(تصاویر) همه جت‌های جنگنده نسل پنجم که در سرویس هستند؛ از سوخو 57 تا HAL AMCA

وقتی مردم به جت های جنگنده فکر می کنند، بعید است که به نسل های مختلف این پرنده های نظامی فکر کنند. اگرچه بسیاری از افراد می‌دانند که برخی از جنگنده‌های عملیاتی مدرن‌تر و پیشرفته‌تر از سایرین هستند، اما دانستن اینکه یک سیستم طبقه‌بندی بر اساس قابلیت‌ها و فناوری موجود در هواپیما طراحی شده است، عمومیت ندارد.

اولین نسل از جت های جنگنده در پایان جنگ جهانی دوم ظهور کردند. این جنگنده های بدوی صرفاً برای حمله به هواپیماهای دشمن و کسب برتری هوایی طراحی شده بودند. این هواپیماها بعد از مدتی به جت‌های جنگنده سریع‌تر نسل دوم تبدیل شدند که قادر به شلیک موشک‌های با قابلیت هدایت بودند. در زمان ظهور جنگنده های نسل سوم، هواپیما باید نقش های متعددی مانند شناسایی، نبرد هوا به هوا و بمباران هوایی را ایفا می کرد.

امروزه اکثریت قریب به اتفاق نیروهای نظامی در سراسر جهان دارای جنگنده های نسل چهارم هستند. جنگنده های این نسل در دهه ۱۹۸۰ ساخته شده، بسیار مانور پذیر بوده و قادر به انجام مجموعه وسیعی از وظایف هستند. از مهم ترین و قوی ترین جت های جنگنده نسل چهارم می توان به Eurofighter Typhoon، Dassault Rafale و F-15 ترسناک اشاره کرد. با این حال، تعداد انگشت شماری از جنگنده های نسل پنجم در حال خدمت هستند و تعداد بسیار بیشتری در راه می باشند، در حالی که جت های جنگنده قدیمی تر در مسیر بازنشسته شدن قرار دارند. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با تمام جت های جنگنده نسل پنجمی که اکنون در سرویس هستند آشنا کنیم.

Sukhoi Su-57

از بسیاری جهات، کاملاً منطقی است که روسیه جنگنده نسل پنجم خود را داشته باشد. از این گذشته، این کشور هنوز روابط نسبتاً سردی با ایالات متحده دارد و سعی می کند در هر جایی که ممکن است در زمینه فناوری و توانایی های رزمی، وضعیت برابر را حفظ کند. برخلاف ایالات متحده که دارای دو جنگنده نسل پنجم است، روسیه در حال حاضر با داشتن تنها یک هواپیمای عملیاتی که در این دسته قرار می گیرد، رویکردی مشابه با متحد خود، چین دارد. جت سوخوی Su-57 Felon دارای مجموعه ای چشمگیر از مشخصات است. Su-57 قادر به صعود تا ارتفاع ۶۵,۰۰۰ پا است، و بدین ترتیب سقف عملیاتی بالاتری در مقایسه با F-22 دارد.

همچنین جت جنگنده نسل پنجمی روسیه می تواند به حداکثر سرعت حدود ۲ ماخ (تقریباً ۲,۴۸۰ کیلومتر بر ساعت) برسد و می تواند تا ۳,۴۸۰ کیلومتر در هوا بماند. همچنین این جنگنده به طیف وسیعی از تسلیحات، از موشک و راکت گرفته تا یک توپ خودکار قدرتمند مجهز است. روسیه قصد دارد این جنگنده را جایگزین میگ-۲۹ و سو-۲۷ کرده و به عنوان یک جنگنده چند منظوره با قابلیت های رادارگریزی مانند اکثر هواپیماهای دیگر از این نوع عمل می کند. این باعث می شود که Su-57 بیشتر به F-35 و J-20 شبیه باشد تا F-22، که در درجه اول یک جنگنده برتری هوایی است. در میان کشورهایی که جنگنده های نسل پنجم دارند، روسیه در حال حاضر کمترین تعداد را از این جنگنده ها دارد. Su-57 اولین بار در سال ۲۰۱۰ به پرواز درآمد و از زمان معرفی اش به خدمت فعال در سال ۲۰۲۰، تنها ۲۲ فروند تولید و تحویل داده شده است.

