آیا می دانید اولین جنگنده جهان را چه کسی و کجا سرنگون کرد؟

اولین جنگنده تاریخ جهان توسط ایتالیایی‌ها در جنگ «ترابلس‌غرب» علیه امپراتوری عثمانی به پرواز درآمد.

برای پاسخ به این سوال به 113 سال پیش و چنین روزهایی باز می گردیم. سرهنگ خلبان ایتالیایی، «ریکاردو موایزو»، از پنجره هواپیمایش به صحرا نگاه می کرد.

او در منطقه «عین زارا» در جنوب ترابلس پایتخت لیبی امروزی که در آن زمان بخش از امپراطوری عثمانی بود قرار داشت. با وجود اینکه آخرین روزهای ماه اکتبر بود، هوا هنوز گرم بود. او هیجان‌زده بود.

در حال انجام یکی از اولین پروازهای شناسایی بود. هدفش این بود که سربازان عثمانی را زیر نظر بگیرد، موقعیت‌هایشان را روی نقشه علامت بزند و به واحدهای اطلاعاتی ارسال کند.

هنگامی که به منطقه «ال‌عزیزیه» رسید، دوباره به پایین نگاه کرد. این بار با کمک دوربین دوچشمی خود، سربازان جمع شده، چادرها و سنگرها را بررسی کرد. هواپیمای او با نوشتۀ «کاپیتان موایزو» در دماغه، ارتفاعش را کاهش داد تا بتواند آنچه روی زمین است را دقیق‌تر ببیند.

سربازان عثمانی که صدای هواپیما را شنیده بودند، تحت فرماندهی افسران خود آماده شدند. شلیک یک تیر و اصابت آن به هدف کار دشواری بود. سربازان به هم پیوستند، روی زمین دراز کشیدند و تفنگ‌هایشان را به سوی آسمان نشانه گرفتند.

پس از اتخاذ موقعیت «هدف هوایی»، آنها به صورت گروهی به سمت هواپیما شلیک کردند. از میان گلوله‌هایی که شلیک شد، سه گلوله به هواپیما اصابت کرد. هواپیما دچار آسیب شد، ابتدا ارتفاع خود را از دست داد و سپس سقوط کرد.

سربازان عثمانی که تنها هشت سال پس از پرواز نخستین هواپیمای موتوری توسط «برادران رایت» در سال ۱۹۰۳، توانستند یک هواپیما را که برای اولین بار در یک جنگ استفاده می شد سرنگون کنند و نام خود را در تاریخ ثبت کنند.

بعد از سقوط هواپیما، ریکاردو موایزو که زخمی شده بود، توسط سربازان ترک نجات یافت و به مقر «ال‌عزیزیه» منتقل شد.

او توسط تیم‌های صلیب سرخ تحت سرپرستی «عدنان آدیوار» درمان شد و برای خانواده‌اش تلگرافی ارسال شد که حاکی از سلامت او بود و اعلام شد که آسیبی به او وارد نشده است.

در همین حال، مجله انگلیسی «The Illustrated London News» تصاویری نمادین از مرگ خلبان ایتالیایی منتشر کرد و علیه دولت عثمانی تبلیغات منفی انجام می‌داد. هواپیمای نئوپورت-۴ که متعلق به “موایزو” بود نیز به «ال‌عزیزیه» منتقل شد. سرهنگ”موایزو” پس از درمان به کشورش بازگشت و به مقام ژنرالی در نیروی هوایی ایتالیا رسید.

جالب است بدانید جنگ ترابلس‌غرب بین امپراتوری عثمانی و ایتالیا که در سال ۱۹۱۱ آغاز شد، از بسیاری جهات جنگی بود که در آن نخستین‌ها تجربه شد.

برای اولین بار، جنگنده‌ها در این جنگ به عنوان ابزارهای مبارزات بین دولتی به کار گرفته شدند.اگرچه نیروی هوایی ایتالیا بعد از نیروی هوایی ترکیه تأسیس شد، اما در جنگ ترابلس‌غرب به دلیل شرایط صنعتی بهتر، ایتالیا توانسته بود از  ۲۸ هواپیما و ۴ بالن استفاده کند.

امپراتوری عثمانی نیز برای استفاده از هواپیماها تدابیری اندیشیده بود و هواپیماهایی را تهیه کرده و حتی تا مرز الجزایر ارسال کرده بود. با این حال، به دلیل مشکلاتی همچون نداشتن نیروی پرسنلی آموزش دیده و عدم تمایل خلبانان خارجی که با آنها قرارداد بسته بودند، استفاده از این هواپیماها در جنگ ممکن نشد.

دکتر «عثمان یالچین»، استاد تاریخ سیاست و پژوهشگر تاریخ هوانوردی ترک، توضیح می‌دهد که نیروی هوایی ایتالیا در آغاز جنگ ۲۸ هواپیما داشت که از جمله ۶ فروند ساخت اتریش و انگلیس و ۲۲ فروند ساخت فرانسه بودند.اولین بمباران هوایی توسط ایتالیایی‌ها در تاریخ ۱ نوامبر ۱۹۱۱ انجام شد.

دکتر یالچین اینگونه توضیح می‌دهد: “در ۱ نوامبر ۱۹۱۱، ستوان «گاووتی» اولین بمباران هوایی را با هواپیمای «اتریش تاوب» انجام داد. او از ارتفاع ۸۰۰ متر، چهار بمب را روی «عین زارا» و «تاکورا» ریخت. به دلیل دفاع شدید هوایی ترک‌ها، بمب‌ها اثری نداشتند.”

در این جنگ، علاوه بر بمباران، موارد دیگری از جمله شلیک از زمین به هوا، استفاده از بالن‌ها برای تبلیغات و پروازهای شناسایی صورت گرفت. ۱۵ ژانویه ۱۹۱۲، ایتالیایی‌ها با هواپیماها اعلامیه‌هایی به زمین پرتاب کردند که در نوع خود یک ابتکار جدید در تاریخ هوانوردی بود.این جنگ برای تاریخ هوانوردی به دلیل وقوع بسیاری از اولین‌ها، از جمله نخستین بمباران، نخستین پرواز شبانه و نخستین پرتاب اعلامیه‌های هوایی، اهمیت بسیاری دارد.

ترک‌ها در این جنگ نه تنها توانستند در مقابل حملات هوایی مقاومت کنند، بلکه با استفاده از ابتکارات خود مانند تبدیل توپ‌های زمینی به سلاح ضد هوایی و شلیک هدفمند از زمین به هوا، رکوردهای جدیدی به جا گذاشتند.

منبع: عصر ترکیه