عجیبترین سیّارههای کشف شده در خارج از منظومه شمسی؛ از «سیارۀ مذاب» تا «سیارۀ الماس»

در حال حاضر بیش از ۶۰۰۰ سیاره فراخورشیدی توسط دانشمندان شناخته شدهاند. این شمار روزبهروز بیشتر میشود و حدود ۸۰۰۰ کاندیدای دیگر نیز منتظر تأیید هستند. در دهههای اخیر، پس از کشف اولین سیارهی فراتر از منظومه شمسی، آموختهایم که جهان بسیار متنوع و شگفتانگیزتر از آن چیزی است که فقط بر اساس منظومه شمسی میتوانستیم تصور کنیم.
فرادید| در منظومه خودمان، چهار سیاره سنگی در بخش داخلی و چهار غول در بخش خارجی داریم، به همراه صدها قمر، تعداد زیادی سیاره کوتوله و میلیونها جسم کوچک. اما در بیرون از منظومۀ شمسی هم سیارات بسیار زیادی وجود دارند که برخی از آنها دارای ویژگیهای عجیب و شگفتانگیزی هستند.
به گزارش فرادید؛ برخی سیارات غولپیکر بیرون از منظومۀ شمسی آنقدر به ستاره خود نزدیکند که متورم و بسیار داغ میشوند؛ اینها به «ژوپیترهای داغ» معروفند. برخی سیارات دور نیز دو ستاره میچرخند یا ویژگیهای عجیب دیگری دارند؛ دنیاهایی که گویی از داستانهای علمی-تخیلی آمدهاند.
برخی از عجیبترین سیارات
CoRoT-2b (سیارهای با سالِ دوروزه)
سیارۀ CoRoT-2b یک ژوپیتر داغ است که به ستاره خود بسیار نزدیک است و یک دور مدار آن تنها ۱.۷ روز زمینی طول میکشد. لایههای بیرونی آن متورم شده و دمای آن آنقدر بالاست که میتواند فولاد را ذوب کند. این سیاره احتمالاً قفل جزر و مدی است، یعنی یک طرفش همیشه در روز و طرف دیگرش همیشه در شب است. این وضعیت به اخترشناسان امکان مطالعه بادهای این سیارات را داده است و مشخص شده که بادهای این غول گازی داغ برخلاف سایر ژوپیترهای داغ عمل میکنند.
LTT9779b (بزرگترین آینۀ جهان)
میدانیم که سیارات خودشان نور مرئی ساطع نمیکنند بلکه نور ستاره خود را بازتاب میدهند. در این میان، سیارۀ LTT9779b بیش از هر سیاره شناختهشدهای، یعنی حدود ۸۰ درصد، نور ستاره خود را بازتاب میدهد و بنابراین درخشانترین سیاره شناختهشده یا بزرگترین «آینه» در جهان است.
WASP-103b (سیارۀ بیضی)
سیارات معمولاً کرویاند، درست است؟ نه همیشه! اگر سیارات بزرگ به ستاره خود نزدیک باشند، نیروی گرانش آنها را به شکل توپ راگبی درمیآورد. سیارۀ WASP-103b نمونهای کلاسیک از این نوع سیارات غولپیکر با شکل عجیب است: اندازۀ این سیاره ۱.۵ برابر جرم ژوپیتر و حرارت آن ۲۰ برابر ژوپیتر است.
CoRoT-7b (سیارۀ مواد مذاب)
این سیاره یک سوپرزمین سنگی است؛ اندازۀ آن حدود چهار برابر زمین و البته غیرقابل سکونت است. احتمالاً سطح آن از گدازه پوشیده شده و ممکن است قفل جزر و مدی باشد. در این صورت، بخش گداخته عمدتاً در سمت رو به ستاره خواهد بود، مگر اینکه حرکات مداری باعث تولید گرمای جزر و مدی در داخل سیاره شود و آتشفشانها در هر دو سمت ایجاد شوند. مانند سیاره Mustafar در «جنگ ستارگان»، این سیاره ممکن است نصفش در نور شدید ستاره پخته شده و نصف دیگرش در تاریکی ابدی فضا باشد.
PSR J1719-1438 b (سیارۀ الماس)
در یک قسمت از مجموعه علمیتخیلی «دکتر هو»، سیارهای الماسمانند دور یک تپاختر میچرخد. سیارۀ PSR J1719-1438 b واقعا چیزی شبیه به همین ایدۀ تخیلی است. این چگالترین سیاره کشفشده تاکنون است و احتمالاً از کربن بلوری ساخته شده، اما چگالی آن بسیار بیشتر از هر الماسی است که روی زمین تشکیل شده است. این سیاره دور یک تپاختر میلیثانیهای میچرخد؛ ستارهای نوترونی که هر ۵.۸ میلیثانیه یک بار میچرخد و با تابش اشعه ایکس و گاما، سیاره را تحت تابش مرگبار قرار میدهد. ممکن است این سیاره ابتدا یک ستاره بوده باشد و سوپرنوا و گرانش تپاختر، مواد سطح آن را برده و هستهای از کربن بلوری باقی گذاشته باشد.
زمین (سیارۀ زندگی)
و در نهایت، زمین خودمان! تنها جایی که میدانیم حیات موجودات مختلف را پشتیبانی میکند. شاید این موضوع برای ما که بر روی آن زندگی میکنیم عادی شده باشد اما این ویژگی زمین تا آنجا که ما میدانیم در سراسر کیهان منحصربهفرد و از این جهت واقعا عجیب و شگفتآور است.