کشف ۱۲۸۴ سیاره‌ی فراخورشیدی جدید

سازمان فضایی ناسا دیشب در یک کنفرانس مطبوعاتی، از تایید کشف ۱۲۸۴ سیاره‌ی فراخورشیدی جدید توسط تلسکوپ فضایی کپلر خبر داد. سیاره‌های فراخورشیدی، سیاراتی هستند که در مدار ستاره‌هایی به غیر از خورشید گردش می‌کنند.

از این تعداد سیاره، ۹ تای آن‌ها تقریبا هم اندازه‌ی زمین هستند و در فاصله‌ای از ستاره‌ی مادر قرار دارند که دمای سطحی آن‌ها، اجازه‌ی حضور آب مایع را می‌دهد. وجود آب مایع می‌تواند به معنی حضور حیات روی این سیاره‌ها باشد.

تلسکوپ کپلر سال ۲۰۰۹ با هدف کشف سیارات فراخورشیدی شبیه به زمین، به فضا فرستاده شد. این تلسکوپ بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ منطقه‌ی کوچکی از آسمان و حدود ۱۵۰ هزار ستاره را زیر نظر قرار داد. از داده‌های خام بدست آمده، ستاره‌شناسان ۴۷۰۰ سیاره‌ی فراخورشیدی احتمالی کشف کردند.

دیشب ناسا اعلام کرد که ۱۲۸۴ عدد از آن‌ها به احتمال ۹۹ درصد سیاره‌ی فراخورشیدی هستند. از این تعداد هم ۹ تای آن‌ها در «دامنه‌ی زندگی» (Habitable Zone) هستند. یعنی در فاصله‌ای از ستاره‌ی خود قرار دارند که دمای سطح آن‌ها نه خیلی گرم است و نه خیلی سرد، بنابراین آب مایع می‌تواند روی آن‌ها وجود داشته باشد.

حضور آب مایع، می‌تواند به معنی وجود حیات در آن سیاره‌ها باشد. تا پیش از این اعلام، ۱۰۴۱ سیاره‌ی فراخورشیدی تایید شده‌ی دیگر توسط تلسکوپ کپلر کشف شده بود. بنابراین اکنون تعداد کشف‌های کپلر به ۲۳۲۵ و تعداد کل سیارات فراخورشیدی کشف شده به بیش از ۳۲۰۰ عدد می‌رسد.

تعداد سیاراتی که ممکن است آب مایع روی آن‌ها وجود داشته باشد هم با کشف جدید به ۲۱ عدد رسید. بیشتر سیارات فراخورشیدی کشف شده، مثل مشتری گازی و خیلی بزرگ هستند و کشف سیارات سنگی کوچک مثل زمین، کار خیلی مشکل‌تری است.

تلسکوپ فضایی مجهز به یک آینه‌ی ۹۵ سانتی‌متری و نورسنجی بسیار دقیق است. این تلسکوپ می‌تواند منطقه‌ی نسبتا وسیعی از آسمان و همزمان هزاران ستاره را زیر نظر بگیرد. این تلسکوپ به دقت میزان نور ستارگان را زیر نظر می‌گیرد.

زمانی که سیاره‌ای فراخورشیدی از جلوی یک ستاره عبور می‌کند، به یکباره روشنایی آن ستاره کاهش می‌یابد و وقتی سیاره‌ی فراخورشیدی گذر را انجام داد، دوباره نور ستاره افزایش می‌یابد. درست مثل گذر سیاره‌ی عطارد یا زهره از جلوی خورشید که ما می‌توانیم آن را از روی زمین ببینیم.

با این حال به جز سیارات فراخورشیدی، عوامل دیگری هم می‌توانند باعث کاهش نور ستاره‌ها شوند، مثلا ممکن است آن ستاره دوتایی باشد و ستاره‌ای خیلی کم‌نور از جلوی ستاره‌ی مادر گذر کرده باشد. به همین دلیل، هر نوسان روشنایی را نمی‌توان دلیلی بر وجود سیاره‌ای فراخورشیدی دانست. از بین ۴۷۰۰ یافته‌ی کپلر بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ هم فقط ۲۱۸۴ عدد از آن‌ها سیاره‌ی فراخورشیدی بودند.

ناسا برای آزمون کاندیداها از یک روش پیشرفته‌ی خودکار استفاده کرده که باعث شده کار راستی‌آزمایی داده‌ها کاملا تسریع شود. تا پیش از این برای آزمون کاندیداها باید هر ستاره به مدت زمان خیلی زیاد تحت نظر قرار می‌گرفت تا با بررسی دقیق الگوی نوسان نوری ستاره، مشخص شود سیاره‌ای فراخورشیدی در مدار آن گردش می‌کند یا خیر. این کار هم زمان‌بر و هم هزینه‌بر است. نتیجه‌ی کار آن‌ها در «استروفیزیکال ژورنال» چاپ شده است.

منبع: دیجی مگ