دارویی که در چین از طلا گران‌تر است: قارچ زامبی!

فرادید| ما بِنگ (Ma Beng) روی شکمش می‌چرخد، بینی‌اش تقریباً علف‌های خشک و قهوه‌ای را لمس می‌کند. او به آرامی در سراسر کوه میخزد و اینچ به اینچ زمین را جستجو می‌کند. در همان نزدیکی، دوستان و خانواده هم به همین شکل در حال خزیدن هستند و به دقت علف‌ها و درختچه‌ها را جستجو می‌کنند.

به گزارش فرادید، در ارتفاع ۱۶۴۰۰ فوتی از سطح دریا، نزدیک به ارتفاع کمپ اصلی اورست، به نظر می‌رسد کار سخت در هوای محروم از اکسیژن هیچ‌کس را از پای در نمی‌آورد. گروه در حال خزیدن گپ می‌زنند، شایعات بیهوده را بهم می‌گویند، اما چشم از زمین برنمی‌دارند. 

همه آن‌ها به دنبال یک چیز هستند. چیزی که آن‌ها به دنبالش هستند جایزه‌ایست که ارزشش از طلا بیشتر است: ophiocordyceps sinensis یا به بیان ساده‌تر، قارچ کرم ابریشم. 

از دور، مرد دیگری با هیجان فریاد می‌زند. یک ساقه کوتاه قارچی از علف بیرون زده و کمی ضخیم‌تر از پوشش گیاهی اطرافش است. مرد با دقت شروع به حفاری اطراف آن می‌کند. تماشاگران جمع می‌شوند و گوشی‌های هوشمندشان را بیرون می‌آورند تا عکس بگیرند. چند لحظه پرزحمت بعد، او پاداشش را بیرون می‌آورد، یک کرم ابریشم کوچک که شاید یک اینچ طول دارد با یک پیچک مایل به قرمز قارچ که از سرش جوانه زده است. او یک قوطی تنباکو تهیه می‌کند، یافته‌اش را با ظرافت در پلاستیک می‌پیچد و در حالی که جمعیت دوباره پراکنده می‌شوند، آن را داخل قوطی می‌گذارد و جستجوی خود را با اشتیاق دوباره از سر می‌گیرد. 

در زبان تبتی یارتسا گانبو نامیده می‌شود و ترجمه تحت‌اللفظی آن «کرم زمستانی، علف تابستانی» است. این یک نام مناسب برای نمونه هولناکی از همزیستی است. این همزیستی زمانی آغاز می‌شود که لاروهای زیرزمینی «شاپرک مرموز» توسط هاگ‌های ophiocordyceps آلوده شوند. دانشمندان فکر می‌کنند قارچ کنترل سیستم عصبی کرم ابریشم را به دست می‌گیرد، میزبان خود را مجبور می‌کند به سمت بالا حفاری کند، سپس آن را درست قبل از رسیدن به سطح می‌کشد. قارچ در زمستان خفته است، در بهار دوباره بیدار می‌شود، داخل جسد را برای مواد مغذی مصرف می‌کند و از سر کرم ابریشم رو به نور خورشید جوانه می‌زند. 

قارچ‌های سرچماقی مدتهاست داروی محلی‌ها بوده‌اند، اما در چند دهه اخیر، تقاضای چینی‌ها به صورت قارچ‌گونه‌ای زیاد شده و قیمت‌ها را بالا برده است. از اوایل دهه ۱۹۷۰، هزینه یک کیلوگرم سرچماقی با کیفیت بالا تا چهل هزار برابر افزایش یافته و به ۱۱۰۰۰۰ دلار در هر کیلوگرم رسیده است. 

