درختی قدیمی‌تر از دایناسورها که انفجار هسته‌ای هم نتوانست نابودش کند
این درختان باستانی یادگارهای زنده‌ای از انعطاف‌پذیری، تکامل و بقاء هستند که از پیش از دوران دایناسورها تا به امروز بر روی سیاره زمین دوام آورده‌اند.
فرادید| در سه ثانیه اول پس از انفجار یک جنگ‌افزار هسته‌ای با نام رمز «پسر کوچولو» بر فراز هیروشیما، دما به ۷۰۰۰ درجه فارنهایت افزایش یافت و این حرارت به فاصله دو مایلی از مکان صفر (نقطه آغاز یک انفجار) رسید. برای مقایسه، دمای گدازه‌ای که از فوران آتشفشانی بیرون می‌آید حدود ۲۴۰۰ درجه فارنهایت است. فضاپیمایی که دوباره وارد مدار زمین می‌شود ممکن است با دمای ۴۰۰۰ درجه فارنهایت مواجه شود. دمای سطح خورشید نیز ۶۰۰۰ درجه فارنهایت است.
به گزارش فرادید، بنابراین هر کسی که در شعاع انفجار بود بی‌درنگ جان باخت، ساختمان‌ها ذوب شدند و بیشتر شهر در طوفان آتش به خاکستر تبدیل شد. با این حال، برای شش درخت گینکو بیلوبا (کهن‌دار) که فقط یک مایل دورتر از مرکز انفجار بودند، این فقط رویداد دیگری بود که باید بر آن غلبه می‌کردند.
این درختان که برگ‌هایشان را از دست دادند و در اثر انفجار سوختند، در بازه‌ی چند ماه دوباره زنده شدند و غیرممکن را ممکن کردند. این تنها یک فصل از حماسه حیرت‌انگیز گینکو بیلوبا است؛ گونه‌ای گیاهی که نه تنها از ویرانی‌های هسته‌ای، بلکه از عصر یخبندان، انقراض‌های دسته‌جمعی و دوره‌های تحولات محیطی نیز جان سالم به در برده است. این درختان باستانی چیزی بیش از درخت هستند، آن‌ها یادگارهای زنده‌ای از انعطاف‌پذیری، تکامل و بقاء هستند.
قدیمی‌تر از دایناسورها
گینکو بیلوبا (ginkgo biloba) گاهی «فسیل زنده» نامیده می‌شود و دلیل خوبی هم دارد. تبار آن به بیش از ۲۹۰ میلیون سال پیش، یعنی دوره پرمین باز می‌گردد، حتی پیش از دایناسورها. درختان گینکو با برگ‌های بادبزن‌مانند متمایز و ساختار مقاوم‌شان، میلیون‌ها سال بدون تغییر باقی مانده‌اند.
فسیل‌های دوره ژوراسیک برگ‌هایی دارند که کم و بیش مشابه برگ‌های گینکوهای مدرن است و ثبات تکاملی آن‌ها را نشان می‌دهند. برای میلیون‌ها سال، گینکوها در سراسر لوراسیا، ابرقاره شمالی رشد می‌کردند، تا اینکه رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن، دایناسورها و بسیاری از گیاهان و جانوران را از بین برد.
در حالی که بسیاری از گونه‌ها در برابر این انقراض دسته‌جمعی تسلیم شدند، گینکوها پایدار ماندند. با این حال، چیرگی آن‌ها در هزاره‌های بعدی با ظهور و تنوع گیاهان گلدار کاهش یافت و بر سر منابع و فضا رقابت ایجاد شد. در پایان دوره پلیستوسن، گینکوهای وحشی به جمعیت‌های دورافتاده در چین کاهش یافتند. آن‌ها در آستانه انقراض قرار گرفتند، اما به کمک ترکیبی از انعطاف‌پذیری طبیعی و یک دوست شگفت‌آور، یعنی انسان توانستند به حیات خود ادامه دهند.
