۸ «فسیل» شگفت‌انگیز که در سال 2024 کشف شدند

فرادید| گاهی برای گام برداشتن در دنیای علم به قطعه نادری از گذشته نیاز داریم. مثلا فسیل‌ها را در نظر بگیرید؛ آن‌ها تنوع گیج‌کننده‌ای از یادگارهای واقعاً قدیمی هستند که به شکلی در برابر پوسیدگی و تجزیه مقاومت کرده‌اند.

به گزارش فرادید، چنین گنجینه‌هایی در سال ۲۰۲۴ دید ما از زندگی روی زمین را تغییر دادند، هم از نظر تکامل حیوانات زنده امروزی و هم از نظر سبک زندگی اسرارآمیز موجودات غول‌پیکر گذشته. در این مطلب، هشت نمونه از این کشفیات را می‌خوانید؟ 

۱. یک گیاه مرموز ۴۷ میلیون‌ساله که عجیب‌تر از تصورات ما بود

یک دسته فسیل عجیب در سال ۱۹۶۹ از سازند رودخانه گرین در یوتا کشف شد: برگ‌های ۴۷ میلیون‌ساله یک گیاه ناشناخته که تصور می‌شد عضوی غیرعادی از خانواده جنسینگ باشد. سال ۲۰۲۴، کشف فسیل‌های گیاهی بیگانه بیشتر به این معنا بود که دانشمندان فرصت داشتند این گیاه عجیب را دوباره بررسی کنند و نشان دهند اصلاً جنسینگ نیست. 

این گیاه در واقع حتی عجیب‌تر از آن چیزی بود که ابتدا تصور می‌شد و ویژگی‌هایی داشت که هرگز در گیاهان مدرن ندیده بودیم. این گیاه به خانواده‌ای تعلق داشت که دیگر وجود ندارد. این یعنی تنوع فسیلی گیاهان گلدار بیش از آن چیزیست که پیش‌تر فکر می‌کردیم. 

۲. نخستین کهربای قطب جنوب که اسرار جنگل‌های قطبی را فاش کرد

مطالعه‌ای در ماه نوامبر اعلام کرد قطعات کهربا برای نخستین بار از قطب جنوب از یک حوضه رسوبی فراساحلی کشف شدند. این قطعات باستانی رزین سخت‌شده، معروف به کهربا، در یک لایه ضخیم ۵ سانتیمتری از لیگنایت (زغال‌سنگ مرطوب) یافت شدند. بر اساس قدمت و ترکیب زغال‌سنگ، کهربا بین ۹۲ تا ۸۳ میلیون سال دارد و از جنگلی باتلاقی آمده که بیشتر از درختان مخروطی تشکیل شده بود. حالا ما می‌دانیم که در بخشی از قطب جنوب، در آن زمان بسیار دور، به جای یخ و برف جنگل‌های باتلاقی وجود داشته‌اند. 

همان‌طور که دکتر یوهان کلاگز، نویسنده این مطالعه گفته: «هدف ما اکنون این است که درباره اکوسیستم این جنگل بیشتر بدانیم. و اینکه آیا می‌توانیم آثاری از حیات را در کهربا پیدا کنیم. این کشف به ما اجازه سفر به گذشته را می‌دهد».

۳. پرندۀ دوران دایناسورها

این فسیل پرنده‌ی دوران دایناسورها که کم و بیش به اندازه یک‌ سار بوده است، از نظر کمکی که به حل معماهای مربوط به تکامل پرندگان می‌کند، به سنگ روزتا تشبیه شده است. دانشمندان با بازآفرینی مغز این پرنده، توانستند ثابت کنند مغز بزرگ‌شده‌ی آن گواه اینست که باهوش‌تر از نخستین دایناسورهای پرنده‌مانند بوده، اما فاقد مخچه توسعه‌یافته‌ای است که در پرندگان امروزی می‌بینیم که با کنترل پرواز پیچیده مرتبط است. 

۴. مومیایی یخ‌زدۀ کرگدن

برای نخستین بار، محققان بقایای مومیایی‌شده یک کرگدن پشمالو را کشف کردند که یک قوز پشت گردن خود داشت (بله! مومیایی‌های طبیعی هم نوعی فسیل هستند). این قوز در تمام نمونه‌های شناخته‌شده‌ی دیگر از بزرگ‌جانداران عصر یخبندان وجود نداشت و ما هنوز نمی‌دانیم آیا بعد از کودکی ناپدید شده یا خیر. 

