آیا ماهی‌ها «زبان» دارند؟
بیشتر تعریف‌های علمی از «زبان» می‌گویند زبان اندامی عضلانی در کف دهان است که می‌تواند مستقل حرکت کند و به انسان امکان تولید گفتار پیچیده را می‌دهد. با این تعریف، ماهی‌ها زبان ندارند. اما آنها اندامی دارند که از نظر شکل و کارکرد بسیار شبیه زبان است.
فرادید| ماهی‌ها به جای زبان دارای ساختاری به نام باسی‌هایال (Basihyal) هستند؛ قطعه‌ای استخوانی در کف دهان که کمی شبیه زبان به نظر می‌رسد، اما تفاوت‌هایی دارد: اول اینکه این اندام استخوانی است، نه عضلانی؛ دوم اینکه این اندام جوانه‌های چشایی ندارد و سوم اینکه تقریبا نمی‌تواند حرکت کند.
به گزارش فرادید؛ دانشمندان گمان می‌کنند این ساختار در ابتدا برای محافظت از شریان اصلی قلب به وجود آمده است؛ رگی بزرگ که بسیار نزدیک به دهان ماهی قرار دارد و اگر با شکار زنده برخورد کند، آسیب‌پذیر خواهد بود.
اما این ساختار شبیه زبان یک کار مهم هم هنگام غذا خوردن انجام می‌دهد. ماهی از این قطعه استخوانی برای هدایت غذا به سمت گلو استفاده می‌کند. برخلاف پستانداران که از عضلات زبان برای جا‌به‌جایی غذا استفاده می‌کنند، ماهی‌ها با حرکت فک و انقباض عضلات، غذا را به پایین می‌رانند. کوسه‌ها و ماهیان بزرگ حتی از عضلات ناحیه شانه برای کمک به این فرآیند استفاده می‌کنند.
اندازه و شکل این اندام بین گونه‌های مختلف متفاوت است و بعضی از آنها حتی نسخه پیشرفته‌تری دارند: یک جور استخوان دندان‌دار. مثلاً ماهی «شیپس‌هد» دندان‌هایی روی همین اندام دارد که برای خرد کردن خرچنگ و صدف عالی است.
کارکرد این عضو هم در گونه‌های مختلف فرق می‌کند: مثلا ماهی‌های تیرانداز از آن برای پرتاب آب به سمت حشرات روی شاخه‌ها استفاده می‌کنند و لامپری‌ها می‌توانند زبان دندان‌دار خود را بیرون بیاورند و با آن گوشت شکار را بتراشند.
اما این اندام حتی برای چشیدن هم استفاده نمی‌شود! چون بدن ماهی همیشه مرطوب است، جوانه‌های چشایی می‌توانند روی پوست، لب‌ها و حتی باله‌ها باشند. مثلاً گربه‌ماهی می‌تواند در سراسر بدنش طعم‌ها را حس کند! این ماهی حدود ۶۸۰ هزار جوانه چشایی دارد؛ در حالی‌که انسان فقط حدود ۵ هزار عدد دارد.
اما داشتن باسی‌هایال همیشه خوشایند نیست. این عضو هدف حمله نوعی انگل به نام «انگِل زبان‌خوار» است. این سخت‌پوست روی پایه زبان ماهی می‌نشیند، جریان خون را قطع می‌کند و باعث از بین رفتنش می‌شود، سپس خودش جای زبان را می‌گیرد. بعضی از این انگل‌ها خون یا مخاط ماهی را می‌خورند اما معمولاً میزبان را نمی‌کشند.
پس آیا در نتیجه می‌توان گفت که ماهی زبان دارد؟ نه؛ حداقل نه چیزی مثل زبان پستانداران. اما آنها یک ابزار چند‌منظوره استخوانی فوق‌العاده دارند و از همه جالب‌تر: می‌توانند با پوست خود طعم را حس کنند!
