دورخیز سینما برای اکران نوروزی

سینمای ایران همیشه قایل به خرافاتی در مورد زمان اکران فیلم‌هایش بوده است؛ زمان خوب و بد اکران، اکران‌های پررونق و مرده و عبارات و ترکیب‌هایی از این دست، فارغ از این‌که دست‌اندرکاران سینما کیفیت فیلم‌های خودشان را نیز مد نظر قرار دهند، ترجمان این نگاه‌های خرافه‌زده در سینمای ایران است که می‌پندارد صرف نمایش یک فیلم در یک موعد زمانی خوش‌یمن می‌تواند به معنای موفقیت حتمی آن فیلم خاص روی پرده باشد.

در این دیدگاه، مثلا خرداد ماه، ماه رمضان و نیز حد فاصل جشنواره فیلم فجر تا نوروز زمان‌های مرده اکران محسوب می‌شوند و در نقطه مقابل آن نیز اکران عید نوروز و عید فطر هست که به باور پخش‌کنندگان و تهیه‌کنندگان از بهترین زمان‌های اکران فیلم در ایران هستند.

به این دلیل هم هست که ماه‌ها مانده به این دو برهه زمانی، تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان تلاش‌ می‌کنند تا با اکران فیلم‌هاشان در این دو موعد زمانی فروش تضمین‌شده‌ای را برای فیلم‌هایشان رقم بزنند و به این ترتیب می‌توان ریشه رقابت نفسگیری که پخش‌کنندگان برای نمایش فیلم‌هاشان در این دو موعد زمانی و به‌خصوص اکران نوروز تن به آن می‌دهند، درک و دریافت کرد و البته نگاهی حتی گذرا به پرفروش‌ترین فیلم‌های سال‌های اخیر این نکته را نشان می‌دهد که این انگاره به‌ظاهر خرافی در عمل چندان هم بیراه نبوده و به‌خصوص فروش بالای فیلم‌هایی چون گشت ارشاد ١ و ٢، خوب، بد، جلف، من سالوادور نیستم، پنجاه کیلو آلبالو، سری اخراجی‌ها، طبقه حساس، ابد و یک روز، بادیگارد و حتی فیلمی چون جدایی نادر از سیمین که در نوروز‌ سال نود توانست پا به پای کمدی‌های همراهش بفروشد، نشان می‌دهد که اصرار پخش‌کنندگان برای نمایش فیلم‌هاشان در نوروز چندان هم بیجا نیست و درحقیقت می‌شود گفت آمارهای فیلم‌های پرفروش هم بر اهمیت اکران نوروز مهر گواهی می‌زنند.

شاید به این دلیل هم باشد که در حالی ‌که هنوز حدود یک ماه و اندی تا پایان‌ سال ٩٦ فرصت باقی است، سازندگان فیلم‌های متعددی خواهان اکران فیلم‌شان در نوروز ٩٧ شده‌اند. گذشته از فیلم‌هایی چون در میان ابرهای مجید مجیدی و بدون تاریخ بدون امضای وحید جلیلوند که قرار شده فیلم‌هايشان از روز بیست‌و‌پنجم بهمن‌ ماه روی پرده ‌آید و لاجرم در صورتی که این دو فیلم فروش‌شان از کف تعیین‌شده بالاتر باشد، اکران‌شان به نوروز نیز خواهد کشید؛ تهیه‌کنندگان فیلم‌های لونه زنبور، هزارپا، تگزاس، تنگه ابوقریب، به وقت شام، مصادره و چهارراه استانبول هم خواستار نمایش فیلم‌های خود در نوروز‌‌ سال آینده شده‌اند و این ترافیک عجیب و غریبی را برای بستن قرارداد اکران نوروز در این آخرین روزهای بهمن به وجود آورده است.

شاید به احتمال زیاد بتوان اصرار این تهیه‌کنندگان را ناظر به این واقعیت دانست که در آخرین اکران نوروز دو فیلم خوب، بد، جلف و گشت ٢ توانستند به فروش بیش از ١٥‌میلیارد تومان دست یابند و ‌سال پیش از آن نیز سه فیلم من سالوادور نیستم، ابد و یک روز و بادیگارد بیش از دوازده‌میلیارد تومان فروخته بودند.

داستان ٩٧
البته در این بین نباید این نکته را نادیده و ناگفته گذاشت که فارغ از زمان نمایش یک فیلم خود آن فیلم نیز باید مایه‌هایی برای جلب توجه تماشاگر داشته باشد. در حقیقت در شرایطی که تقریبا از همان روزهای جشنواره هر‌ سال شمایی عمومی از وضع سینمای ‌سال آتی و فیلم‌های پرفروش سینما ترسیم می‌شود و همان فیلم‌ها نیز هستند که رقابت ماراتن‌گونه اکران و تب‌و‌تاب کسب و شکستن رکوردها را پیش می‌برند، سینمای ایران از این حیث ‌سال امیدوار‌کننده‌ای را پیش رو نمی‌بیند و شاید همین هم موجب شده که رقابت برای نمایش عمومی در ایامی که خود می‌تواند تضمینی برای نوعی فروش حداقلی نیز به شمار آید، چنین نفسگیر شده باشد.

