رمزگشایی یک زبان گمشده با کمک خط میخی

محققان با کمک دو کتیبۀ خط میخی موفق شدند یکی از زبان‌های ناشناخته را رمزگشایی کنند.

به نقل از لایوساینس، ‌ دو کتیبه گِلی باستانی که در عراق کشف شده‌اند و از بالا به پایین آن، نوشته‌هایی به خط میخی حکاکی‌ شده‌ است، جزئیاتی از زبان گمشده «کنعانی» را در بر دارد که شباهت‌های قابل توجهی با «عبری» باستان دارد.

این کتیبه‌ها که گمان می‌رود به حوالی چهار هزار سال پیش تعلق داشته باشند، عباراتی را به زبان تقریبا ناشناخته «عَموریان» در برگرفته است.

عموری‌ها در اصل به کنعان، منطقه‌ای که اکنون جزوی از سوریه، ‌ فلسطین اشغال و اردن محسوب است، تعلق دارند که بعدها قلمرویی در مدیترانه بنا کردند. این عبارات در کنار ترجمه‌هایی به زبان «اَکِدیان» قرار گرفته‌اند که محققان امروزی می‌توانند آن‌ها را مطالعه کنند.

این لوح‌ها از نظر کاربرد، مشابه «سنگ روزتا» مشهور هستند. روی سنگ روزتا سه عبارت وجود داشت که فقط یکی از آن‌ها به زبان‌ شناخته شده‌ای (یونان باستان) حکاکی شده بود و دو عبارت دیگر به دو خط ناشناخته مصری (هیروگلیف و دموتیک) نوشته شده بودند.

بر همین اساس، ‌ عبارات شناخته‌شده «اَکِدیان» به محققان کمک می‌کند که نوشته‌های عموری را بخوانند.

«منفرد کربرنیک» ‌ و «اندرو آر جورج» ‌ که از محققان فعال در این زمینه هستند در ایمیلی به «لایوساینس» ‌ بیان کردند: «اطلاعات ما درباره عموری‌ها به حدی کم بود که برخی از کارشناسان تردید داشتند اصلا زبان عموری وجود داشته باشد.»

کربرنیک ـ استاد و رئیس مطالعات خاور نزدیک باستان در دانشگاه ینا در آلمان ـ و جورج ـ استاد بازنشسته ادبیات بابلی در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن ـ، تحقیقات خود درباره این الواح را در آخرین شماره مجله فرانسوی «ژورنال آشوری‌شناسی و باستان‌شناسی شرقی» ‌ منتشر کردند.

این دو کتیبه عموری‌ ـ اَکدیان حدود ۳۰ سال پیش در عراق کشف شدند و در نهایت از یک مجموعه خصوصی در ایالات متحده سردرآوردند، ‌ اما اطلاعاتی درباره آن‌ها وجود ندارد و مشخص نیست که به طور قانونی از عراق خارج شده باشند.

«کربرنیک» ‌ و «جورج» ‌ تحقیق درباره این کتیبه‌ها را در سال ۲۰۱۶ آغاز کردند. این دو محقق با بررسی دستور زبان و لغات زبان مرموز این کتیبه دریافتند که این زبان به خانواده زبان‌های سامی غربی تعلق دارد که زبان‌ها عبری و آرامی را نیز در برگرفته است.

محققان پس از مشاهده شباهت‌های بین زبان مرموز کتیبه و اطلاعات اندکی که از زبان عموری وجود دارد، دریافتند که این دو زبان در حقیقت یکسان هستند و کتیبه‌ها عبارات عموری را به گویش بابلی کهن آکدیان بیان کرده‌اند.

منبع: ایسنا