کتیبۀ رازآلود ۸۰۰ ساله «سند بدهکاری» از آب درآمد!

فرادید| کتیبۀ تاریخی روی دیوار کلیسایی در یکی از جزایر دانمارک متشکل از دو خط رونی و لاتین است. خط بالایی با حروف رونی به زبان دانمارکی قدیم نوشته شده و سال ۱۹۰۹ رمزگشایی شده است. متن روی کتبه از این قرار است: «توکه نقره را به امانت از راگنهیلد گرفت». اما خط پایینی به دو زبان رونی و لاتین و به روش عجیب و غریبی نوشته شده بود که محققان نتوانسته بودند آن را رمزگشایی کنند. 

به گزارش فرادید؛ اخیرا لیزبث ایمر، رونی‌شناس موزه ملی دانمارک با متخصص اسناد قرون وسطایی اهل دانمارک، اندرس لیگارد برای ترجمه خط دوم همکاری کرد. این تلاش تازه منجر به رمزگشایی از خط دوم شد که در آن نوشته شده: «۲ مه، در سال رستگاری ۱۲۱۰». این به آن معناست که وام توکه از راگنهیلد دارای تاریخ است و این کتیبه را به یک سند قانونی قابل اجرا تبدیل می‌کند که در سوابق باستان‌شناسی دانمارک منحصر به فرد و در سطح بین المللی بسیار نادر است.

(ایمر در حال بررسی متن کتیبه)

تنها سه نمونه مشابه شناخته شده‌اند: قرارداد استفاده از جاده در یک کلیسای محلی در گوتلند سوئد؛ قرارداد فروش زمین در کلیسای جامع سنت سوفیا در کیف اوکراین و قضاوت در مورد یک پرونده بدهی در کلیسای سنت پانتلیمون در گالیچ روسیه.

اسناد حقوقی مربوطه معمولاً فقط روی طومارهای پوستی نگهداری می‌شدند و به بالاترین لایه‌های اجتماعی تعلق داشتند. کشف جدید نشان می‌دهد که فرهنگ نگارش گسترده‌ای در قرون وسطی وجود داشته است.

لیزبث ایمر می‌گوید: «می‌توان گفت ما تا به حال تقریباً هیچ اطلاعی از نحوه انجام این قبیل توافقات یا میزان استفاده از نوشتار نداشتیم. ما در این حوزه دانش کافی نداشتیم و در مورد استفاده از نوشتار، شهادت‌های اندک و پراکنده‌ای موجود است. این کتیبه نشان می‌دهد توافق‌های کتبی که به باور ما میان کشاورزان عادی بسته می‌شدند، در مراحل اولیه قرون وسطی شکل گرفته بودند و ما قبلاً این موضوع را نمی‌دانستیم.» 

(رنگ‌آمیزی دیجیتال کتیبه برای مشاهده واضح متن)

علاوه بر این، این کتیبه مدرک منحصر به فردی است که نشان می‌دهد افراد عادیِ یک محله روستایی چگونه قراردادهای قانونی تنظیم می‌کردند که با نوع کار کاتبان حرفه‌ای برای نخبگان قابل‌قیاس است. این سفته در دو سیستم نوشتاری با تاریخ رومی است که نشان می‌دهد شخصی که حداقل به دو زبان مسلط است آن را نوشته است و این فرد احتمالا کشیش یا روحانی دیگری بوده که با کلیسای محله ارتباط داشته است. 

در دادگاه، مردم معمولاً به زبان لاتین و با حروف می‌نوشتند، در حالی که کتیبه‌های کلیسا عمدتاً به زبان مادری و رونی نوشته می‌شد. اسناد پادشاهی تقریباً همه به منافع کشور مربوط می‌شد، در حالی که کتیبه‌ی Sønder Asmindrup به کشاورزان عادی در حومه شهر اختصاص دارد. 

لیزبث ایمر می‌افزاید: «دقیقاً به همین دلیل این کتیبه بسیار جالب است، چون نشان می‌دهد نوشتن بیشتر از آن چیزی که ما تصور می‌کردیم مورد استفاده و گسترده بوده است. سفته یک نوشته‌ی جدی و مهم است؛ این فقط اسمی نبوده که برای سرگرمی روی دیوار نوشته شده باشد بلکه نشان می‌دهد در حومه شهر استفاده نسبتاً پیشرفته‌ای از نوشتار می‌شده و چیزی نیست که قبلاً نمونه‌های خوبی از آن را دیده باشیم.»

مترجم: زهرا ذوالقدر