۵. ردپاهای دایناسورها در نزدیک قطب جنوب

اعلام شد که ردپاهای دایناسورهای بزرگ تروپود در سال جاری در سواحل جنوبی استرالیا پیدا شدند و قدمت آن‌ها به زمانی برمی‌گردد که این منطقه هنوز به قطب جنوب متصل بود. این کشف ثابت کرد دایناسورهای بزرگ زمانی می‌زیستند که زیستگاه‌شان تقریباً با دایره قطب جنوب در تماس بود و این منطقه را ماه‌ها در تاریکی مطلق قرار می‌داد. 

ما هنوز نمی‌دانیم آن‌ها چگونه در زمستان طولانی قطبی زنده می‌ماندند. خواب زمستانی، مهاجرت یا اکتفا به منابع کم همگی محتمل است، اما این ردپاها نشان داد دست‌کم در برخی زمان‌ها، طعمه‌های متوسط به قدری فراوان بودند که گوشت‌خواران بزرگ می‌توانستند آنجا را خانه خود بدانند. 

۶. فسیل‌های استثنایی کوسه‌های ۱۰ متری مکزیک

این فسیل‌های حفاظت‌شده‌ی عالی متعلق به Ptychodus هستند، گروهی منقرض‌شده از کوسه‌های غول‌پیکر که امسال در مکزیک کشف شدند. آن‌ها ممکن است به حل معماهای چندصدساله پیرامون این که این موجودات چه شکلی بودند، چه چیزی شکار می‌کردند و چه جایگاهی در درخت تکاملی کوسه‌ها داشتند، کمک کنند. 

این یافته‌ها شامل نمونه‌های مفصلی کامل از اوایل کرتاسه‌ی پسین می‌شوند، از جمله طرح کلی حفظ‌شده‌ی بدن که اطلاعات مهمی از سبک زندگی اسرارآمیز و اندازه عظیم تایکودوس ارائه می‌دهد. به طور کلی، محققان به این نتیجه رسیدند تایکودوس احتمالاً بزرگترین کوسه دوروفاگوسی است که تا کنون وجود داشته است. 

۷. فَک فسیل‌شدۀ یک هیولای دریایی ماقبل‌تاریخ

این چند تکه استخوان فک ممکن است به بزرگترین خزنده دریایی که تا به حال زیسته تعلق داشته باشند. این کشف توسط پدر و دختری انجام شد که حین جستجوی فسیل، فسیل‌های گونه جدیدی از ایکتیوسور را یافتند. این جانور ۲۰۲ میلیون سال پیش می‌زیسته و تخمین‌ها نشان داده که طول آن حدود ۲۵ متر بوده و می‌توان آن را با نهنگ‌های آبی امروزی مقایسه کرد. 

دکتر دین لوماکس، متخصص ایکیتیوسور گفته: «این تحقیق نزدیک به هشت سال است که ادامه دارد. تصور شگفت‌انگیزی است که ایکتیوسورهای غول‌پیکر به اندازه نهنگ آبی در اقیانوس‌های اطراف انگلستان در دوره تریاس وجود داشتند. این استخوان‌های فک مدرک وسوسه‌کننده‌ای هستند که نشان می‌دهد شاید روزی جمجمه یا اسکلت کامل یکی از این غول‌ها را پیدا کنیم. 

۸. کرم‌های فسیلی ۹۹ میلیون ساله

این شاخک به‌دام‌افتاده در کهربا، نخستین فسیل کرم نواری بود که امسال کشف شد. این فسیل «استثنایی» نشان داد انگل‌ها دست‌کم از اواسط کرتاسه، روده‌ها را دچار مشکل می‌کردند. 

بو وانگ، محقق ارشد مطالعه‌ای که این کشف را توصیف کرد، گفته: «سوابق فسیلی کرم‌های نواری به دلیل بافت نرم بدن و زیستگاه‌های درون انگلی آن‌ها بسیار ناچیز است و درک ما را از تکامل اولیه آن‌ها به شدت مختل می‌کند.» حالا که تیم او نخستین فسیل بدن یک کرم نواری را یافته‌اند، می‌توانند شروع به تلاش کنند و آن شبکه غذایی را پیدا کنند که منجر به گیر افتادن آن در رزین درخت شده است. 

از آنجا که این نمونه در محیطی نزدیک به ساحل پیدا شده، می‌توان فرض کرد داخل روده‌های یک نرم‌آبشش (زیررده‌ای از ماهیان غضروفی) کمین کرده که جزر و مد یا طوفان آن را روانه ساحل کرده بوده و یک شکارچی مستقر در خشکی (شاید یک دایناسور) به این ماهی بیچاره حمله کرده و شاخک آن را کنده و فرصتی ایجاد کرده که این عضو کنده‌شده در رزین به دام بیفتد.

مترجم: زهرا ذوالقدر