طرف جریان دیگری نیز وجود دارد که آب را از اقیانوس آرام گرفته و از طریق اقیانوس هند به اقیانوس اطلس در جنوب آفریقا منتقل می‌کند.

آب همیشه در بخش‌های بیرونی این جریان‌ها در حال مخلوط‌شدن است. هرچند چون لایه‌های میانی در وضعیت آرام‌تری قرار دارند، دانشمندان می‌توانند مسیر حرکت آنها را در قسمت‌های مختلف جهان دنبال کنند. جالب اینجاست که فعالیت‌های انسانی روی این پدیده نیز (مخصوصا در قطب جنوب) تاثیر گذاشته است.

آب سرد و شور این منطقه معمولا پایین می‌رود و پس از سرعت گرفتن انرژی مورد نیاز جریان‌های آبی را به‌سمت شمال تامین می‌کند. هرچند که فعالیت‌های انسانی سبب شده قطب‌ها در حال گرم‌شدن باشند. آب گرم‌تر نیز نمی‌تواند چندان پایین رود. به‌همین‌خاطر جابه‌جایی آب‌ها با سرعت کمتری رخ می‌دهد.

سرعت مخلوط شدن آب اقیانوس آرام و اطلس نیز کاهش یافته است. در واقع وقتی لایه‌های مختلف آب با همدیگر خیلی تفاوت داشته باشند، فرآیند مخلوط‌ شدن آنها نیز بیشتر طول می‌کشد.

در اینجا ذوب‌شدن لایه‌های یخی سبب شده که اختلاف چگالی بین آب‌های سطحی و عمیق افزایش یابد. اما چرا چنین چیزی اهمیت دارد؟ تغییر سرعت مخلوط شدن آب دو اقیانوس روی چرخه اکسیژن و مواد مغذی تاثیر می‌گذارد. این تغییر می‌تواند در نهایت به آسیب‌دیدن حیات دریایی منجر شود.

هرچند که در نهایت آب بین اقیانوس اطلس و آرام همیشه در حال مخلوط شدن و جابه‌جا‌ شدن خواهد بود. در واقع تا زمانی که باد و موج وجود دارند، این اتفاق رخ می‌دهد. هرچند که گاهی ممکن است سرعت این اتفاق پایین باشد و منظره‌ای تماشایی را رقم بزند و گاهی چنین چیزی ملموس نباشد.

منبع: عصر ایران