Chengdu J-20

در سال‌های اخیر، چین به سرعت در حال گسترش قابلیت‌های هوایی خود بوده است و این در هیچ کجا به اندازه به پرواز درآوردن جت جنگنده چنگدو J-20 آشکار نیست. چنگدو J-20 که با نام Mighty Dragon به معنای اژدهای قدرتمند نیز شناخته می شود، یک جنگنده برتری هوایی با عناصر رادارگریزی است که می تواند رقیب F-22 Raptor باشد، جنگنده نسل پنجمی دیگری که در حال حاضر در نیروی هوایی ایالات متحده در خدمت است. J-20 که اولین پرواز خود را در سال ۲۰۱۱ انجام داد، متعاقباً در سال ۲۰۱۷ وارد خدمت شد و از آن زمان تاکنون بیش از ۱۵۰ فروند از آن ساخته شده است.

توسعه اژدهای قدرتمند را می‌توان تا دهه ۱۹۹۰ دنبال کرد، اما برنامه‌ رسمی تولید آن تنها در اوایل دهه ۲۰۰۰ به مرحله اجرا درآمد. با کمک نقشه های به سرقت رفته از F-22 و F-35، چین توانست یک جنگنده نسل پنجم بسازد که در زمره تواناترین جنگنده های امروزی جهان قرار می گیرد. در واقع، این جنگنده چینی نسل پنجمی دارای مجموعه‌ای از سیستم‌ها و فناوری‌های رادارگریزی است که به آن کمک می کند از پینگ های راداری دوری کند. این ویژگی ها شامل مواد جاذب و مجموعه بزرگی از حسگرها و قابلیت های ارتباطی پیشرفته است. J-20 همچنین یکی از سریع ترین جنگنده هایی است که تا به حال ساخته شده است که می تواند به حداکثر سرعت ۲.۵۵ ماخ برسد. این بدان معناست که می تواند با سرعت ۲۶۴۰ کیلومتر در ساعت پرواز کند، البته فقط برای مدت زمان محدودی. به نظر می رسد نسخه جدیدی از J-20 ساخته شده که از موتور قدرتمندتر و کارآمدتر WS-15 استفاده کرده و ممکن است به آن اجازه دهد حداکثر سرعت خود را برای مدت طولانی تری حفظ کند.

Lockheed Martin F-35 Lightning II

جنگنده F-35 Lightning II ساخت لاکهید مارتین بروزترین جت جنگنده نسل پنجم ایالات متحده است که می تواند بسیاری از نقش های F-22 Raptor را با کسری از قیمت این جنگنده قدیمی تر انجام دهد. این جنگنده چندمنظوره دارای قابلیت های رادارگریزی متفاوتی از پسرعموی بزرگ تر خود است، اما همچنان یک ارتقاء قابل توجه نسبت به نسل قبلی جت های جنگنده نسل پنجمی آمریکاست که باعث شده محبوبیت بسیاری در میان کشورهای متحد ایالات متحده در ناتو و خارج از آن داشته باشد. این جنگنده نیز توسط لاکهید مارتین و با کمک نورثروپ گرومن و BAE Systems توسعه یافته، اولین پرواز خود را در سال ۲۰۰۶ انجام داده و در سال ۲۰۱۵ وارد خدمت شد. 

برخلاف F-22، جنگنده نسل پنجمی F-35 به طیف گسترده ای از کشورها صادر شده و در نیروی هوایی کشورهایی مانند استرالیا، کانادا، ژاپن و بریتانیا در حال انجام وظیفه است. بیش از ۱,۰۰۰ فروند Lighting II در حال حاضر ساخته شده و ساخت تعداد بیشتری برای یک دهه آینده یا بیشتر برنامه ریزی شده است. این جنگنده پیشرفته قادر به انجام همه نقش ها؛ از ماموریت های ضربتی علیه اهداف زمینی گرفته تا انجام عملیات مراقبت و شناسایی بر فراز قلمرو دشمن است. سرعت و برد F-35 آن را به عنوان یکی از بهترین جنگنده های جهان متمایز می کند. موتور توربوفن پرت و ویتنی آن می تواند تا ۴۳,۰۰۰ پوند نیروی رانش تولید کند که به آن اجازه دهد به سرعت ۱.۶ ماخ (معادل ۱,۸۹۶ کیلومتر در ساعت) برسد. F-35 همچنین مجهز به پیشرفته ترین قطعات پنهانکاری است که آن را از دید رادار پنهان می کند و تشخیص آن را دشوار می سازد. در همین حال، قابلیت برخاست در باند کوتاه و فرود عمودی به آن اجازه می دهد تا از روی ناوهای هواپیمابر نیز قابلیت خدمت داشته باشد. این قابلیت باعث می شود Lightning II همه کاره تر شود.