سمت چپ: روستاییان با هم در استان خودمختار تبت یوشو، در حال جستجوی دامنه‌ها هستند. برای بسیاری، این تنها منبع درآمد آن‌ها در سال است

راست: در این ارتفاعات، کلاه و ماسک برای حفاظت از افراد در برابر نور شدید ضروری است. برای استخراج دقیق هرگونه یافته بدون آسیب رساندن به آن از ابزارهای تخصصی استفاده می‌شود

برای بسیاری از افراد، برداشت سرچماقی‌ها تنها درآمد آن‌ها برای کل سال است. بنابراین، هر ماه می‌و ژوئن، فلات به هزاران منطقه فوق‌العاده تقسیم می‌شود که فقط ساکنان آن مجاز به ورود هستند. 

صرف نظر از اینکه کرم‌ها چگونه یا توسط چه کسی حفر می‌شوند، یک نکته هشداردهنده وجود دارد که همه در فلات متوجه آن شده‌اند: هر سال تعداد کمتری از آن‌ها پیدا می‌شود. 

محلی‌ها و دانشمندان به طور یکسان، دو چیز را عامل کاهش آن‌ها می‌دانند، برداشت بیش از حد و تغییرات آب و هوایی. با وجود صدها مجموعه متمایز از مقررات حاکم بر برداشت آن‌ها، هیچ سیستم منسجم یا انگیزه‌ای برای تضمین برداشت پایدار وجود ندارد. همزمان، جوانه‌های جدید به محدوده خاصی از دما، رطوبت و پوشش برف نیاز دارند. این متغیرها دیگر چندان قابل‌پیش‌بینی نیستند و امروزه قارچ‌ها را نمی‌توان در ارتفاعات پایین‌تر که زمانی فراوان بودند، یافت. 

سرچماقی‌ها که نیمی کرم ابریشم و نیمی قارچ هستند، در طب سنتی به واسطه گیاه و حیوان بودن همزمان، ارزشمند هستند و تجارت آن‌ها میلیاردها دلار ارزش دارد

گران‌ترین قارچ دنیا

تقریباً شصت مایل دورتر در شهر یوشو، در بازار سرچماقی‌ها ساعت تقریباً ۸ صبح است، اما انرژی دیوانه‌کننده یک بازار سهام در آن جاریست. دست‌ها زیر حوله‌ها به روش سنتی مبادله کالا گرفته شدند، میان جمعیت صدای زمزمه شنیده می‌شود و قیمت‌ها از فروشگاهی به فروشگاه دیگر، دقیقه به دقیقه در نوسان است، چون هر گره در این شبکه عرضه، دو یوآن به ازای هر کرم قیمت را بالا میبرد. 

واسطه‌ها کرم‌ها را از محلی‌ها به قیمت تقریبی ۵ دلار میخرند و آن‌ها را با قیمت افزایش‌یافته ۱۰ تا ۲۰ درصدی به مغازه‌های یوشو و سایر مراکز شهری میفروشند. از آنجا کرم‌ها وارد دستگاهی می‌شوند که خوب روغن‌کاری شده است. سرچماقی‌ها قبل از ارسال در همان بعدازظهر، تمیز، شمارش، دسته‌بندی و در کیسه‌های مهر و موم شده با خلاء بسته‌بندی می‌شوند. در فصل پررونق فروش، یک دلال کرم می‌تواند بیش از ۱۵۰۰ پوند در روز محصول بخرد. 

زمانی که محصول به مغازه‌های پر زرق و برق پکن و شانگهای می‌رسد، قیمت یک قارچ کرم ابریشم حداقل دو برابر شده است. آن‌ها بیشتر در یک مرکز خرید لوکس پیدا می‌شوند تا یک داروخانه. ارزش فرضی این منبع اکنون آنقدر بالاست که میان نخبگان چین یک هدیه مد روز است. 

یکی از فروشنده‌ها در منطقه گران‌قیمت وانگ فو جینگ پکن می‌گوید خریداران در اصل به موقعیت اجتماعی که کرم‌ها برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد علاقه دارند تا اثرات دارویی آن‌ها بر سلامتی. او به جعبه‌های زینتی مختلف حاوی کرم‌های مرده در پشت ویترین‌ها اشاره می‌کند. 

