(تصاویر) داستان یک نقاشی مشهور

نزدیک به ۱۰۰ سال قبل از اینکه «لئوناردو داوینچی» نقاشی مشهور «مونالیزا»‌ را خلق کند، یک نقاش دیگری استانداردهایی را برای پرتره‌های رنگ روغن واقع‌گرایانه تعیین می‌کرد. «یان ون ایک» که در سال ۱۳۹۰ میلادی در بلژیک کنونی به دنیا آمد، یکی از نقاشان چیره‌دست قدیمی نقاشی با رنگ روغن بود و از این سبک برای خلق تابلوهای نقاشی با جزئیات بسیار دقیق استفاده می‌کرد.

مهم‌ترین اثر «ون ایک» تابلو نقاشی «پرتره آرنولفینی» است که نمادی از رنسانس شمالی محسوب می‌شود و بسیاری از ایده‌آل‌های زیبایی‌شناسی و نوآوری‌ها در نحوه نقاشی کردن آن دوره زمانی را در بر می‌گیرد. با این حال صرف نظر پالت رنگی غنی آن، نکته‌های قابل توجه بیشتری درباره این نقاشی وجود دارد.

در همان زمانی که رنسانس ایتالیایی، زیبایی‌شناسی کلاسیک را در ایتالیای قرن پانزدهم احیا کرد، رنسانس شمالی در بین هنرمندان شمال کوه‌های آلپ به‌ویژه در هلند، بلژیک، آلمان، فرانسه و انگلستان رواج پیدا کرد. این دوره هنری نیز همچون همتای جنوبی خود، بر رئالیسم تأکید داشت اما با تمرکز بیشتر بر نقاشی و چاپ.

«خود نگاره»‌ اثر «یان ون ایک»

«یان ون ایک»، نقاش فلامانی به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاشان «رنسانس شمالی» شناخته می‌شود که آثار هنری با مضامین بسیار مذهبی خلق کرده است.

«قطعه محراب خنت» یکی از نخستین‌ شاهکارهای این هنرمند محسوب می‌شود که با استفاده از رنگ روغن خلق شده است. «ون ایک» و برادرش «هوبرت»‌ که او هم یک هنرمند بود، این اثر هنری را در یک دوره ۱۰ ساله خلق کردند. این اثر هنری نشان‌دهنده عدم پذیرش سبک آرمانی قرون وسطی و حرکت به سمت هنر واقع گرایانه‌تر است.

تابلو نقاشی «پرتره آرنولفینی»

«ون ایک» در سال ۱۴۳۴ میلادد، حدود یک سال پس از اتمام خلق «قطعه محراب خنت» روند خلق «پرتره آرنولفینی» را که با نام «ازدواج آرنولفینی» نیز شناخته می‌شود را آغاز کرد. این تابلو نقاشی یک تاجر ثروتمند که گمان می‌رود «جیووانی دی نیکولا آرنولفینی» باشد را به همراه همسرش در یک اتاق بسیار مجلل که نشانگر ثروت آن‌ها اسـت، به تصویر کشیده است.

در نگاه اول، «پرتره آرنولفینی» با توجه به پالت رنگی که برای خلق آن مورد استفاده قرار گرفته است، توجه مخاطب را جلب می‌کند. در سمت چپ این نقاشی، مرد یک کت سنگین آبی-مشکی با تزیینات خز را به تن کرده است و در سمت راست نقاشی نیز همسر این مرد لباسی زمردی با آستین‌های ظاهرا زبر به تن دارد. به نظر می رسد هر یک از لباس ها و جواهرات روی بوم می درخشد.

«ون ایک» با استفاده از تکنیک «خیس در خیس» به این رنگ عمیق دست یافت که در آن لایه‌هایی از رنگ مرطوب را قبل از خشک شدن لایه‌های قبلی اضافه کرد.

این روش به او اجازه داد تا رنگ‌ها را به طرز ماهرانه‌ای ترکیب کند و یک نمای سه بعدی را روی بوم ایجاد کند. علاوه بر این، هنرمند لایه‌هایی از لعاب‌های شفاف را بر روی نقاشی اضافه کرد تا نه تنها واقع‌گرایی چهره‌ها، بلکه مجلل  بودن خانه را نیز پررنگ‌تر کند.

شمایل‌نگاری در این نقاشی

اگرچه هویت سوژه‌های نمایش‌داده در این نقاشی مشخص نیست، اما پوشش سر این زن نشان می‌دهد که آن‌ها در واقع یک زوج متاهل هستند، زیرا تنها زنان مجرد در فلاندر قرن ۱۵ موهای خود را پایین می‌بستند. با این حال، برخلاف تصور بسیاری از مخاطبان این نقاشی، زن باردار نیست، بلکه تنها لباس حجیم خود را که در آن زمان مرسوم بود، با دستش بالا گرفته است.

مورخان هنری هنوز درباره معنای دقیق دست به دست هم دادن این زوج در نقاشی به توافق نرسیده‌اند. برخی معتقدند که این حرکت نمادی از قرارداد ازدواج است.

بیشتر اشیای این اتاق، همچون لوستر، پارچه‌های رنگ شده و غذاهای وارداتی، برای نشان دادن ثروت بی حد و حصر این زوج به تصویر کشیده شده‌اند. در دیوار پشتی اتاق یک آینه محدب است که انعکاس دو نفر در آن دیده می‌شود. یکی از آن‌ها به احتمال زیاد «ون ایک»‌ است.

در بالای آینه یک نوشته به زبان لاتین وجود دارد که می‌گوید: «جان ون ایک در سال ۱۴۳۴ اینجا بود». این نوشته حضور هنرمند را در این نقاشی را تأیید می‌کند.

گمان می‌رود بسیاری از انتخاب رنگ‌های «ون ایک» معانی پنهانی را در برگفته باشند. به عنوان مثال، لباس سبز این زن، احتمالاً می‌تواند نماد امید باشد و به احتمال زیاد امید به داشتن فرزند. به همین ترتیب، پرده‌ها و ملحفه‌های قرمز رنگ در پس‌زمینه می‌توانند به صمیمیت بین زوجین دلالت کنند. بین آنها یک سگ کوچک وجود دارد که معمولاً به عنوان نمادی برای وفاداری در نقاشی‌ها گنجانده می‌شود.

در مجموع، شمایل‌نگاری «پرتره آرنولفینی»‌ تصویری از یک زوج تاجر مرفه را به تصویر می‌کشد که از ثروت خود لذت می‌برند. در عین حال، تسلط «ون ایک» در رنگ، فضا و داستان‌گویی را نیز به نمایش می‌گذارد که برای آن زمان یک نقاشی انقلابی بود.

منبع: ایسنا