آیا حیوانات هم مشکلات سلامت روان پیدا می‌کنند؟
حیوانات ممکن است با مشکلات ژنتیکی یا رشدی متولد شوند که زندگی طبیعی را برایشان دشوار کند. آنها همچنین ممکن است به دلایل مختلف، در واکنش به شرایط محیطی خود مشکلات سلامت روان را تجربه کنند.
فرادید| مَکس یک سگ نژاد لابرادور رتریور بازیگوش بود که از سواری با ماشین و خوش‌آمدگویی به مشتریان در دفتر صاحبش لذت می‌برد، اما در ۱۶ سالگی، به طور ناگهانی در خانه تصادفاتی را تجربه می‌کرد و شب‌ها دیگر خوب نمی‌خوابید. او عصبی شده بود و انگار دیگر مثل گذشته کلمات و دستورات را نمی‌فهمید.
به گزارش فرادید، مکس علائم اختلالی به نام سندرم اختلال شناختی را داشت. این سندروم می‌تواند هنگام پیری در گربه‌ها و سگ‌ها بروز کند. در سگ‌ها، این اختلال شباهت زیادی به بیماری آلزایمر دارد که سبب از دست رفتن حافظه و زوال عقل در انسان‌ها در سنین بالا می‌شود.
من (ریچل بلیزر؛ استاد علوم اعصاب، شناخت و رفتار در دانشگاه سن دیگو) درباره فرایند یادگیری در انسان‌ها و سایر حیوانات مطالعه می‌کنم و پژوهش من شامل کار با گونه‌های مختلفی از حیوانات می‌شود، از زنبورها گرفته تا کبوترها و خرچنگ‌ها. بخشی از کار من توجه به شرایطی است که می‌تواند روی سلامت روان حیوانات اثر بگذارد.
گاهی تغییرات ژنتیکی یا رشدی می‌تواند بر نحوه ساختار مغز اثر بگذارد و منجر به ناتوانی‌های ذهنی یا تفاوت‌های یادگیری شود. در موارد دیگر، حیوانات ممکن است در معرض شرایط ترسناک یا استرس‌زا دچار مشکلات سلامت روان شوند. در ادامه نمونه‌هایی از این مشکلات را می‌خوانید:
درک ژن‌های حیوانات
سندرم‌دان یک وضعیت ژنتیکی شایع است که می‌تواند سبب کندی یادگیری و تفکر در انسان‌ها شود. افرادی که با سندرم‌دان متولد می‌شوند ممکن است در یادگیری چیزهای جدید، به خاطر سپردن اطلاعات و تصمیم‌گیری‌های پیچیده مشکل داشته باشند.
سندرم‌دان ناشی از تغییرات در یک کروموزوم است؛ رشته‌هایی که در سلول‌های ما ژن‌های ما را ذخیره می‌کنند. در حالت عادی، انسان‌ها ۲۳ جفت کروموزوم دارند و وقتی کسی با یک نسخه اضافه از کروموزوم ۲۱ متولد شود، اثرات سندرم‌دان در او بروز می‌کند.
بیشتر حیوانات نمی‌توانند سندرم‌دان داشته باشند، چون ساختار ژن‌های آنها با فرق دارد، اما نزدیک‌ترین خویشاوندان ما یعنی شامپانزه‌ها و اورانگوتان‌ها، سازمان‌دهی مشابهی از ژن‌ها دارند. شرایط مشابه سندرم‌دان در این گونه‌ها مشاهده شده است.
برای مثال، کاناکو یک شامپانزه ماده بود که در یک مرکز تحقیقاتی در ژاپن متولد شده بود. او مشکلات بینایی و قلبی ناشی از یک کروموزوم اضافه داشت. دانشمندان نمی‌دانند آیا کاناکو در یادگیری مشکل داشت یا نه، زیرا مشکلات بینایی او آزمایش این موضوع را دشوار کرده بود. با این حال، کاناکو از معاشرت با دیگر شامپانزه‌ها لذت می‌برد و در یک پناهگاه حیات‌وحش طولانی عمر کرد.
شامپانزه‌های وحشی گاهی با شرایط ژنتیکی مانند سندرم‌دان متولد می‌شوند، اما اثرات این بیماری، زندگی در طبیعت را دشوار می‌کند، درست مانند متولد شدن با قلب یا پایی که به طور طبیعی رشد نمی‌کند. کاناکو توانست به کمک مراقبان انسانی و مراقبت‌های خوب دامپزشکی زندگی سالمی داشته باشد.
مقابله با ترومای روانی و استرس
یک پنگوئن آفریقایی در باغ وحش مریلند شلنگ آتش نشانی گره خورده را به دهان گرفته است. دادن اشیاء جدید به پنگوئن ها برای کاوش یکی از راه های غنی سازی زندگی آنها در اسارت است
حیواناتی که سالم به دنیا می‌آیند هم ممکن است مشکلات سلامت روان را در واکنش به شرایط اطرافشان تجربه کنند.