در سال‌های گذشته پس از جشنواره فیلم فجر رقابت برای اکران نوروزی فیلم‌های سینمایی که دارای شانس فروش بودند، بشدت داغ می‌شد. با این‌که فهرست فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره فجر نشان از سالی امیدوار‌کننده از نظر اقتصادی ندارد و فیلم‌های حاضر در جشنواره جز یکی دو مورد انگشت‌شمار هیچ‌کدام فیلم‌هایی نبودند که بشود انتظار داشت مردم برای دیدن‌شان صف ببندند، اما این رقابت پرشور را امسال نیز می‌بینیم که البته با توجه به نام‌هایی که در صف اکران هستند، به نظر می‌رسد حداقل در ایام عید وضع و حال مناسبی را از نظر اقتصادی به وجود آورند.

در واقع در حالی ‌که فیلم‌های نمایش داده شده در جشنواره، آینده نه‌چندان امیدوارکننده‌ای از وضع اکران‌ ‌سال آینده را پیش روی سینمای ایران ترسیم می‌کنند، از ترکیب اکران نوروز که هنوز قطعی نشده به نظر می‌رسد باید اکران نوروز را استثنا بدانیم و انتظار تداوم روند موفق اکران‌ سال آتی را یک‌بار دیگر داشته باشیم.

کمدی‌ها
نخستين فیلمی که اخباری از تمایل تولیدکنندگانش برای نمایش در ایام نوروز رسانه‌ای شد، فیلم لونه زنبور بود که تهیه‌کننده‌اش با قطعی‌شدن اکران آینه بغل در آذر ماه اعلام کرد که این فیلم کمدی در نوروز ٩٧ نمایش داده می‌شود. در لونه زنبور مصطفی کیایی، پژمان جمشیدی، بهاره کیان‌افشار و رعنا آزادی‌ور نقش‌های اصلی را ایفا می‌کنند. این فیلم البته تنها کمدی خواستار اکران نوروز نیست و سه کمدی دیگر نیز که بازیگران شناخته‌شده بسیاری دارند، به‌ عنوان گزینه‌های اکران نوروز ٩٧ مطرح شده‌اند.

اولی کمدی هزارپا با بازی رضا عطاران، جواد عزتی، سارا بهرامی، مهران احمدی، لاله اسکندری، شهره لرستانی، امید روحانی، سپند امیرسلیمانی، امیرمهدی ژوله و... به کارگردانی ابوالحسن داوودی است که پیش‌بینی می‌شود به یکی از فیلم‌های پرفروش تبدیل شود. تگزاس به کارگردانی مسعود اطیابی هم خواستار نمایش این فیلم سینمایی در نوروز ٩٧ شده‌ است. در این فیلم کمدی که در کشور برزیل جلوی دوربین رفته، حمید فرخ‌نژاد، سام درخشانی و پژمان جمشیدی نقش‌های اصلی را ایفا می‌کنند. ضلع سوم این مثلث نیز مصادره مهران احمدی است که بعد از نمایشی موفق در فستیوال فجر، خواهان نمایش عمومی در تعطیلات ‌سال جدید است. مصادره با بازیگرانی چون رضا عطاران، هومن سیدی، بابک حمیدیان، مزدک میرعابدینی و میرطاهر مظلومی گزینه مهمی برای اکران نوروز است.

عید امسال
در شرایطی که سینماهای ایران در تب‌و‌تاب اکران نوروز هستند، غلامرضا فرجی از اکران دو فیلم جدید در سینماها خبر داد. یکی از این دو فیلم بدون تاریخ بدون امضاست و دیگری پشت ابرهای مجید مجیدی که هر دو از فردا روی پرده سینماها خواهند رفت. سخنگوی شورای صنفی نمایش ادامه داد: در گروه سینما ماندانا فیلم سینمایی ما خیلی باحالیم به کارگردانی بهمن گودرزی، در گروه آزادی فیلم سینمایی کمدی انسانی‌ساخته محمد‌هادی کریمی و در گروه سینما استقلال فیلم سینمایی آینه بغل ساخته منوچهر‌هادی به اکران خود ادامه خواهند داد. فیلم سینمایی اسرافیل ساخته آیدا پناهنده نیز در گروه زندگی اکران می‌شود، در گروه آزاد هم قرار بود بعد از جشنواره یعنی از ۲۳ بهمن‌ماه فیلم سینمایی‌ هاری به کارگردانی امیراحمد انصاری اکران شود.

فرجی درباره زمان اکران فیلم سینمایی عصبانی نیستم نیز توضیح داد: پیش از این در شورای صنفی نمایش تصمیم‌گیری شده بود که این فیلم می‌تواند پایان ‌سال و از ٢٥ بهمن‌ماه اکران شود و هر زمان که پخش‌کننده فیلم قرارداد سینما را ارایه دهد طبق قانون شورای صنفی نمایش می‌تواند حواله‌اش را برای اکران دریافت کند. بنابراین ما اعلام کردیم که هر زمان پخش‌کننده قرارداد سینما را آورد، حواله به آنها داده شود.

