کشف گورهای ۴۰۰ ساله در یک جزیرۀ متروکه

فرادید| باستان‌شناسان اخیرا یک گور جمعی را در جزیره‌ی دورافتاده‌ای در غرب استرالیا کشف کردند که حاوی گور ده‌ها نفر بود که احتمالاً سال ۱۶۲۹ قبل از اینکه شورشیان کنترل را به دست بگیرند، از تشنگی یا بیماری مرده بودند. 

به گزارش فرادید، سواحل غرب استرالیا مملو از کشتی‌های غرق‌شده با داستان‌های وحشتناک است، اما شاید هیچ کدام به اندازه‌ی باتاویا وحشتناک نباشد. شورش، قتل و بردگی میان بازماندگان آن، ماه‌ها پس از پایان غم‌انگیز نخستین سفر کشتی در سال ۱۶۲۹ به طول انجامید و این به یک داستان مهم در تاریخ استرالیا تبدیل شده است. 

آلیستر پاترسون، باستان‌شناس دانشگاه استرالیای غربی و نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «اکنون باستان‌شناسان مطالعه جدیدی درباره عواقب کشتی شکسته منتشر کرده‌اند که پشتیبان داستان غرق شدن باتاویا است و بینش‌های جدیدی را ارائه می‌دهد که از راه دیگری امکان دسترسی به آن را نداشتیم.» 

اکتشافات تازه از این قرار هستند: گورستانی از کسانی که مدت کوتاهی پس از غرق‌شدن کشتی از تشنگی یا بیماری مرده‌اند؛ شواهدی دال بر اینکه بسیاری از بازماندگان پس از آن به قتل رسیده‌اند؛ نشانه‌های مقاومت ناامیدانه، از جمله قلعه سنگی و سلاحهای موقتی و چوبه‌ی دار که در نهایت عاملان ترور در آن به دار آویخته شدند. 

کایران هاستی، باستان‌شناس دریایی و متصدی موزه ملی دریایی استرالیا می‌گوید: «شاید این قابل‌توجه‌ترین کشتی غرق‌شده در تاریخ استرالیا باشد با یک داستان باورنکردنی از خونریزی!» 

(نمای هوایی جزیره بیکن، اینجا نخستین ایستگاه برای بازماندگان باتاویا بود)

سفر بدشگون

سال ۱۶۲۹، باتاویا، یک کشتی بادبانی سه دکله که عازم هند شرقی هلند بود در یک صخره مرجانی در جزایر خشک هوتمان آبرولهوس در غرب استرالیا که آن زمان بدون سکنه بود، به گل نشست. 

حدود ۳۰۰ بازمانده توانستند ظرف چند روز خودشان را به جزیره کوچکی برسانند که اکنون جزیره بیکن نامیده می‌شود و تقریباً یک مایل دورتر است. فرمانده‌ی کشتی و تیم کوچکی که نگران کمبود آب بودند، با یک قایق کوچک برای کمک به سمت هند شرقی حرکت کردند. 

در این اثنا، بسیاری از خدمه در کشتی آسیب‌دیده ماندند. جرونیموس کورنلیس، سومین فرمانده باتاویا، آن‌ها را رهبری می‌کرد؛ او قبل از غرق شدن کشتی برای یک شورش برنامه‌ریزی کرده بود. وقتی کشتی حدود یک هفته بعد درهم شکست، مردان کورنلیس به جزیره بیکن راه پیدا کردند. 

(تصویری از قتل عام بازماندگان باتاویا که در سال ۱۶۴۷ منتشر شد)

کورنلیس خیلی زود متوجه شد باقی بازماندگان از برنامه‌های او برای شورش آگاه بودند و مطمئناً با بازگشت فرمانده باتاویا مجازات خواهند شد. کورنلیس دستور داد تمام سلاح‌های بازماندگان ضبط شوند و بسیاری از آن‌ها به جزایر مجاور تبعید شدند. بیش از ۱۰۰ مرد، زن و کودک باقی‌مانده قتل‌عام یا به بردگی کشیده شدند. 

سلطنت مستبدانه‌ی کورنلیس و هم‌دستانش پنج ماه طول کشید تا اینکه آن‌ها توسط خدمه یک کشتی نجات از هند شرقی هلند دستگیر شدند. کورنلیس و شش نفر از مردانش در اکتبر ۱۶۲۹ در لانگ آیلند به دار آویخته شدند و این مجازات، نخستین اعدام‌های شناخته‌شده در استرالیا بود. 

