چه اتفاقی برای «یخچال روز قیامت» خواهد افتاد؟

فرادید| یخچال طبیعی ثوئِیتس قطب جنوب به دلیل پتانسیلی که برای سیل‌زده کردن سواحل سراسر جهان در صورت سقوط دارد، «یخچال روز قیامت» نام گرفته است.

به گزارش فرادید، این یخچال در حال حاضر با از دست دادن تدریجی یخ، حدود ۴ درصد به افزایش سالانه‌ی سطح آب دریاها کمک می‌کند و یک نظریه نشان داده که این یخچال به زودی می‌تواند مانند ردیفی از دومینوها شروع به فروپاشی در اقیانوس کند. 

اما آیا این نوع فروپاشی سریع واقعاً ترسناک است؟ یک مطالعه جدید در مورد مستعد بودن یخچال طبیعی ثوئِیتس به ناپایداری صخره‌های یخی دریایی، تا حدودی امیدوارکننده بوده، اما یافته‌ها به این معنا نیست که این یخچال طبیعی پایدار است. 

ماتیو مورلایم، دانشمند قطبی که این مطالعه را رهبری کرده، نتایج را توضیح می‌دهد. 

چرا یخچال طبیعی ثوئِیتس اینقدر مهم است؟ 

یخچال طبیعی ثوئِیتس منطقه عظیمی از ورقه یخی قطب جنوب را به خود اختصاص داده است؛ چیزی حدود ۱۹۲۰۰۰ کیلومتر مربع که وسعتی بزرگتر از ایالت فلوریدا است.

اما آنچه ما در حال حاضر از یخچال طبیعی ثوئِیتس می‌بینیم یک فاجعه با سرعت آهسته است. 

سنگ بستر زیر این یخچال، زیر سطح دریا قرار دارد و به سمت پایین و داخل شیب‌دار شده، بنابراین به سمت داخل لایه یخی در حال عمیق‌تر شدن است. زمانی که یخچال، بیشتر از بارش برف‌های جدید، شروع به از دست دادن یخ بیشتر و عقب‌نشینی کند، کاهش سرعت آن به دلیل شیبی که پیدا کرده بسیار سخت می‌شود. ثوئِیتس در حال حاضر به دلیل گرم شدن هوا، با سرعت فزاینده‌ای در حال عقب‌نشینی است. 

مقطعی از یک سکوی یخی و سنگ بستری که رو به داخل شیب دارد

یخچال طبیعی ثوئِیتس برای بالا بردن سطح آب دریاها تا بیش از ۰.۶۵ متر (۲ فوت) یخ کافی دارد. وقتی ثوئِیتس شروع به بی‌ثباتی کند، یخچال‌های همسایه را نیز بی‌ثبات می‌کند. بنابراین، آنچه برای ثوئِیتس اتفاق بیفتد، بر تمام ورقه یخی قطب جنوب غربی اثر می‌گذارد و این اتفاق بر افزایش سطح دریا در امتداد خطوط ساحلی همه جا اثر می‌گذارد. 

ناپایداری صخره یخی دریایی چیست؟ 

ناپایداری صخره یخی دریایی مفهوم نسبتاً جدیدی است که دانشمندان در دهه گذشته ارائه کرده‌اند. 

بسیاری از یخچال‌های طبیعی اطراف قطب جنوب حجم‌های بزرگ شناوری به نام سکوهای یخی دارند که یخچال را محکم نگه می‌دارند و جریان یخ آن را به اقیانوس کند می‌کنند. با گرم شدن آب و هوا، ما شاهد فروپاشی برخی از این حجم‌های شناور بوده‌ایم، گاهی اوقات بسیار سریع، در عرض چند هفته یا چند ماه. 

جلوی سکوی یخی شناور ثوئِیتس در برخی مکان‌ها بیش از ۶۰ متر ارتفاع دارد و نزدیک به زمین، مرتفع‌تر می‌شود

اگر سکوی یخی ثوئِیتس فرو بریزد، یک صخره یخی بسیار بلند رو به اقیانوس در امتداد ۱۲۰ کیلومتری جلوی آن نمایان می‌شود. نیروی زیادی وجود دارد که یخ می‌تواند آن را حفظ کند، بنابراین اگر صخره بیش از حد بلند باشد، در اقیانوس فرو می‌ریزد. 