سرچماقی‌های باکیفیت بر اساس اندازه قارچ، رنگ، تقارن، نسبت ساقه به بدن، تازگی و هر متغیر دیگری که آن‌ها را غیرمعمول یا از نظر بصری جذاب‌تر و در نتیجه مطلوب‌تر کند، قیمت‌گذاری می‌شوند. بهترین‌ها بیش از شش رقم در هر کیلوگرم قیمت دارند. همتایان زشت آن‌ها بیشتر به قیمت حدود ۴۰۰۰۰ دلار در هر کیلوگرم فروخته می‌شوند. زشت‌ترین‌ها برای مکمل‌ها و افزودنی‌ها در سایر محصولات به پودر تبدیل می‌شود. 

علاقه فزاینده به داروهای جایگزین در بازارهای غربی نیز نشان می‌دهد تقاضا همچنان در حال افزایش است. 

این محصول برای افراد مختلف جذابیت دارد: این محصول توسط گوئینث پالترو مشهور در وب‌سایت جنجالی Goop و همچنین توسط نظریه‌پرداز توطئه جناح راست الکس جونز فروخته شده است. اخیراً سریال پرطرفدار آخرین بازمانده از ما (The Last of Us) این قارچ را در کانون توجه قرار داده و آن را به مخاطبان جدیدی معرفی کرده است. 

سمت چپ: فروشگاه‌های محلی برای کمک به رشد کسب و کار خود به رسانه‌های اجتماعی روی آورده‌اند

راست: این خریدار در حال تست کردن عطر کرم‌های خشک‌شده است

قارچ‌های خشک نسبت به همتایان تازه خود طرفدار کمتری دارند و بر حسب وزن فروخته می‌شوند. نمونه‌های تازه دانه‌ای فروخته می‌شوند، اما فقط چند هفته دوام می‌آورد، بنابراین همان روز بسته‌بندی و ارسال می‌شوند. 

یک معامله اخلاقی

افزایش تقاضا به معنای فشار بیشتر روی اکوسیستمی است که همین حالا هم شکننده شده است، اما یک شرکت از استان گوانگدونگ به نام Sunshine Lake Pharma، راه‌حلی دارد. دهه‌هاست بسیاری تلاش کرده‌اند تا سرچماقی را به‌طور مصنوعی پرورش دهند و تا همین اواخر، شبیه‌سازی چرخه زندگی پیچیده، تعاملات و محیط بسیار دشوار بوده است. اما سال ۲۰۱۴، Sunshine Lake به موفقیت دست یافت و برای نخستین بار سرچماقی آزمایشگاهی را با روشی بسیار مخفی تولید کرد. مطالعات نشان می‌دهد که اجزای دارویی سرچماقی پرورش‌یافته معادل انواع وحشی بوده و حتی بهتر است، چون فاقد آلاینده‌های فلزات سنگینی است که اغلب در انواع طبیعی یافت می‌شوند. 

از زمان این کشف، Sunshine Lake در حال رشد بوده و بر اساس برآورد خودشان، تولید آن‌ها می‌تواند ۲۰ درصد از کل بازار را تشکیل دهد. سرچماقی‌های آزمایشگاهی باید فشار روی قارچ‌های وحشی را کاهش دهند و به جمعیت آن‌ها فرصت بهبودی بدهند. با این حال، این پیروزی زیست‌محیطی آنچه را که اکنون منبع سودآوری برای برخی از فقیرترین شهروندان چین شده، به خطر می‌اندازد. 

در فصل سرچماقی‌ها زمان کمی برای استراحت وجود دارد. اینجا، یک خریدار با چراغ جلوی ماشین در حال بازرسی محصول و چانه‌زنی است

بسیاری از محلی‌ها در واکنش به تولید سرچماقی‌های آزمایشگاهی، با استفاده از رسانه‌های اجتماعی تلاش می‌کنند با برچسب «طبیعی» بودن، برای محصولات‌شان تبلیغ کنند.

مترجم: زهرا ذوالقدر