Lockheed Martin F-22 Raptor

اگرچه جت جنگنده نسل پنجمی F-22 Raptor ساخت لاکهید مارتین دقیقاً یک هواپیمای جدید نیست، در حالی که اولین پرواز آن در حدود ۲۶ سال پیش در سال ۱۹۹۷ رخ داد، یکی از پیشرفته ترین جنگنده هایی است که تا کنون ساخته شده است – به ویژه از نظر رادارگریزی و قابلیت مانور. F-22 دارای نقاط قوت زیادی است که آن را از جنگنده های تقریباً هر کشور دیگری متمایز می کند. توسعه رپتور در طول دهه ۱۹۸۰ آغاز شد، و این هواپیما قرار بود در نیروی هوایی ایالات متحده جایگزین جت های F-15 قدیمی تر شود. لاکهید مارتین مسئولیت بخش اعظم فرآیند طراحی و ساخت را بر عهده داشت، اگرچه بوئینگ نیز در طراحی و ساخت برخی از قطعات و سیستم‌ها همکاری داشت.

به عنوان یک جنگنده نسل پنجم، F-22 به گونه ای طراحی شده است که بتواند نقش های گسترده ای از جمله برتری هوایی، انجام حملات زمینی و استفاده در جنگ الکترونیک و جمع آوری اطلاعات را انجام دهد. در همین حال، بدنه کوچک شده هواپیما و ساختار کامپوزیت فیبر کربن آن، بعث شده که سبک وزن بوده و شناسایی آن دشوار باشد، در حالی که این جنگنده مقطع راداری کوچکتری دارد که صدا و امواج رادیویی کمتری را منتشر می کند. دولت ایالات متحده در ابتدا می خواست که بیش از ۷۵۰ فروند F-22 را در زرادخانه خود داشته باشد، اما هزینه بیش از حد ساخت آن – بیش از ۳۵۰ میلیون دلار به ازای هر فروند- باعث شد که این تعداد در نهایت به ۱۸۶ فروند کاهش یافت. این هزینه بالا به این دلیل است که اف-۲۲ از فناوری های بسیار پیشرفته ای استفاده کرده و زمانی که در سال ۲۰۰۵ وارد خدمت شد، پیشگام بود. به هر حال، این جنگنده می تواند بدون درگیر کردن قابلیت پس سوز به سرعت ۱.۵ ماخ برسد و به موشک های AIM-9 Sidewinder و یک توپ M61A2 مجهز شده است. پس جای تعجب نیست که هیچ جنگنده F-22ی تا به حال به یک کشور خارجی صادر نشده است.

جت های جنگنده نسل پنجمی که بزودی از راه خواهند رسید

اگرچه تنها چین، روسیه و ایالات متحده برنامه جت های جنگنده نسل پنجم خود را دارند، کشورهای دیگر به جای اتکا به واردات هواپیما از این کشورها، پروژه های خود را توسعه می دهند. یکی از پیشرفته ترین آنها TAI TF Kaan ساخت ترکیه است. این هواپیما با همکاری مشترک صنایع هوافضای ترکیه و BAE Systems ساخته شده و در نهایت جایگزین جنگنده‌های F-16 خواهد شد که در حال حاضر اکثریت ناوگان نیروی هوایی ترکیه را تشکیل می‌دهند. نمونه اولیه از TF Kaan در سال ۲۰۲۳ آزمایش های زمینی را طی کرده و اولین پرواز آزمایشی این جنگنده در فوریه ۲۰۲۴ انجام شد. با این حال، انتظار نمی رود اولین جت جنگنده نسل پنجمی بومی ترکیه تا سال ۲۰۳۰ به طور کامل وارد تولید انبوه و خدمت شود.

هند کشور دیگری است که برنامه توسعه جنگنده نسل پنجم خود را دارد. برنامه توسعه جنگنده نسل پنجمی هند به نام HAL AMCA در مراحل اولیه فرآیند طراحی است. در واقع، در مارس ۲۰۲۴ بود که دولت هند بودجه ساخت یک نمونه اولیه را تصویب کرد. بر اساس برنامه ریزی ها، قرار است این هواپیما دو نسخه داشته باشد که نسخه دوم آن از فناوری های نسل ششم مانند سلاح های مافوق صوت استفاده می کند.

برخی کشورها نیز به همین زودی بر روی جنگنده های نسل ششم کار می کنند. ژاپن در حال توسعه یک جنگنده جت نسل بعدی آینده‌نگرانه است که با عنوان برنامه جهانی مبارزه هوایی (Global Combat Air Programme) شناخته می‌شود. این یک پروژه مشترک بین ژاپن، ایتالیا و بریتانیا است که برنامه های قبلی Tempest و Mitsubishi F-X را که قبلاً در BAE Systems و Mitsubishi در حال توسعه بودند، ترکیب می کند. این هواپیما تا سال ۲۰۳۵ وارد خدمت نمی شود و جایگزین یوروفایتر تایفون و میتسوبیشی اف ۲ خواهد شد.

منبع: روزیاتو