فرجی اما درباره شرایط اکران نوروزی فیلم‌ها خبر جدیدی نداد: هنوز مشخص نیست که چه فیلمی در عید اکران خواهد شد. قرار است در هفته آینده جلسه شورای صنفی تشکیل شود تا قطعیت آیین‌نامه اعلام و برنامه‌های عید مشخص شود و سپس قراردادها نیز ارایه شود.

فرجی در حالی از روشن‌نبودن ترکیب اکران نوروز خبر می‌دهد که: اول این‌که بدون تاریخ بدون امضا و پشت ابرها در صورت اکران موفق می‌توانند اکران خود را در روزهای نوروز نیز ادامه دهند که با توجه به سوابق این دو فیلم اتفاق دور از ذهنی نیز نیست. علاوه بر آن بسیاری از تهیه‌کنندگان مدت‌هاست درباره نمایش نوروزی فیلم‌هاشان سخن می‌گویند و حتی از همین حالا نیز گروه‌هایی برای تبلیغ غیرمستقیم فیلم در فضای مجازی تشکیل داده‌اند و این گروه‌ها قرار است فضا را برای نمایش فیلم‌های خاص مهیا سازند. از فیلم‌هایی که زمزمه نمایش‌شان در ایام نوروز به گوش می‌رسد می‌توان به عصبانی نیستم، تنگه ابوقریب، به وقت شام و چهارراه استانبول اشاره کرد که تقریبا تمام‌شان در صورت اکران در روزهای عید می‌توانند اکران نسبتا موفقی را پشت سر گذارند.

شرایط
اگر به ذهن آوریم که با وجود پیش‌بینی‌ناپذیر‌بودن مردم، می‌توان از عوامل و عناصری چون موضوع جنجالی، بازیگران سرشناس، بازتاب‌های مثبت در جشنواره‌های داخلی و خارجی، نام کارگردان، زمان اکران، میزان تبلیغات و یکی دو فاکتور دیگر میزان موفقیت گیشه‌ای فیلم‌ها را حدس زد، آن وقت است که می‌شود گفت این فیلم‌ها اگر روی پرده آیند، می‌توانند اکران نوروزی موفقی را موجب شوند و البته این را ناگفته نباید گذاشت که دست سینمای ایران برای بقیه ‌سال خالی خواهد ماند که آن البته حکایتی است دیگر....

از میان نامزدهای اکران در روزهای نوروز تقریبا تمام فیلم‌ها یک یا چند مورد از این عوامل و عناصر را دارند و همین هم هست که آنها را دارای شانس خوبی برای پرفروش‌شدن جلوه می‌دهد. بدون تاریخ بدون امضا با توجه به سروصدایی که در جشنواره ‌سال پیش به وجود آورد و نیز درخششی که در فستیوال ونیز داشت، خیلی‌ها را مشتاق اکران خود کرده است. پشت ابرها نیز از این‌رو که به ‌هر حال فیلمی هندی آن هم از کارگردانی مشهور چون مجیدی است، می‌تواند نگاه‌ها را به خود جلب کند. در زمینه عصبانی نیستم نیز اگر واقعا طلسم این فیلم شکسته شده و مجوز روی پرده آمدن را پیدا کند، با توجه به جنجال‌هایی که در این چند وقت پشت سر گذاشته و با توجه به همدلی تماشاگران با فیلم‌های معترضی از این جنس می‌توان فروشی رویایی را برایش پیش‌بینی کرد.

این قضیه در مورد به وقت شام نیز صادق است. حاتمی‌کیا که با هوشمندی تمام در مراسم اختتامیه جشنواره نگاه‌ها را از ضعف‌های فیلمش برگرداند و به خود و اعتراضاتش معطوف ساخت، اگر روی پرده آید، علاوه بر هواخواهان دل و دین‌باخته‌اش قطعا شماری از تماشاگران کنجکاو را نیز به سوی خود خواهد کشید. همچنین نباید تماشاگران گذری و عشق اکشن را نیز فراموش کرد که می‌توانند صف‌های طویلی را جلوی سینماهای نمایش‌دهنده فیلم حاتمی‌کیا به‌خصوص در شهرستان‌ها شکل دهند.

می‌ماند تنگه ابوقریب که با سر و صداهایی که در جشنواره کرد، می‌تواند بدیل شرایط ابد و یک روز باشد که دو ‌سال پیش با شرایطی مشابه روی پرده آمد و رویایی فروخت. چهارراه استانبول هم به ‌هر حال فیلمی است از مصطفی کیایی و حداقل سه فیلم اخیر این کارگردان خوب فروخته‌اند. به‌خصوص که چهارراه استانبول پلاسکو را نیز دارد و آتش‌نشانان را که عاملی برای فروشی آبرومند می‌تواند باشد.