وقتی این اتفاق بیفتد، یک صخره یخی جدید دورتر نمایان می‌شود و صخره جدید حتی بلندتر خواهد بود زیرا دورتر از ساحل است. تئوری ناپایداری صخره‌های یخی دریایی نشان می‌دهد اگر صخره‌ها به قدر کافی سریع فرو بریزند، ممکن است یک اثر دومینویی از سقوط صخره‌های یخی بلندتر یکی پس از دیگری اتفاق بیفتد. 

با این حال، هیچ کس ناپایداری صخره یخی دریایی را در عمل ندیده است. ما نمی‌دانیم این اتفاق خواهد افتاد یا خیر، زیرا خیلی چیزها به سرعت فروپاشی یخ بستگی دارد. 

در مورد خطر فروپاشی ثوئِیتس چه چیزهایی کشف شده است؟ 

وقتی نظریه ناپایداری صخره‌های یخی دریایی برای نخستین بار مطرح شد، از یک تخمین تقریبی از چگونگی فروریختن صخره‌های یخی در پی از بین رفتن سکوی یخی استفاده شد. 

مطالعات از آن زمان نشان داده که صخره‌های یخی تا زمانی که یخ به ارتفاع حدود ۱۳۵ متر نرسد، به طور سیستماتیک از بین نمی‌روند. حتی در آن نقطه، سرعت فروپاشی آن‌ها آهسته می‌شود تا زمانی که به حد کافی بلند شوند. 

ما از سه مدل با وضوح بالا استفاده کردیم تا بفهمیم درک فیزیکی جدید از بی‌ثباتی صخره‌های یخی چه معنایی برای یخچال ثوئِیتس در این قرن خواهد داشت. 

ما دریافتیم ثوئِیتس حداقل تا سال ۲۱۰۰ تقریباً پایدار خواهد ماند. ما فروپاشی یک سکوی یخی را در یک بازه ۵۰ساله نیز شبیه‌سازی کردیم، زمانی که خط زمینی یخچال (جایی که یخ متصل به زمین با اقیانوس برخورد می‌کند) داخل زمین عمیق‌تر شده است. حتی آن زمان، متوجه شدیم بی‌ثباتی صخره‌های یخی دریایی به تنهایی سبب عقب‌نشینی سریع نمی‌شود. 

این نتایج، برخی تخمین‌های تازه در مورد سرعت فروپاشی یخچال را زیر سوال می‌برد، از جمله بدترین سناریو که هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی در آخرین گزارش ارزیابی خود به آن اشاره کرد اما به آن برچسب «احتمال کم» زد.  

چه چیز دیگری سبب می‌شود یخچال‌های طبیعی با سرعت فزاینده‌ای عقب‌نشینی کنند؟ 

فرآیندهای زیادی وجود دارند که ورقه یخی قطب جنوب را ناپایدار می‌کنند. برخی از این فرایندها به خوبی درک شده‌اند. 

تعاملات یخ و اقیانوس بیشتر از دست دادن توده یخ اخیر را توضیح می‌دهد. قطب جنوب یک مکان بسیار سرد است، بنابراین گرم شدن اتمسفری هنوز تأثیر زیادی نگذاشته است. اما جریان‌های گرم اقیانوسی در حال ورود به زیر سکوهای یخی هستند و یخ را از پایین نازک می‌کنند که سبب ضعیف شدن سکوهای یخی می‌شود. وقتی این اتفاق بیفتد، سرعت جریان‌های یخ بیشتر می‌شود چون مقاومت کمتری وجود دارد. 

در طول چند دهه گذشته، بخش دریای آموندسن، جایی که یخچال‌های طبیعی ثوئِیتس و جزیره کاج در آن قرار دارند، شاهد نفوذ آب گرم از جریان قطبی قطب جنوب بودند که یخ‌ها را از پایین ذوب می‌کند. 

تغییرات آب و هوایی چه ربطی به موضوع دارد؟ 

قطب جنوب می‌تواند مکان دوری به نظر برسد، اما فعالیت‌های انسانی که سیاره را گرم می‌کند مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی، اثرات چشمگیری بر قطب‌ها می‌گذارد. از دست دادن یخ به افزایش سطح دریا کمک می‌کند و بر مناطق ساحلی سراسر جهان اثر می‌گذارد. 

مترجم: زهرا ذوالقدر