کشف فواره‌هایی که راه شیری در مقابل آنها یک نقطه است!

ستاره‌شناسان بزرگترین فواره‌هایی که تاکنون دیده شده‌اند را با طول ۲۳ میلیون سال نوری شناسایی کرده‌اند؛ فواره‌های عظیمی که کهکشان راه شیری در مقابل آنها مانند یک نقطه کوچک است.

ستاره‌شناسان بزرگترین فواره‌های دوقلویی را که تاکنون از یک سیاه‌چاله فوران کرده‌اند، مشاهده کرده‌اند.

این فواره‌ها حدود ۲۳ میلیون سال نوری امتداد دارند که بسیار فراتر از محدودیت‌های کهکشان میزبان خود و به اندازه ۱۴۰ کهکشان راه شیری است.

این فواره‌ها از یک سیاه‌چاله کلان‌جرم(ابرسیاه‌چاله) در قلب کهکشانی در فاصله ۷.۵ میلیارد سال نوری از ما فوران کرده‌اند، به این معنی که آنها در زمانی دیده می‌شوند که کیهان ۱۳.۸ میلیارد ساله کنونی تنها ۶.۳ میلیارد سال سن داشته است.

فواره‌هایی که از بالا و پایین این ابرسیاه‌چاله فوران می‌کنند، تریلیون‌ها برابر بیشتر از خورشید ما در هر ثانیه انرژی تولید می‌کنند.

یکی از اعضای تیم پژوهش به نام مارتین هاردکسل(Martin Hardcastle) از دانشگاه هرتفوردشایر، گفت: ما از مدت‌ها قبل در مورد این ساختارها که توسط فواره‌های ابرسیاه‌چاله‌ها در مرکز کهکشان‌ها ساخته شده‌اند، می‌دانیم، اما این ساختار خاص به سه دلیل برجسته است؛ اول اینکه این فواره‌ها با بیش از ۲۰ میلیون سال نوری طول، بزرگترین فواره‌ها تاکنون هستند، به این معنی که از مرکز کهکشان میزبان خود به فضای خالی بین کهکشان‌ها و گروه‌های کهکشانی می‌روند.

وی افزود: دوم اینکه آنها یکی از قدرتمندترین فواره‌ها با سرعت فوق‌العاده‌ای از ریزش ماده به سیاه‌چاله هستند که ما در مورد آن می‌دانیم و در نهایت، زمانی که جهان تنها نیمی از سن کنونی خود را داشته است، پیدا شده‌اند و تصور می‌شود که یک مکان بسیار خشن‌تر با اتفاقات بسیار بیشتر که می‌توانسته این فواره‌ها را مختل کند، بوده است.

محققان به این فواره‌های غول‌پیکر نامی اسطوره‌ای و مناسب داده‌اند. تیمی که این ابرساختار را کشف کرده است، به آنها لقب «پورفیریون»(Porphyrion) داده‌اند که به فرزندان غول‌پیکر یکی از خدایان در داستان‌های اساطیری یونان اشاره دارد.

پورفیریون بزرگترین غول‌ها در کنار آلسیونئوس بود که نام آن نیز به مجموعه بعدی بزرگترین فواره‌های سیاه‌چاله‌ای که در سال ۲۰۲۲ توسط همین تیم کشف شد و معادل ۱۰۰ کهکشان راه شیری را در بر می‌گرفت، داده شده است.

کشف چنین فواره‌های سیاه‌چاله‌ای بزرگ که در مقاله‌ای در مجله Nature منتشر شده است، به محققان نشان می‌دهد که چنین جریان‌هایی ممکن است بیشتر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، بر تکامل کهکشان‌ها در کیهان اولیه تأثیر داشته باشند.

جورج جورگوسکی(George Djorgovski)، استاد نجوم و علوم داده در مؤسسه فناوری کالیفرنیا (Caltech) و عضو این تیم تحقیق، گفت: ستاره‌شناسان بر این باورند که کهکشان‌ها و سیاه‌چاله‌های مرکزی آنها با هم تکامل می‌یابند و یکی از جنبه‌های کلیدی این است که فواره‌ها می‌توانند مقادیر عظیمی از انرژی را پخش کنند که بر رشد کهکشان‌های میزبان و دیگر کهکشان‌های نزدیک آنها تأثیر می‌گذارد.

وی افزود: این کشف نشان می‌دهد که تأثیرات آنها می‌تواند بسیار فراتر از آنچه ما فکر می‌کردیم، گسترش یابد.

اندازه غیر قابل تصور فواره‌های سیاهچاله در کیهان اولیه

هاردکسل و همکارانش، پورفیریون را با استفاده از تلسکوپ رادیویی آرایه فرکانس پایین(LOFAR) کشف کردند. این ابزار اروپایی در حال انجام یک بررسی آسمانی است که تاکنون مجموعه وسیعی از بیش از ۱۰ هزار مورد از این ابرساختارهای ضعیف را نشان داده است.

این عددی است که ستاره‌شناسان را شوکه کرده است، زیرا اگرچه صدها مورد از این سامانه‌های فواره‌ای بزرگ قبل از رصدهای LOFAR کشف شده بودند، اما ستاره‌شناسان آنها را نسبتاً نادر می‌دانستند.

هاردکسل می‌گوید: فواره‌های غول‌پیکر قبلا شناخته شده بودند، اما ما نمی‌دانستیم که تعداد آنها تا این حد زیاد باشد. معمولاً هنگامی که ما یک قابلیت رصدی جدید به دست می‌آوریم، چیز جدیدی پیدا می‌کنیم، اما هنوز هم دیدن بسیاری از این اجرام بسیار هیجان‌انگیز است.

منبع: ایسنا