تشنگی، بیماری و خشونت

لاشه باتاویا سال ۱۹۶۳ کشف شد و حفاری‌های زیر آب در دهه ۱۹۷۰ انجام شد. در نهایت، بخشی از بدنه‌ی کشتی بالا کشیده شد و در موزه دریایی استرالیای غربی در فریمانتل به نمایش گذاشته شد. 

چندین مکان در جزایری که با لاشه‌های این کشتی ارتباط داشتند در دهه‌های بعدی کاوش شدند. تازه‌ترین اکتشافات حاصل تحقیقات باستان‌شناسی پترسون و همکارانش بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹ هستند و شامل گورهای ۱۲ نفر در جزیره بیکن می‌شوند که احتمالاً قبل از اینکه شورشیان کنترل را به دست گیرند، از تشنگی یا بیماری جان باختند. 

در حفاری‌های قبلی، شواهد واضحی از مرگ‌های خشونت‌آمیز بدست آمد که نشان می‌داد بقایای افراد به سرعت در گورهای کم عمق دفن شدند. اما این قبرها منظم و بدون نشانه‌ای از آسیب به نظر می‌رسیدند. برخی از کشته‌شدگان با وسایل شخصی دفن شده بودند: یک قاشق مفرغی، یک شانه و چند مهره کهربا. پترسون گفته است آنالیز ایزوتوپی و آزمایشات دیگر روی بقایای این افراد انجام خواهد شد تا اطلاعات بیشتری در مورد آن‌ها بدست آید. 

بسیاری از قربانیان، پیش از این که به قتل برسند، نخست توسط شورشیان به لانگ آیلند (در کمتر از یک مایلی جزیره بیکن) تبعید شدند. طبق گزارشات بازماندگان، گاهی‌اوقات شمار کشته‌شدگان در یک زمان به ده‌ها نفر می‌رسید. اجساد آن‌ها برای سرپوش گذاشتن روی قتل‌های دسته‌جمعی به دریا انداخته شد. 

(دو اسکلت از یک گور جمعی در جزیره بیکن)

برخلاف گورهای قبلی که توسط باستان‌شناسان حفاری شده بود، در این بقایا هیچ نشانه‌ای از خشونت دیده نمی‌شود و احتمالاً متعلق به بازماندگان باتاویا است که به دلیل کمبود غذا یا آب جانشان را از دست دادند. 

مقاومت ناامیدانه

باستان‌شناسان یک مدل سه بعدی تصویرسنجی از یک ساختمان سنگی در جزیره والابی غربی خلق کرده‌اند که در واقع بقایای یک مقاومت ناامیدانه در برابر شورشیان است. گروهی متشکل از ۲۰ سرباز از باتاویا توسط کورنلیس خلع‌سلاح و به غرب والابی، بزرگترین گروه جزیره هوتمن آبرولهوس تبعید شده بودند. 

سربازان آنقدر خوش‌شانس بودند که هم آب و هم غذا (به شکل والابی تامار، نخستین جانوران کیسه‌داری که اروپاییان با آن‌ها مواجه شدند) پیدا کردند و بعداً بازماندگانی را که از جزیره بیکن می‌گریختند، جذب کردند. ساکنان غرب والابی موفق شدند دو حمله افراد کورنلیس را دفع کنند. 

به گفته فرمانده کشتی، سربازان عزم‌شان را جزم کرده بودند در صورت اعلام جنگ از طرف شورشیان از خودشان دفاع کنند و از حلقه‌ها و میخ‌هایی که به چوب بسته شده بود، اسلحه درست کرده بودند. 

باستان‌شناسان در نزدیکی لانگ آیلند، یک سلاح موقتی مشابه پیدا کردند: یک چوب یا گرز که از سرب تاشده ساخته شده بود و سوراخ‌هایی برای میخ‌های بیرون زده داشت. 

یکی دیگر از یافته‌های بدست آمده در لانگ آیلند، بقایای چوبه دار بود که کورنلیس و همدستانش از آن به دار آویخته شدند. پاترسون می‌گوید طبق روایت‌ها، ابتدا دست‌هایشان را بریدند که این مجازات رایج آن زمان در هلند بود. 

دو شورشی دیگر که جرم‌شان کمتر بود در سرزمین اصلی استرالیا به حال خودشان رها شدند. آن‌ها نخستین اروپاییانی بودند که برای همیشه در استرالیا سکنی گزیدند، اما آنچه برای آن‌ها اتفاق افتاد مشخص نیست. 

داستان وحشیانه باتاویا اکنون به عنوان یک لحظه مهم در تاریخ اولیه استعمار استرالیا شناخته می‌شود و حتی موضوع یک اپرا هم قرار گرفته است.

مترجم: زهرا ذوالقدر