چرا باوجود گرم‌تر شدن زمین، یخ‌های قطب جنوب در سال‌های اخیر بیشتر شده‌اند؟

فرادید| یخ جنوبگان در سال‌های اخیر باوجود افزایش دمای جهانی، بیشتر شده است. در پژوهشی جدید، پژوهشگرانی از دانشگاه تونگ‌جی شانگهای با استفاده از داده‌های ماهواره‌های ناسا تغییرات صفحه یخی جنوبگان را طی بیش از دو دهه بررسی کردند. 

به گزارش فرادید، اگرچه روند کلی گواه کاهش قابل‌توجه یخ در این قاره است، اما بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، بخشی از این یخِ ازدست‌رفته دوباره بازگشته است. با این حال، این به معنای بازگشت شرایط آب‌وهوایی یا توقف تغییرات اقلیمی نیست. 

 اگرچه به‌تازگی مقدار یخ افزایش یافته، اما این افزایش حتی نمی‌تواند شروعی برای جبران نزدیک به ۲۰ سال از دست‌رفتن یخ باشد. 

بیشتر این افزایش در حال حاضر به ناهنجاری نسبت داده شده که منجر به بارش بیشتر برف و تا حدی باران در جنوبگان شده و در نتیجه یخ بیشتری شکل گرفته است. سطح یخ جنوبگان به شکل طبیعی از سالی به سال دیگر نوسان دارد و به نظر می‌رسد این روند افزایش از ابتدای سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است. میزان یخ گزارش‌شده توسط ناسا تا به اینجای سال ۲۰۲۵ مشابه سال ۲۰۲۰ (پیش از افزایش ناگهانی) است. 

صفحه یخی جنوبگان بزرگ‌ترین توده یخ روی زمین است. این صفحه که از کل ایالات متحده هم بزرگ‌تر است، ۹۰٪ آب شیرین جهان را در خود دارد. جنوبگان همچنین با یخ دریا (آب منجمد اقیانوس) احاطه شده که در زمستان گسترش می‌یابد و در تابستان به سوی ساحل عقب‌نشینی می‌کند. 

این مطالعه که روز ۱۹ مارس در مجله Science China Earth Sciences منتشر شد، از داده‌های ماهواره‌های GRACE و GRACE Follow-On ناسا استفاده کرده که از سال ۲۰۰۲ تاکنون این صفحه یخی را پایش می‌کنند. بررسی این تغییرات اهمیت دارد چون ذوب شدن یخ درست به بالا آمدن سطح آب دریاها منجر می‌شود. 

این داده‌ها نشان داده که جنوبگان بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ دوره‌ای مداوم کاهش یخ را تجربه کرده است. این کاهش در نیمه دوم این بازه شدت گرفت، طوری که میانگین کاهش سالانه از حدود ۸۱ میلیارد تن بین ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۰ به حدود ۱۵۷ میلیارد تن بین ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ رسید. اما پس از آن، روند تغییر کرد. 

بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، صفحه یخی سالانه به طور میانگین حدود ۱۱۹ میلیارد تن افزایش جرم داشته است. چهار یخچال طبیعی در شرق جنوبگان نیز از وضعیت کاهش شدید یخ به افزایش جرم قابل‌توجه تغییر وضعیت دادند. 

افزایش اخیر یخ در صفحه یخی جنوبگان جبران‌کننده دوره طولانی از دست دادن سریع یخ در این قاره نیست. 

تام اسلیتر، پژوهشگر علوم محیطی در دانشگاه نورث‌آمبرایا بریتانیا که در این تحقیق مشارکت نداشته، گفته: «این پدیده خیلی عجیب نیست. در آب‌وهوای گرم‌تر، جوّ می‌تواند رطوبت بیشتری را در خود نگه دارد (که احتمال وقوع بارش شدید مثل برف سنگین که موجب افزایش جرم اخیر در جنوبگان شرقی شد) را افزایش می‌دهد.» 

پژوهشی در سال ۲۰۲۳ نیز همین افزایش بی‌سابقه جرم یخ در جنوبگان را بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ ثبت کرده بود. این پژوهش نیز ناهنجاری شدید بارش را عامل اصلی افزایش یخ می‌دانست. یافته‌های جدید نشان می‌دهند این روند تا دست‌کم سال ۲۰۲۳ ادامه داشته است. 

اسلیتر افزود که انتظار می‌رود این افزایش موقتی باشد: «کم و بیش تمام کاهش یخ در جنوبگان از یخچال‌های طبیعی دیگر ناشی می‌شود که در حال سرعت گرفتن و ورود به اقیانوس گرم هستند. این روند همچنان ادامه دارد. بارش اخیر فقط به طور موقت این کاهش را جبران کرده و انتظار نمی‌رود تغییر پایداری در رفتار جنوبگان ایجاد شده باشد.» 

جهانی در حال گرم شدن

تغییرات اقلیمی به این معنا نیست که همه‌جای زمین به یک اندازه گرم می‌شود، پس نباید یک منطقه خاص را نماینده کل وضعیت جهان دانست. در گذشته، دمای جنوبگان کم و بیش ثابت بوده، به‌ویژه در قیاس با قطب شمال که چهار برابر سریع‌تر از بقیه نقاط جهان گرم شده است. یخ دریا در جنوبگان نیز نسبت به قطب شمال پایدارتر بوده، اما در سال‌های اخیر این وضعیت تغییر کرده است. 

سال ۲۰۲۳، یخ دریا در جنوبگان به پایین‌ترین حد تاریخی خود رسید و محققان اعلام کردند بدون تغییرات اقلیمی چنین چیزی بسیار بعید بود. در همین حال، پوشش کلی یخ دریا در سطح جهان مدام در حال کاهش به سطوح بی‌سابقه یا نزدیک به رکورد است و دمای جهانی نیز پیوسته در حال ثبت رکوردهای جدید است. 

سال ۲۰۱۵، رهبران جهان توافق پاریس را امضا کردند، یک معاهده بین‌المللی که وعده می‌داد گرمایش جهانی را ترجیحاً به زیر ۲.۷ درجه فارنهایت و به طور قابل‌توجهی پایین‌تر از ۳.۶ درجه فارنهایت محدود کنند. با این حال، آن وعده اولیه در معرض خطر است: بنا به گزارش سرویس تغییرات اقلیمی کوپرنیکوس اتحادیه اروپا، آوریل ۲۰۲۵ بیست و یکمین ماه از ۲۲ ماه گذشته بود که دمای آن از حد ۲.۷ درجه فارنهایت بالاتر رفت.

مترجم: زهرا ذوالقدر