انسان‌ها به زنده نگه داشتن گینکوهای جاودانه کمک کردند
بسیاری از گینکوهایی که امروزه می‌بینید، چیزی بیش از یک بازمانده هستند، آن‌ها باستانیان راستین هستند. در کوه‌های زانگ‌نان چین، درخت گینکو ۱۴۰۰ ساله‌ای نزدیک معبد بودایی گو گوآنین قد برافراشته که برگ‌های طلایی آن هر پاییز محوطه معبد را می‌پوشانند. این درخت در طول عمر خود، برخی از سرنوشت‌سازترین رویدادهای تاریخ بشر را شاهد بوده است: ظهور و سقوط سلسله تانگ، ایجاد مسیرهای تجاری جاده ابریشم و تحولات جهانی انقلاب صنعتی.
جالب اینجاست که تصور میشد گینکوها در طبیعت منقرض شدند، تا اینکه اوایل قرن بیستم جمعیت‌های کوچکی از آن‌ها در مناطق دورافتاده چین دوباره کشف شدند.
اکنون محققان باور دارند برخی از جمعیت‌های این درختان توسط راهبان بودایی حفظ و پرورش داده شدند. رهبان بودایی این درختان را به دلیل زیبایی، انعطاف‌پذیری و خواص دارویی‌شان محترم می‌شمردند. عجیب است اما در دوره‌ای که انسان‌ها عامل تخریب محیط زیست شده‌اند، ما نقش مهمی در نجات گونه‌ای ایفا کردیم که میلیون‌ها سال پیش از ما زیسته است.
امروزه، درختان گینکو را در خیابان‌های شهر، پارک‌ها و محوطه‌های معابد سراسر جهان می‌بینید. انعطاف‌پذیری، آن‌ها را برای محیط‌های شهری ایده‌آل می‌کند: آن‌ها در برابر آلودگی، آفت‌ها و آب و هوای سخت مقاوم هستند، اما طول عمر آن‌ها فقط موضوع شانس نیست، بلکه در زیست‌شناسی آن‌ها ریشه دارد.
یک شگفتی ژنتیکی
بر خلاف بسیاری از موجودات، گینکوها هیچ نشانه روشنی از «پیری» بروز نمی‌دهند. بر اساس مطالعه ژانویه ۲۰۲۰ که در هفته‌نامه علمی «مقالات آکادمی ملی علوم» منتشر شد، حتی درختان گینکوی ۶۰۰ساله نیز مانند همتایان جوان خود، سرزندگی و واکنش ایمنی مشابه دارند.
در سطح سلولی، گینکوها در طول زندگی خود به تولید آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدمیکروبی ادامه می‌دهند و از بیماری و عفونت در امان هستند. کامبیوم آن‌ها، یعنی لایه‌ای از سلول‌های بنیادی در تنه، فعال و قوی باقی می‌ماند و امکان رشد مداوم را فراهم می‌کند.
جالب است که برخی مطالعات نشان دادند گینکوهای مسن‌تر حتی ممکن است سریع‌تر از گینکوهای جوان‌تر رشد کنند، پدیده‌ای که به دور تنه‌ی رو به افزایش آن‌ها و توانایی ذخیره و انتقال کارآمد مواد مغذی نسبت داده می‌شود. این توانایی برای حفظ عملکردهای متابولیک و یکپارچگی ساختاری در طول قرن‌ها در قلمروی گیاهی بی‌نظیر است.
افزون بر این، گینکوها به شکل قابل‌توجهی سازگار هستند. آن‌ها می‌توانند پس از آسیب بازسازی شوند، چه در اثر بلایای طبیعی و چه در اثر انفجار هسته‌ای در هیروشیما. سیستم‌های ژرف ریشه، آن‌ها را محکم در خاک نگه می‌دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد حتی در شرایط سخت به آب و مواد مغذی دسترسی داشته باشند. این انعطاف‌پذیری با پوسته ضخیمی که دارند افزایش می‌یابد. این پوسته یک سد طبیعی در برابر آفت‌ها، بیماری‌ها و عوامل محیطی شدید است.
جالب اینجاست که ترکیب ژنتیکی گینکو نقش مهمی در طول عمر آن دارد. مطالعات نشان داده که ژن‌های مرتبط با مقاومت پاتوژن و واکنش استرس حتی در نمونه‌های باستانی بسیار فعال باقی می‌مانند. این تولید مداوم ترکیبات محافظ، شبیه یک سیستم ایمنی است که هرگز تزلزل نمی‌یابد.
داستان گینکو بیلوبا و استقامت آن در طول هزاران سال گواهی بر انعطاف‌پذیری طبیعت است که به بلندی خود درختان است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