برای مثال، درست مانند سربازانی که پس از تجربه یک وضعیت تهدیدکننده جان، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پیدا می‌کنند، سگ‌های نظامی و پلیس مشغول به کار هم ممکن است به همین وضعیت دچار شوند. سگ‌هایی که PTSD دارند ممکن است به صاحبشان بچسبند، از صداهای معمولی بترسند یا مدام وحشت‌زده یا ترسناک رفتار کنند.
دامپزشکان می‌توانند داروهای ضداضطراب تجویز کنند تا به این سگ‌ها کمک کنند در مواقع ترسناک مانند آتش‌بازی یا طوفان‌های رعدآسا آرام بمانند. صاحبان سگ‌ها نیز می‌توانند از درمان‌های رفتاری برای تشویق سگ‌ها به آرام بودن در برابر چیزهایی که به نظر ترسناک می‌آیند، استفاده کنند.
بیشتر حوادث تروماتیک مانند زلزله‌ها یا تصادفات اتومبیل قابل‌پیش‌بینی نیستند. با این حال، در برخی موارد مانند گرفتن و حبس کردن یک حیوان وحشی برای جابجایی آن، کارکنان از آرام‌بخش‌ها یا داروهای مسکن استفاده می‌کنند تا حیوان را خواب‌آلود کنند یا چشمان و گوش‌هایش را بپوشانند تا از بروز ترس و مشکلات طولانی‌مدت جلوگیری کنند.
یک دلیل شایع دیگر مشکلات سلامت روان در حیوانات استرس روزانه است. حیوانات در اسارت مانند باغ‌وحش‌ها، مزارع یا آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، ممکن است از منابع مختلفی مانند صدای ترافیک، دماهای ناخوشایند یا ناتوانی در انجام برخی رفتارهای طبیعی دچار استرس شوند.
حیوانات رفتارهای خاص خود را دارند: پنگوئن‌ها شنا می‌کنند، میرکَت‌ها حفاری می‌کنند، بابون‌ها اجتماعی هستند و مرغ‌ها حمام گرد و غبار می‌گیرند. وقتی حیوانات قادر به انجام رفتارهای مهم خود نباشند، ممکن است دچار استرس و مشکلات ذهنی شوند.
برای جلوگیری از این مشکل، مسئولان باغ‌وحش‌ها و مراقبان حیوانات محیط‌های غنی‌سازی‌شده فراهم می‌کنند: اشیاء، ساختارها و فعالیت‌های محرک ذهن حیوانات تا از بروز کسالت در آنها جلوگیری شود.
حمایت از حیوان خانگی
گاهی اوقات تشخیص استرس یا اضطراب حیوانات آسان است. آنها ممکن است به عقب و جلو قدم بردارند، روزهای خود را در مخفی‌گاه سپری کنند یا به شکل غیرعادی پرخاشگر شوند. بیمار شدن مکرر یا کاهش وزن نیز می‌تواند نشانه‌ای از سلامت روان ضعیف باشد. برخی هورمون‌ها به نام کورتیکواستروئیدها می‌توانند از نمونه مدفوع اندازه‌گیری شوند تا نشانه‌های استرس بیش از حد در حیوان پیدا شناسایی شود.
حتی حیوانات خانگی در خانه‌های پرمهر صاحبان‌شان ممکن است مشکلات سلامت روان را تجربه کنند. برخی سگ‌ها با اضطراب جدایی روبه‌رو هستند: ترس شدید از ترک شدن توسط صاحبشان. کمبود فعالیت ذهنی یا فیزیکی هم می‌تواند علائم اضطراب ایجاد کند.
سرگرم نگهداشتن حیوانات برای آنها خوب است، چه با بردن آنها به پارک برای دویدن و معاشرت، چه با ساخت پازل‌هایی برای مخفی کردن خوراکی‌ها برای طوطی تا آنها را پیدا کند. در موارد جدی‌تر، دامپزشکان می‌توانند دارو یا درمان‌های رفتاری تجویز کنند تا به حیوان خانگی کمک کنند احساس بهتری داشته باشد.
انسان‌ها می‌توانند از علم برای درک شرایط مختلفی که سلامت روان حیوانات را تحت تأثیر قرار می‌دهند استفاده کنند و درمان‌هایی برای کمک به آنها پیدا کنند. ما نیز می‌توانیم با نشان دادن دلسوزی و مراقبت از مبتلایان به مشکلات روانی (چه انسان و چه حیوان) به آنها کمک کنیم.
مترجم: زهرا ذوالقدر
