ببینید؛ همه چیز درباره پهپاد شاهد ۲۳۸

اگرچه ایران تولید و استفاده از پهپادها را از زمان جنگ هشت ساله با عراق و معرفی مهاجر و ابابیل آغاز کرد، اما توسعه آنها در سال‌های اخیر با سرعت بیشتری انجام شد تا این جنگ افزار نسبتا ساده و ارزان قیمت، به یکی از ارکان زرادخانه تسلیحاتی ایران تبدیل شود.

به گزارش فرارو، با شروع جنگ اوکراین و انتشار خبرهایی مبنی بر استفاده روسیه از پهپاد شاهد 136 در جبهه های نبرد، نام این پرنده بیش از هر زمان دیگری مطرح شد تا جایی که نظر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا را هم به خود جلب کرد و از آنها با صفاتی همچون «خیلی خوب، سریع، مرگبار و وحشتناک» یاد کرد.

شاهد 136 اگرچه به عنوان یک گزینه ارزان قیمت کاربردهای خاصی در میدان جنگ دارد، از جمله درگیر کردن پدافند دشمن، اما ضعف های قابل توجهی هم دارد که آن را برای ماموریت های حیاتی تر نامناسب می سازد.

پهپاد شاهد 238 نسخه ای بود که با هدف ارتقای شاهد 136 توسعه پیدا کرد و به همین دلیل از همان پلتفرم کلی شاهد 136 که دارای بال های دلتاشکل (مثلثی) و فاقد دم و سکان عمودی است استفاده شد. این پهپاد نخستین بار در پاییز 1402 رونمایی شد و در زمستان همان سال اوکراینی‌ها مدعی شدند که توسط روسیه مورد استفاده قرار گرفته است.

مهمترین ارتقا در شاهد 238، اضافه شدن موتور جت بود تا به این ترتیب با افزایش قابل توجه سرعت و توانایی مانورپذیری، شکار آن توسط سامانه های پدافندی دشوار شود.

موتور نصب شده روی شاهد 238 یک موتور مینی جت به نام طلوع 10 است که گفته می شود از موتور توربوجت پی‌بی‌اس تی‌جی100 جمهوری چک الگوبرداری شده و پیش از این در موشک های کروز سری قدس نیز به کار رفته است. موتور جدید موجب  شده است تا سرعت 150 تا 180 کیلومتری شاهد 136 به 500 و در برخی گزارش ها به 600 کیلومتر بر ساعت افزایش پیدا کند. سقف پرواز این پهپاد تا 30 هزار پا یا 9144 کیلومتر برآورد شده و گفته می شود سرعت آن هنگام شیرجه به سمت هدف تا 800 کیلومتر بر ساعت هم می رسد.

تا کنون از سه نسخه شاهد 238 رونمایی شده است. نخست، پهپاد مجهز به سامانه هدایت ماهواره ای که برای اهداف ثابت مناسب است و در شاهد 136 نیز به کار گرفته می شود. نسخه دوم به سامانه هدایت اپتیک دید حرارتی مجهز است که برای درگیری با هداف متحرک کاربرد دارد، و سومین نسخه شاهد 238 ضدرادار است که با دریافت امواج راداری و دکل های ارتباطی دشمن روی آنها قفل کرده و با هدف سرکوب پدافند هوایی دشمن به آنها حمله می کند.

شاهد 238 معمولا به یک کلاهک 50 کیلوگرمی مجهز است، اما در گزارش های منتشر شده از نسخه روسی آن که به گران-3 معروف است، گفته شده که کلاهک 300 کیلوگرمی را نیز حمل کرده است. جدای از این اختلاف نظر، حداکثر وزن برخاست آن 380 کیلوگرم برآورد شده است که نزدیک به 50 درصد بیشتر از شاهد 136 است.

در طراحی شاهد 238 اگرچه شکل بال دلتایی حفظ شده است، اما برای مانورپذیری و تطابق آن با پیشرانه جت بهبودهایی در نظر گرفته شده که مهم ترین آن استفاده از 8 عملگر فلپ به جای 4 عملگر شاهد 136 است. سقف زمانی پرواز این پهپاد را 2 ساعت و برد آن حدود 1200 کیلومتر برآورد می کنند.

از شایعات پیرامون پهپاد انتحاری شاهد 238 می توان به استفاده از قطعات شرکت های غربی در ساخت آن اشاره کرد که این ادعا با استناد به پهپادهای سرنگون شده روسیه مطرح شده است. شرکت های مستقر در آمریکا، سوئیس، هلند، آلمان، کانادا، ژاپن و لهستان از جمله مواردی هستند که گفته می شود ناخواسته در ساخت این پهپاد ایرانی مشارکت داشته اند. تحلیلگران غربی از این مساله به عنوان نمونه ای از توانمندی های ایران در دور زدن تحریم ها و تاب آوری زنجیره تامین یاد می کنند.

بهبودهای انجام شده روی پهپاد 238 نقاط ضعف خاص خود را هم به همراه داشته است. استفاده از موتور جت اگرچه سرعت و قدرت نفوذ بیشتری به همراه داشته، اما مصرف سوخت را هم بیشتر کرده و به دلیل تولید حرارت بالا، آسیب پذیری آن در مقابل موشک های هدایت شونده فروسرخ را بیشتر کرده است. مصرف سوخت و وزن بیشتر این پهپاد نسبت به شاهد 136 نیز موجب کاهش برد آن شده است.